Tervuren (België) 2009
Het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in het Belgische Tervuren is een ouderwets museum, waar objecten uit centraal Afrika tentoongesteld worden zonder veel context, zoals dat in voeger tijden gebeurde. Althans, zo was het in 2009. Dat maakt het overigens zeker niet minder interessant. De tentoonstelling doet je sterk beseffen dat Afrika veel meer kunst en cultuur kent dan de meeste mensen denken. Hiernaast een van de indrukwekkende maskers uit de tentoonstelling. (Groter door erop te klikken.)
Afrika is veel minder ‘primitief’ dan de beeldvorming in het Westen doet voorkomen. Toen de Europeanen er arriveerden waren er complexe samenlevingen:
Zo schreef de Spaans-Marokkaanse schrijver en reiziger Leo Africanus, toen hij in 1510 en 1513 Timboektoe, het toenmalige centrum van de wetenschap (groter dan Londen), bezocht:
“Er zijn hier veel dokters, rechters, priesters en andere geleerde mannen, die goed onderhouden worden door de koning. Verschillende manuscripten en geschreven boeken worden hiernaartoe gebracht uit Barbarie (Marokko) en verkocht voor meer geld dan welk ander handelswaar dan ook.”
Over de stad Benin schreef Piet van Huijs in 1602:
“De belangrijkste stad Benin is heel groot. Als je de stad binnengaat, kom je in een grote brede straat, waarvan men zegt dat hij vier kilometer lang is. Bij de poort waardoor ik binnenkwam, zag ik een hele hoge muur, heel dik, die van aarde was gemaakt. Deze muur omringt de stad volledig. De huizen in deze stad zijn heel netjes en liggen dicht bij elkaar, net zoals in Holland. Het paleis van de koning is heel groot. Er zijn eindeloos grote binnenplaatsen. De mensen werken heel hard en zijn schoon. Benin doet me in veel opzichten aan Amsterdam denken, al is Amsterdam vuiler en zijn de mensen er minder eerlijk.”
Interessant was ook de opgezette olifant in het museum. Je komt gewoonlijk niet zo dicht bij zo’n groot dier. Er stond een uitleg bij over de bouw van dat ding. Als ik mij goed herinner een enorm houten skelet en vulling van stro. De plezierjacht op olifanten zien we nu terecht in een ander daglicht, maar zo dicht bij een opgezette olifant staan is een bijzondere ervaring.
Alles bij elkaar een prachtig museum: mooie kunst in een zeer fraai en sfeervol gebouw in een mooi park. Een bezoek meer dan waard.
Het museum is het permanente vervolg op de tijdelijke Koloniale tentoonstelling, die onderdeel was van de in België gehouden Wereldtentoonstelling van 1897. Het huidige museum werd in 1910 geopend. Het was een initiatief van koning Leopold II, wiens belangstelling voor Afrika nare trekken had. Hij wordt wel de slager van de Congo genoemd vanwege het schrikbewind dat hij daar voerde.
Aanvulling december 2019:
> Omstreden koloniaal museum België heropend (NRC).
> Koloniaal museum is ont-Leopold (NRC).