Langzaam glijdt de boot uit Bombay over een kalme, strakblauwe zee naar het zuiden. De dekken zijn vol met families en groepjes mensen, die zich op zo voordelig mogelijke plekken hebben genesteld. De tocht naar Goa duurt 24 uur.
Bij aankomst in de haven van Panjim staan op de kade veel Indiërs te wachten in de hoop een kamer te verhuren aan toeristen. Ik laat me meenemen door een aardige heer, die mij een mooie kamer belooft voor een schappelijke prijs.
Marihuana
Het is 1976 en Goa is onderdeel van de zogenoemde hippie trail. Veel Westerse jongeren, die nog niet weten wat ze met hun leven aan moeten of die willen vluchten uit de maatschappij, trekken ’s zomers naar Nepal om in de bergen de wereldvrede af te smeken. Als Nepal in de winter te koud wordt verkassen ze naar de prachtige, met palmbomen omzoomde stranden van Goa. Veel mannen dragen lang haar en baard. De meesten zijn gekleed alsof ze uit een ashram (Indiase religieuze gemeenschap) zijn weg gelopen. Soms is dat ook zo. Er wordt veel marihuana gerookt. Een mafketel informeert of de Verenigde Staten nog een president heeft. Ze zijn verbaasd dat ik niet meedoe met marihuana roken. Een hippie was ik niet, ik studeerde ‘sociale economie van ontwikkelingslanden’. Wel had ik lang haar en baard en meende ik de wereld te gaan veranderen.
De kamer is prima en heeft een mooi antiek hemelbed. Voor het huis ligt een mooie tuin met weelderige planten. Het toilet is in de achtertuin. Je moet op een hoogte klimmen en hurkend boven een spleet je zaakje laten vallen. De eerste keer schrik ik me rot, want ik hoor onder me ineens een geknor. Met je broek op de knieën voel je je erg kwetsbaar. Tussen mijn benen door zie ik de kop van een varken, die de resten naar binnen schrokt. De varkens wachten niet tot je je broek weer dicht hebt geknoopt.
Jezus en Maria
Tegenover de kamer die ik huurde, was een tweede, grotere voorkamer. Aan de muren afbeeldingen van Jezus en moeder Maria en verschillende heiligen. De lichtjes, die elke avond trouw werden aangedaan, maakten het ietwat kitch, maar laten we eerlijk zijn, dat geldt wel vaker voor de uitbundigheid van katholieke kerken. De katholieke invloed komt van het Portugese bewind in Goa, dat duurde van 1510 tot 1961, toen het Indiase leger met grote overmacht Goa bij India inlijfde.
Portugal had in India verschillende vestigingen, naast Goa onder meer Daman (met haven Damão), Diu, Dadra en Nagar Haveli. De naam Goa werd ook wel gebruikt voor deze Portugese enclaves samen.
Vasco da Gama, die als eerste de zeeweg naar India aflegde, nadat de haalbaarheid daarvan was aangetoond door Bartolomeu Dias, die als eerste Kaap de Goede Hoop rondde, zou aan het einde van zijn carrière gouverneur van Portugees India worden. In Goa liep hij malaria op, waardoor hij zijn nieuwe functie niet kon aanvaarden. Hij stierf in India (in Calicut). Zijn lichaam is later overgebracht naar Portugal.
Het Portugese koloniale verleden is in Goa nog goed herkenbaar, bijvoorbeeld aan de typisch Portugese kerkjes en gebouwen, die tot het werelderfgoed behoren. De Indiase en Portugese keuken hebben hier nieuwe combinaties opgeleverd. De Portugese worstjes zijn in Goa erg pittig. In Portugal kom je de Portugese band met Azië tegen in de chamuças (in India samosas) en in het feit dat de Portugezen net als in China en India thee chá noemen en geen té, zoals de Spanjaarden.
Vroeger was alles beter
Op een dag nodigde de huisbaas mij uit om iets te eten. Hij had er duidelijk geen zin in. Ik trouwens ook niet, want ik had al gegeten. Maar daarmee kwam ik niet weg, want het was een of andere feestdag en hij was verplicht mij te onthalen, vertelde hij, terwijl hij bij de arm greep en naar de eetkeuken troonde.
“Toen de Portugezen het hier voor het zeggen hadden, hadden we hier de hammen aan de balken hangen”, zei mijn gastheer, “we hadden sardientjes en portwijn. We leefden toen veel beter. En we mochten de Indiërs slaan.” Dat laatste was even slikken voor de onervaren student, die ik toen nog was. Kon die aardige mijnheer een rotzak zijn, die zijn bedienden sloeg? Ik had natuurlijk wel gelezen over de wreedheden tegenover gekoloniseerde volken, en het racisme dat daar doorheen speelde, maar het was toch moeilijk voor te stellen dat ik hier tegenover zo’n kwalijk persoon zat. Zo leert men.
Over Portugees India heb ik geen romans in het Nederlands of Engels gevonden, tips zijn welkom.
Wie meer wil lezen over Brits India:
De parel in de kroon (The jewel in the crown) trilogie door Paul Scott. Verfilmd in een fraaie televisieserie met gelijke naam.
Plain tales from the raj door Charles Allen, ooggetuigenverslagen uit Brits Indië gebaseerd op een serie radio-interviews van de BBC. Erg goed.
Over de uitwassen van het Europese kolonialisme:
Exterminate all the brutes door Sven Lindqvist, die de ware gebeurtenissen, die hij beschrijft, verbindt aan Joseph Conrads Heart of darkness.
Le livre noir du colonialisme door Marc Ferro (red.).
Maart 2010
rss