Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Brazilië heroverd op de Hollanders (roman)

leave a comment

Omslag boek Johan Maurits van NassauDe roman Johan Maurits van Nassau van Paulo Setúbal vertelt het verhaal van de opstand van de Portugezen en Brazilianen tegen de Hollandse overheersing in Brazilië. Dat was in het perspectief van Setúbal een bevrijdingsstrijd.

Tijdens de tachtigjarige oorlog tegen Spanje veroverden de Nederlanden een deel van Brazilië op de Portugezen. Formeel op de Spanjaarden, want die hadden Portugal ingelijfd en de Nederlanden vochten voor onafhankelijkheid tegen Spanje. Holland zwaaide van 1624 tot 1654 de scepter in het belangrijkste deel van Brazilië.

Nederlands Brazilië heeft betrekkelijk weinig sporen nagelaten in de Nederlandse geschiedschrijving. Wel is er het Mauritshuis, dat gebouwd is door prins Johan Maurits van Nassau, die diende als gouverneur van Nederlandse Brazilië. In 1647 verscheen Rerum per octennium in Brasilia van geschiedschrijver Caspar van Baerle (Barlaeus) over het bewind van Johan Maurits. Rechtsonder uit dat boek het wapen van Mauritsstad, genoemd naar de gouverneur. Het is een illustratie door schilder Frans Post. [ Meer ]

In Brazilië leeft de geschiedenis van Hollands Brazilië veel meer, zoals blijkt uit dit artikel.

Literatuur
Wapen van MauritsstadIn de literatuur is er een vrij recent boek van Vinco David over die tijd: Achter het riet. Ouder is Donja Saskia en haar prins van P.J. Risseeuw (uit 1975). Onlangs vond ik een nog veel oudere roman over die periode in de Nederlandse en Braziliaanse geschiedenis: Johan Maurits van Nassau door Paulo Setúbal. Het is geschreven vanuit het Braziliaanse perspectief: de (bevrijdings)strijd tegen de Hollandse bezetter. Het boek is van 1925, de vertaling uit het ‘Portugeesch’ door R. Schreuder en J. Slauerhoff verscheen in 1933.

In de inleiding van Johan Maurits van Nassau zegt vertaler Schreuder dat Brazilië onder Nederlands regime beter afgeweest zou zijn, als de West-Indische Compagnie waar Hollands Brazilië onder viel niet zo inhalig was geweest en immigratie vanuit Noord-Europa had gestimuleerd, “het middel om het land de juiste mentaliteit en het noodige doorzettingsvermogen te verschaffen. Dat zij daarentegen tot vulling harer geldkisten den slavenhandel dreef en bevorderde, en het land overstroomde met negers welk ras Brazilië tot op de huidigen dag in haar voortgang heeft gehinderd.” Dat is duidelijk geschreven in andere tijden …

Dit doet aan het boek overigens weinig af, want dat gaat voornamelijk over het samenspannen van Portugezen en geboren Brazilianen tegen het Hollandse bewind met een liefdesverhaal als extra. Ondanks de titel gaat Johan Maurits van Nassau dus nauwelijks over Johan Maurits zelf. De opstand tegen de Hollanders leidt uiteindelijk tot de slag van Guararapes, waar de Hollanders definitief verslagen worden.

Voor wie geïnteresseerd is in de Nederlandse geschiedenis in Brazilië is het een aardig boek. Het geeft een beeld van die tijd gezien vanuit (nationalistisch) Braziliaans perspectief met zijn politieke gekonkel tussen verschillende groepen en is als zodanig een tegenhanger van het hierboven genoemde Donja Saskia en haar prins. De strijd tegen de Hollanders wordt afgeschilderd als een bevrijdingsstrijd, waarbij de Hollanders vanzelfsprekend worden zwart gemaakt. De vertaler waarschuwt de lezer daarvoor in de inleiding. ‘De Hollanders waren heus zo slecht niet.’ Als literatuur stelt het boek niet zo veel voor.

Meer  boeken Brazilië | Meer Brazilië

Leave a Reply