Deze foto vond ik in de nalatenschap van mijn oom W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg). Hij was tijdens de Duitse inval in Nederland in 1940 als tweede luitenant van de landmacht gelegerd in de Achterhoek. (Zie zijn foto’s van de mobilisatie daar.) Na de capitulatie moesten Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap. Op de foto staat mijn oom helemaal links.
Als je deze foto ziet, lijken de omstandigheden voor de officieren niet zo slecht, maar de documentaire aan het einde van deze post laat zien dat dat in ieder geval niet voor de manschappen gold.
Over het krijgsgevangenkamp Stanislau lees ik op Wikipedia:
Kamp Stanislau, ook bekend als Stalag 371, was een krijgsgevangenkamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het lag in Stanislau, een stad die tot 1918 deel was van Oostenrijk-Hongarije, in het interbellum onder de naam Stanisławów Pools was, in 1939 als gevolg van het Molotov-Ribbentroppact werd ingelijfd door de Sovjets en op 26 juli 1941 werd ingenomen door de nazi’s en die nu als Ivano-Frankivsk in Oekraïne ligt. Uiteindelijk zou het kamp van 1942 tot begin 1944 plaats bieden aan tweeduizend Nederlandse officieren die tussen 1940 en 1942 krijgsgevangen waren genomen in Nederland. Enkelen van de Nederlandse gevangenen wisten te ontsnappen uit Stanislau.
Eerst in Oflag XIII-B
Mijn oom werd op 15 mei 1940 in Ede krijgsgevangen genomen en zat aanvankelijk in Oflag XIII-B nabij Nuremberg in Duitsland. Van daaruit schreef hij op 25 mei aan mijn tante:
Voor wie moeite heeft met het handschrift:
25/5/40
Henny,
Momenteel logeer ik ergens in Duitschland, temidden van bergen en puntdraad. Zoo in Netterden bij opoe, so ist es aus. Maar binnen eenige weken kom ik toch weer naar het schoone Holland, waar wel veel veranderd zal zijn. Dol ben ik op brieven uit Holland, het eenige om de tijd te verdrijven. M’n adres staat andere kant links onder, denk om vermelding 177, als ik goed heb is de brief portvrij. Schrijf eens over het fraaie Doetinchem, denk aan de censor. Vanmorgen gaan we wandelen, onder geleide, als op kostschool. Nr 177 groet je, het beste!
Het krijgsgevangene-identiteitsplaatje van mijn oom:
Zijn Personalkarte:
De pasfoto ontbreekt op bovenstaande kaart. Ik vermoed dat deze werd gebruikt voor de kaart van de Opbouwdienst, waarin de Nederlandse militairen daarna werden ondergebracht:
Terug in gevangenschap
Zoals mijn oom schreef, verwachtte hij in 1940 snel naar Nederland te komen wat dus ook gebeurde. In 1942 werden de militairen echter opnieuw in krijgsgevangenschap gevoerd, zoals in de bekendmaking hieronder wordt aangekondigd. Toen zal hij naar kamp Stanislau zijn gebracht.
Na de oorlog diende mijn oom onder meer in Nederlands Indië. Hij was achteraf kritisch op het Nederlandse optreden daar.
Documentaire over Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap:
rss
Wat een mooie maar trieste documentaire van die soldaten in dat Duitse concentratie kamp. Goed dat die verhalen opgetekend zijn. En alle documenten bewaard zijn gebleven.
Marie sassen -Doyer
15 mei 21 at 09:03
Indrukwekkend. Mooi dat je al deze documenten gevonden en (digitaal) bewaard hebt.
Wat ik dan weer curieus vind is dat – als het daadwerkelijk zo was – de brieven ‘portvrij’ verzonden konden worden.
Roland
18 mei 21 at 13:20
Wellicht wilden de Duitse bezetters een goede indruk maken. Maar ik weet ook niet of mijn oom gelijk had dat de post naar de krijgsgevangenkampen portvrij was.
Bert Ernste
18 mei 21 at 13:31
In 1940 werd tweede luitenant Van Tiel overgebracht naar Oflag V-a Weinsberg waar hij krijgsgevangenennummer 177 ontving. Dit staat ook allemaal op zijn brieven uit die tijd. Na enkele weken werd hij vrijgelaten naar Nederland.
Na terugkeer is hij gaan werken bij de Opbouwdienst.
Pas in mei 1942 werd hij opnieuw krijgsgevangen gemaakt en afgevoerd naar Oflag XIII-B/Zbv in Neurenberg-Langwasser om kort daarop te verhuizen naar Stalag 371 Stanislau. Toen het rode Leger oprukte werden de Nederlanders begin 1944 geëvacueerd naar Oflag 67 Neubrandenburg waar hij uiteindelijk werd bevrijd.
Eric
9 jan 23 at 14:50