Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Utrecht 2017

De Rabobank heeft een nieuwe leus met bijbehorend gladde tv-spot.

Eerlijk gezegd geloof ik inmiddels helemaal niets meer van de mooie praat van grote bedrijven. De Rabobank was betrokken bij woekerhypotheken, het schandaal met rentederivaten voor het midden- en kleinbedrijf en bij het Libor-schandaal (rentemanipulatie). (Meer over te dure hypotheken van de grootbanken.)

Fraaie leuzen en pr-praat met prachtige reclamespotjes komen eigenlijk alleen maar glibberig over.

De Volkskrant november 2017:
Rabobank krijgt klacht over misleidende reclame: ‘Ze doen zich voor als wereldhelper, schijnheilig’
Gebrek aan ambitie kan de Rabobank niet verweten worden. Enige grootspraak wel: in zijn nieuwste reclamecampagne suggereert de bank dat zij vluchtelingenstromen gaat indammen, conflicten dempen en ook nog het wereldvoedselprobleem oplossen. ‘Misleidend’ en ‘oneerlijk’, oordeelt de Reclame Code Commissie nu. (…)
Hele artikel

Aanvulling 14 januari 2018:
Zie ook: Zo lul je winstbejag met een selfie om tot wereldverbetering (Vrij Nederland).

Aanvulling 3 mei 2018:
Lees ook: ‘Oerwoudkap door adviseur Rabo’ (NRC Handelsblad).

En dan op 10 mei 2018:
‘Justitie VS onderzoekt voormalige Rabo-medewerkers’ (witwaspraktijken) (NRC Handelsblad).

Amsterdam 2016

De Gemeentegiro Amsterdam, opgericht in 1917, was het eerste girale betalingssysteem in Nederland. De Postgiro begon een jaar later. In het begin was de gemeentegiro alleen voor betalingen tussen gemeentelijke diensten en bedrijven. Vanaf 1918 konden ook particulieren er gebruik van maken. De blauwe brievenbussen waren in de stijl van de Amsterdamse School. De dienst had eigen postbodes.

Het zou goed zijn, als het betalingsverkeer weer in handen zou zijn van de overheid, want we hebben als belastingbetalers de banken uit de bankencrisis moeten redden, omdat anders het betalingsverkeer in de soep zou lopen. Het is natuurlijk te gek voor woorden dat we op moesten draaien voor de risico’s, die banken namen met hun al te complexe leningen en financiële producten.

Diverse organisaties, zoals bijvoorbeeld de ANWB en Ohra, en verschillende banken, waaronder de ‘ethische’ ASN en Triodos, werken voor hun creditcards nog steeds met ‘kredietcowboy’ ICS (International Card Services), ondanks het feit dat deze bij herhaling is betrapt op het verstrekken van onverantwoorde leningen. ICS verzaakte meerdere malen, ook na belofte van verbetering, haar zogenoemde zorgplicht en verdiende daarmee geld over de ruggen van mensen met te hoge schulden.

De ASN Bank, die prat gaat op haar ethische beleid, zal de samenwerking met ICS niet herzien, ondanks de recidive van de kredietverstrekker. Desgevraagd komt de bank met een gladde en uiteindelijk weinig zeggende reactie:

“International Card Services (ICS) is voortgekomen uit de Nederlandse activiteiten van de Bank of America, de eerste bank ter wereld die een creditcard uitgaf. Toen deze bank zich terugtrok uit de Nederlandse markt, werd de creditcarddivisie in Nederland verkocht aan de VSB Bank. Deze fuseerde in 1990 met AMEV en AG Group tot Fortis. ICS is tegenwoordig een zelfstandige dochtermaatschappij van ABN AMRO Bank (Nederland) NV. ICS is marktleider in het uitgeven van creditcards in Nederland.

ICS is onderzocht op het duurzaamheidsbeleid van de ASN Bank voor leveranciers. Dat wil zeggen dat wij het produkt zelf toetsen en de leverancier. Voor produkten die wij afnemen volgen we dus een vergelijkbare route als voor onze investeringen. Voor beide geldt wel dat er een grens is ten aanzien van de verantwoordelijkheidssfeer waar we rekening mee houden. Voor produkten kijken we daarvoor naar de specifieke produktketen, voor investeringen naar alle produktketens waar een bedrijf actief is.”

De eerste alinea heeft helemaal niets te maken met de vraag of de bank iets gaat doen aan het feit dat haar partner ICS recidivist is voor wat betreft het verlenen van te hoge leningen. De ASN Bank had net zo goed kunnen vertellen dat Columbus Amerika ontdekte.

De tweede alinea is algemene pr-praat en geen rechtstreeks antwoord op de vraag of de ASN Bank voor haar creditcard met kredietcowboy ICS blijft werken, al laat het antwoord zich raden. Hoe durven bedrijven hun klanten af te schepen met dit soort pr-antwoorden?!

Pas in tweede instantie laat de ASN Bank weten: “Zoals eerder aangegeven is ook ICS onderzocht op het duurzaamheidsbeleid zoals wij dit hanteren. ASN Bank ziet op dit moment geen reden om naar een andere Creditcard dienstverlener over te stappen en is in gesprek met ICS over de wijze van bedrijfsvoering.”

Kortom: het maatschappelijk verantwoord ondernemen en de ethiek van onder meer de ASN Bank, Triodos Bank, Ohra en ANWB stellen minder voor dan de fraaie pr-praat ons wil doen geloven. Recidive bij het niet nakomen van de zorgplicht door creditcardmaatschappij ICS is geen bezwaar.

Voetnoot: een probleem is dat in Nederland ICS naast enkele grote banken vrijwel de enige andere aanbieder van creditcards is. Wie geen rekening bij een van die grote banken wil, heeft weinig keus.

We weten het nu wel, grote techbedrijven zoals Google leven van het verzamelen van gegevens over ons allemaal en over al onze activiteiten. De Europese Unie bestrijdt Google op sommige punten, maar tegelijkertijd helpen vele organisaties en bedrijven Google juist. Daaronder zijn ook bedrijven en instellingen, die publieke diensten leveren.

Bijvoorbeeld banken, de NS en OV-Chipkaart, die openbare diensten verlenen als betalingsverkeer en openbaar vervoer, dragen actief bij aan Googles macht door hun apps enkel via Google aan te bieden en niet via meerdere app-stores of, veel beter: (ook) via de eigen website.

Wil je van die apps gebruik maken, ben je gedwongen je bij Google te melden, waar dat bedrijf weer allerhande informatie uit kan destilleren. Talloze organisaties en bedrijven doen hetzelfde en dragen daarmee bij aan Googles overheersing van de datamarkt.

Stom, stom, stom, en in strijd met de vrije keuze van de consument.

De stofwolken van de verkiezingen zijn opgetrokken. En stof was er. Door de campagnes van de politieke partijen, maar zeker ook door het gehijg van de media, die al het nieuws en alle debatten voortdurend als buitengewoon spannend en beslissend brachten. Het is niet voor niets dat Fokke en Sukke nu moeten afkicken.

Helaas was er ondanks al het gekrakeel en opgeworpen stof maar weinig (fundamentele) keuze. Het ging, alle felheid ten spijt, toch vooral over accenten. Er was geen enkele partij die voorstellen deed om de economie nu eindelijk eens echt onder democratische controle te brengen, zodat we niet meer gepiepeld kunnen worden door vuige financiële instellingen, die ons woekerpolissen en woekerhypotheken verkopen en ons een financiële en economische crisis bezorgden, die zijn weerga niet kent. De belastingbetaler mocht de grote banken redden. Desondanks bepalen ‘de financiële markten’ nog steeds in vergaande mate het regeringsbeleid van de landen in de Europese Unie. Na elke maatregel, die overheden nemen, kijken we met zijn allen (de media doen ook weer mee) zenuwachtig naar de beurs of die een en ander wel goedkeurt.

Het huidige Europa, dat vooral die financiële markten bedient en in veel mindere mate haar burgers (werkgelegenheid!), heeft duidelijk geen antwoord op de crisis. Het botte bezuinigingsbeleid, aangestuurd door diezelfde financiële markten inclusief het Internationale Monetaire Fonds, gaat de economische crisis alleen maar verscherpen. De bezuinigingen die Europa (wij) oplegt aan onszelf en vooral aan zwakke landen als Griekenland, Spanje en Portugal maken de situatie alleen maar erger. Natuurlijk moeten de overheidsfinanciën op orde worden gebracht, maar hard bezuinigen in tijden van crisis werkt totaal averechts.

Ondertussen zijn simplistische oplossingen als Griekenland uit de Eurozone schoppen of Nederland laten uittreden evenmin een antwoord op de crisis. Daarvoor hangen de landen van de Europese Unie te veel samen.

Helaas was er bij deze verkiezingen geen enkele partij die een een democratisch communistisch Europa durfde voor te stellen, zoals Ilja Leonard Pfeijffer in Vrij Nederland deed in een zeer lezenswaardig essay. De economie blijft stevig in handen van grote ondernemingen, financiële instellingen en dito markten, die nu wel hebben laten zien dat we van hen geen heil te verwachten hebben.

Meer commentaren

De Grieken zitten in het verdomhoekje. Aangevuurd door simplistische politici als Wilders, media als de Telegraaf en roeptoeterende websites als Geenstijl.nl krijgen de Grieken het ervan langs. Ze zouden niet werken, geen belasting betalen en hun schulden niet willen ophoesten.

De gesel van deze tijd is dat voor buitengewoon ingewikkelde en complexe problemen steeds meer simplistische oplossingen worden geformuleerd, in neoliberale jip-en-janneketaal. De werkelijkheid van globalisering en extreme verwevenheid van financiële instellingen is anders en schreeuwt om meer inzicht, bezinning en goed bestuur. Niemand heeft overzicht. ‘Simpele oplossingen’ bestaan niet. Brussel weet het niet meer. De Nederlandse politiek ook niet. In een solidair Europa moet de vraag niet zijn: hoe krijg ik met zoveel mogelijk winst mijn geld terug? Maar: hoe help ik een land uit het slop waarvoor ik mede verantwoordelijk ben en wie gaat daar de rekening voor betalen? Een deel van het geld zou in de eerste plaats moeten worden gehaald bij de mensen die verantwoordelijk zijn voor deze rotzooi – bij de elite. Grieken die jarenlang hebben gefraudeerd, belasting hebben ontdoken, geld hebben verdoezeld en onverantwoordelijk hebben gespeculeerd gaan vrijuit, onder meer dankzij de recente wet op parlementaire immuniteit. Het is de Grieken een doorn in het oog dat Papandreou nog niet één corrupte politicus heeft weten aan te klagen, niet één ondernemer of scheepsreder heeft gestraft en dat er nog geen eurocent is teruggevonden van de miljarden euro’s die in diverse zakken zijn verdwenen. Daarop stuurt Brussel ook geenszins aan. Sterker nog – Brussel zwijgt als het graf.

Dat schreef Ingeborg Beugel, die jarenlang in Griekenland werkte, in NRC Handelsblad. Lees vooral het hele artikel van Beugel als broodnodig tegenwicht tegen het simpele beeld dat nu van Griekenland en de Grieken wordt geschapen.

Het zou al verhelderend zijn als politici en media duidelijk zouden maken wat ze bedoelen met ‘de Grieken’ en ‘Griekenland’. Geen onderscheid maken tussen de rijke elite, de bestuurlijke elite, het bedrijfsleven (en daarin weer tussen productiebedrijven en financiële instellingen, grote en kleine) en de ‘gewone’ Grieken (ook nog een grote categorie) en zo voort en zo voort werkt zeer vertroebelend.

Meer mediacommentaren

Wat waren we bezorgd, toen de financiële crisis over ons heen rolde en zowel in de Verenigde Staten als in Europa grote banken gered moesten worden door de overheid. Politici riepen dat dit nooit meer mocht gebeuren. We hadden het toezicht op de financiële sector verwaarloosd, waardoor deze onverantwoorde risico’s was gaan nemen in de jacht op rendement voor de aandeelhouders en bonussen voor de top. In Nederland bracht de Commissie de Wit de crisis in kaart. De conclusies logen er niet om. Er was zelfs weer even aandacht voor Karl Marx, die toch gelijk gehad zou hebben met zijn stelling dat het kapitalisme door ongebreidelde accumulatie van kapitaal zijn eigen graf zou graven.

Wat is er sindsdien gebeurd? In de Verenigde Staten is het toezicht op de financiële sector aangescherpt. Een beetje, want de lobby van de sector en hun bondgenoten de Conservatieve Partij was groot. President Obama bleek te veel gericht op consensus om het uithollen van zijn eerste, veel verder gaande hervormingsvoorstellen te voorkomen. In Europa en Nederland hetzelfde verhaal. Een paar marginale wijzigingen in het toezicht op de financiële sector, maar geen echte hervormingen.

Zo is het zeer zinnige voorstel om de risicodragende delen van de banken af te splitsen van het deel dat het betalingsverkeer moet verzorgen stilletjes uit het zicht verdwenen. Hetzelfde geldt voor het idee dat banken nooit zo groot mogen zijn dat de overheid ze wel móet redden, als ze dreigen om te vallen. De banken weten dat en kunnen dus nog steeds onverantwoorde risico’s nemen. De overheid, de belastingbetaler dus, redt ze toch wel als het mis gaat.

Het is inmiddels weer business as usual. Dat blijkt ook uit een aantal boeken, die de kwestie in detail onder de loep nemen. (Boekbespreking in het Nederlands | origineel in het Engels.) Het risico van een nieuwe crisis is dan ook groot.

De financiële crisis en de daarop volgende economische problemen hebben ondertussen ook nog eens de aandacht afgeleid van een ander nijpend probleem: het klimaat. We sluiten onze ogen en hopen dat het allemaal vanzelf goed komt.

Meer commentaren

De ING Bank gaat het systeem van internetbankieren veranderen. De veiligheidscodes komen in de toekomst via een sms (short text message) op de mobiele telefoon. Dat systeem bestond al voor voormalige klanten van de Postbank. Op gezette tijden probeerde de ING de klanten die de codes op papier ontvangen aan de mobiele telefoon te krijgen, maar als je daar niet op in ging, had je geen overlast. Nu wel, want je wordt gedwongen overgezet, tenzij je actie onderneemt.

Wie geen mobiele telefoon heeft, of in het buitenland niet kan vertrouwen op de lokale sms-provider, moet bellen naar de ING Bank om gevrijwaard te worden van het systeem van codes via de mobiele telefoon. Op zich al niet gebruiksvriendelijk. Waarom niet van te voren een eenvoudig keuzeformulier toezenden? Je wordt automatisch overgezet en als je dat niet wilt, moet je gaan bellen. Ik moet er niet aan denken wat er gebeurd zou zijn, als ik in het buitenland was geweest op het moment, dat de ING dit kunstje flikt, en ik de betreffende brieven niet had gezien.

Bovendien blijkt dat je moet bellen naar een betaald servicenummer. Oftewel: de klant heeft niet alleen last van de veranderingen, maar moet betalen (óók voor wachten aan de telefoon!) om geen nadelen te ondervinden van de nieuwigheden, die de ING bedenkt.

De klanten‘service’ vindt dat het aan de klant ligt en schrijft: “Wanneer u niet naar het buitenland zou vertrekken, of een mobiele telefoon had, zou u ook niet naar onze afdelingen hoeven bellen omdat alles automatisch voor u in orde gemaakt zou worden.” Ja ja, wie geen mobiele telefoon heeft, of naar het buitenland gaat heeft het aan zichzelf te danken dat hij niet meer past in het systeem dat ING bedenkt voor het internetbankieren.

Het systeem van de codes op papier was juist zeer handig voor wie vaak zijn bankzaken vanuit het buitenland moet regelen. Gemakkelijk mee te nemen, gemakkelijk om een kopie te maken. Met de digipas, identifier, of hoe de apparaatjes ook mogen heten die andere banken gebruiken, loopt je het risico dat ze stuk gaan, zoals mij bij het ding van de SNS Bank overkwam. Daardoor kon ik drie maanden lang niet aan mijn geld komen. De eerste vervanging viel door slechte verpakking uit de envelop en de wachttijd was al rijkelijk lang. Verzenden naar het buitenland (door de buurman, de bank vindt dat onveilig) kwam er uiteraard bij. De enige oplossing voor mensen die veel in het buitenland internetbankieren, lijkt een tweede apparaatje aanvragen voor een gemachtigde en die zelf als reserve meenemen (met de betreffende inlogcodes).

April 2010

Meer korte notities Nederland

ABN Amro-topman Gerrit Zalm vindt de torenhoge provisies en verkooppraktijken van de DSB-bank, waar hij bestuurder was niet moreel verwerpelijk. Zo zegt hij vandaag in NRC Handelsblad.

De DSB-bank deed aan koppelverkoop en verkocht bij leningen onnodige verzekeringen. Dat alles tegen provisies van gemiddeld bijna 50 procent. Zalm vindt dat wel OK. “Die provisies werden overal gevraagd. Dat is nou eenmaal de prijsvorming in de vrijemarkteconomie.” Zalm geeft wel toe dat de voorlichting aan de klanten bij DSB Bank vaak onduidelijk was. “Daar viel nog wel een en ander te verbeteren.”

Wat leert ons dit over de ABN Amro-topman? Zalm vindt het vragen van torenhoge provisie prima, als de markt dat toelaat. De anderen doen het ook, dus is het OK. Ofwel: je schakelt je morele oordelen gewoon uit (of je hebt ze niet eens), en laat het maar over aan de markt.

Dat veel klanten van de DSB geld uit de zak werd geklopt met onnodige producten, zonder dat ze het door hadden, is volgens Zalm een klein foutje. “Daar viel nog wel een en ander te verbeteren.” Wat een fantastisch eufemisme! Mensen zijn gewoon belazerd, of het nou met opzet gebeurde of niet. Gezien de bonus- en provisiecultuur gok ik: opzet. Dat kun je niet afdoen alsof het een paar typefouten betreft.

Gegeven de reactie in de bankenwereld op de financiële crisis en de cultuur van ontkenning van verantwoordelijkheid daar, moeten we vrezen dat deze houding voor de hele top in die wereld geldt.

Maart 2010

Meer commentaren

Gek eigenlijk. De (meeste) banken en verzekeringsmaatschappijen hebben met hun woekerpolissen, absurde en verborgen administratiekosten en sluipsgewijze verlaging van de rente op spaarrekeningen laten zien dat ze louter uit zijn op winst en zich aan de klant weinig tot niets gelegen laten liggen. De DSB Bank maakte het hierbij wel heel erg bont, maar alle grote banken deden (doen?) het.

Desondanks hebben wij belastingbetalers ze met ettelijke miljarden gesteund toen ze dreigden om te vallen vanwege de onverantwoorde risico’s die ze hadden genomen. Argument? De maatschappelijke functie van de grote banken: hun centrale rol in het betalingsverkeer. Zo zie je maar weer dat publieke functies niet samengaan met winststreven.

Echt gek is dat we het als consument gelaten aanzien. Waarom zijn we na de woekerpolissen of de zoveelste stiekeme renteverlaging niet massaal overgestapt naar banken die minder kwalijk zijn, zoals de Triodos Bank of de ASN Bank? Die hebben bij mijn weten in ieder geval nooit woekerpolissen gehad en hanteren strengere maatschappelijke normen voor hun investeringen dan de andere banken.

Wij consumenten denken al gauw dat van bank veranderen veel moeite is, maar dat valt best mee met de zogenoemde overstapservice. Uiteindelijk zijn we lui: we laten het gebeuren, doen een plas en laten alles voor wat het was.

December 2009

Meer commentaren