Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Search Results

Graf: koloniaal verleden

one comment

Foto van grafsteen

Utrecht 2021

Op de Utrechtse begraafplaats Kovelswade viel mijn oog op dit grafmonument, dat herinnert aan Nederlands koloniale aanwezigheid in Oost-Azië. Het is het graf van Johannes Everhardus (Johan) Tehupeiorij (Ema [Ambon], 25 juni 1882 – Utrecht, 22 december 1908). Het grafmonument is gemaakt door Thérèse Elise (Thérèse) van Hall (1872–1931). Nog twee foto’s met iets meer detail:

Foto van graf (detail)

Foto van graf (detail: tekst)

Utrecht 2021

Written by Bert Ernste

mei 28th, 2022 at 5:23 am

Koloniaal verleden

4 comments

Foto van tegeltableau. Bron: https://www.collectiegelderland.nl/organisaties/nederlandstegelmuseum/voorwerp-11242

Foto van O.M. de Munnick in uniform

O.M. de Munnick

Aneikloof (Sumatra) Nederlands Indië 1894

Tegeltableau van keramiek, in onderglazuur, voorstellende de Aneikloof op Sumatra, vervaardigd door Rozenburg in Den Haag, 1894.
Tableau is gemaakt als geschenk voor O.M. de Munnick bij zijn afscheid als gouverneur van Sumatra.

Op zoek naar informatie over mijn voorouder Owen Maurits de Munnick vond ik bovenstaande afbeelding van een tegeltableau in het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo.

Ik schreef op dit weblog eerder over hem en over een van zijn dochters, ‘oma Cor’, en hun Indische verleden.

Owen Maurits de Munnick schreef zijn memoires onder de titel Mijn ambtelijk verleden.

(Tegeltableau groter door erop te klikken.)

Koloniaal verleden: posterijen

4 comments

Foto van brievenbus

Biak (West Papua – voormalig Nederlands Nieuw-Guinea) 1990

Deze foto is gemaakt door mijn vader in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea, dat sinds 1963 onder Indonesisch bewind valt. De oude, gietijzeren brievenbus van de Nederlandse Posterijen is nog steeds in gebruik.

Mijn vader is twee keer uitgezonden geweest naar Nieuw-Guinea, in 1950-51 en 1961-2. Die laatste keer was met gezin, waar ik – jong als ik was – veel herinneringen aan bewaar en regelmatig over schreef.

Uit 1951 is dit patrouilleverslag van mijn vader.

Koloniaal verleden: Kartini

4 comments

Foto van tegeltableau met Kartini

Utrecht 2014

Omslag boekVlak bij het tegeltableau met Eduard Douwes Dekker dat gisteren op dit weblog stond, is nog een tableau dat verwijst naar het koloniale verleden van Nederland. Daarop staat een veel onbekendere auteur uit Nederlands Indië: Raden Adjeng Kartini.

Kartini was van Javaanse aristocratische afkomst en leefde van 1879 tot 1904. Ze is dus jong gestorven.

Bijzonder voor die tijd was dat zij als Javaans meisje een Nederlandse lagere school kon bezoeken en daar goed Nederlands leerde. Dat gaf haar de kans om daarna, toen zij als voorbereiding op haar huwelijk min of meer werd opgesloten, met Nederlandse contacten te corresponderen. Kartini vond – heel bijzonder voor die tijd – dat iedereen recht had op ontwikkeling, ook vrouwen.

Haar brieven werden gepubliceerd onder de titel Door Duisternis tot Licht (Habis gelap terbitlah terang). Dat boek werd een inspiratiebron voor Indonesische intelligentia en vrouwen. In Indonesië is zij benoemd tot ‘Held van Indonesië’.

Door duisternis tot licht is als e-book gratis beschikbaar.

Het tableau is te vinden in Utrecht, in de wijk Lombok.

Aanvulling juni 2016: Bringing Kartini’s entire anthology of writings together for the first time reveals the depths of her pioneering influence.

Written by Bert Ernste

november 26th, 2015 at 6:33 am

Koloniaal verleden: Multatuli

3 comments

Foto van tegeltableau met Douwes Dekker

Omslag van de eerste drukUtrecht 2014

Het koloniale verleden van Nederland heeft uiteraard zijn sporen nagelaten. In veel Nederlandse steden zijn Indische buurten: wijken met straatnamen vernoemd naar eilanden van Nederlands-Indië. In Utrecht is dat de wijk Lombok.

In Lombok verwijst dit tegeltableau naar andere sporen van ons koloniale verleden: in de literatuur.

Eduard Douwes Dekker (1820 – 1887) was de schrijver van de Max Havelaar. Voluit is de titel: Max Havelaar, of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappy. Douwes Dekker schreef het boek onder het pseudoniem Multatuli. Het boek is een felle aanklacht tegen het koloniale systeem.

Achter Douwes Dekker zien we Saïdjah en Adinda uit het bekende verhaal uit de Max Havelaar, waarin de schrijver de wrede koloniale uitbuiting laat zien.

Het boek is digitaal als e-book (epub) en als pdf gratis beschikbaar.

Written by Bert Ernste

november 25th, 2015 at 6:34 am

Koloniaal verleden 4: wijn

leave a comment

Foto van fles wijn De wijn op deze foto kwam ik in de jaren ’80 van vorige eeuw al tegen in Lissabon. De wijn is genoemd naar Pedro Álvares Cabral, die de ontdekker heet te zijn van Brazilië.

‘Hé, het koloniale verleden’, dacht ik toen, net zoals eerder dit jaar, toen ik bij de koffie na een lunch in Brazilië een suikerzakje kreeg met het type schepen waarmee Álvares Cabral waarschijnlijk zijn reis naar Brazilië maakte.

De wijn op de foto is een vinho verde, een jonge wijn uit het noorden van Portugal, die licht mousserend is. De witte variant kan op een warme dag zeer verfrissend zijn, maar ik ben nooit een liefhebber geworden van de vinho verde.

Meer koloniale sporen:

Winkel voor koloniale hoeden in Lissabon

Winkel met koloniale waren in Porto

Meer koloniale geschiedenis | Meer foto’s

Koloniaal verleden 3: caravelas

leave a comment

Foto van kopje koffie en suikerzakje

Itanhaém (SP) Brazilië 2014

Soms stuit je ineens, zo maar bij het kopje koffie na de lunch, op het koloniale verleden van een land. Dit suikerzakje eert de caravelas (karvelen), waarmee de Portugezen hun koloniale wereldrijk stichtten.

De caravela was een zeer goed manoevreerbaar zeilschip, waarmee de Portugezen veel van hun grote ontdekkingsreizen in de vijftiende en zestiende eeuw deden. Net als Nederland vestigde Portugal een wereldwijd koloniaal rijk, met vestigingen in Afrika, het verre oosten en als grootste kolonie Brazilië.

Brazilië riep in 1822 de onafhankelijkheid uit onder leiding van de prins-regent Dom Pedro, zoon van de Portugese koning. In 1825 erkende Portugal de onafhankelijkheid van Brazilië.

Eerder op dit webblog een paar andere koloniale sporen: winkel voor koloniale hoeden in Lissabon en een winkel met koloniale waren in Porto.

Meer koloniaal verleden op dit blog

>

Meer koloniale geschiedenis | Meer foto’s

Koloniaal verleden: Museum Bronbeek blijft eenzijdig

leave a comment

Afbeelding generaal De Kock en prins Diponogoro en teksten met Nederlandse en Indonesische kant

Foto gevel Museum BronbeekArnhem 2013

Museum Bronbeek valt onder met Ministerie van Defensie en is tevens een tehuis voor bejaarde militairen, aanvankelijk van het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL). Het is dan ook niet te verwonderen dat het museum de koloniale geschiedenis altijd onkritisch benaderde vanuit een eenzijdig (Nederlands) militair standpunt.

Inmiddels is ook op Museum Bronbeek doorgedrongen dat de Nederlandse koloniale oorlogen onderdrukkingsoorlogen waren en dat het Nederlandse koloniale bewind vele slechte kanten had. Zie de digitale tour van Bronbeek.

Toch blijft het verhaal over Nederlands Indië in het museum in dit opzicht nogal steriel. Men wil de nare kanten van het kolonialisme niet helemaal verhullen, maar het blijft vooral bij zo nu en dan laten zien dat er ook een andere kant aan het verhaal was, zoals bovenstaande foto’s van generaal De Kock en prins Diponogoro met teksten over de beide kanten van de Java oorlog getuigen.

Het is daarom goed om niet alleen Museum Bronbeek te bezoeken, maar ook Nieuw zwartboek van Nederland overzee. Wat iedere Nederlander moet weten van Ewald Vanvugt te lezen. Helaas niet gemakkelijk verkrijgbaar.

Aanvulling oktober 2018:

Roofstaat van Ewald Vanvugt bevat veel van genoemd ‘zwartboek’ en nog veel meer. Er is ook een compacte editie verschenen.

Aanvulling december 2020:

> Zie ook:

Waar strafbaarheid eindigt

De Groene Amsterdammer

Twee nieuwe boeken belichten het einde van Nederlands-Indië, elk vanuit een ander perspectief. David Van Reybrouck schrijft vanuit de kampongs en dessa’s waar de grootste oorlogsmisdrijven plaatsvonden, Martin Bossenbroek vooral vanuit de ambtenarij die de misdrijven goedpraatte. (…)

Binnen een maand kwamen twee gevestigde historici, die voor een breed publiek schrijven, met twee kloeke, prachtig uitgegeven, overzichtswerken die deze vragen op hun manier beantwoorden. Martin Bossenbroek met De wraak van Diponegoro. En David Van Reybrouck met Revolusi. Twee meeslepende, verhalende boeken die, alsof ze het zo afgesproken hadden, perfect sluitend in elkaars verlengde liggen. (…)

Hele artikel

Written by Bert Ernste

december 5th, 2013 at 8:49 am

Koloniaal verleden: Nederlands Nieuw-Guinea

5 comments

Foto van bordje met tekst over Nieuw-GuineaMuseum en tehuis voor oud-militairen Bronbeek vertelt het verhaal van Nederlands-Indië.

Nieuw-Guinea speelde daarbij een aparte rol. De korte tekst in hiernaast somt de geschiedenis van Nederlands Nieuw-Guinea aardig op. Mijn (uitvoeriger) versie staat hier.

Het tweede-kansland voor Indo-Europeanen, waar de tekst overs spreekt, wordt uitstekend beschreven in De laatste Indo van Alex Bal. De tweede kans duurde slechts een goede tien jaar en toen moesten de meesten opnieuw verkassen.

Nederlands Nieuw-Guinea was ook een wat vertwijfelde poging van Nederland om mee te blijven tellen onder de grote mogendheden. Dat bleek ook toen Nederland haar vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman naar het gebied stuurde om te laten zien dat Nederland nog meetelde. Het werkte averechts, zoals dit artikel en documentaire van Andere Tijden laten zien.

Omslag boek De laatste IndoMeer Nederlands Nieuw-Guinea

Koloniaal verleden: zwarte Hollanders

one comment

Foto van Afrikaanse soldaat in uniform Indisch leger

Arnhem 2013

Bovenstaand schilderij van een zwarte soldaat van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) hangt in Museum Bronbeek in Arnhem. Het is Jan Kooi, in 1882 geschilderd door Conrad Leich.

Tussen 1831 en 1872 werden naar schatting 3000 West-Afrikaanse rekruten geworven om te vechten in het Nederlands-Indisch Leger. De Afrikaanse soldaten waren gelijk gesteld aan Europese militairen. Dat was om elke schijn van slavernij te vermijden en waarschijnlijk ook om te voorkomen dat de Afrikanen zich solidair zouden gaan voelen met de inlandse bevolking van Nederlands-Indië. Ze werden Zwarte Hollanders genoemd, of Orang Belanda Hitam.

Veel West-Afrikanen bleven in Indië en trouwden met inlandse vrouwen. Tot na de tweede wereldoorlog bestonden er een hechte indo-Afrikaanse gemeenschap op Java. Een ander deel van de Afrikanen keerde terug naar Ghana (Elmina), waar Java Hill nog steeds aan het Indische avontuur herinnert.

Meer lezen over dit onderwerp:

De Zwarte Hollanders waren moedig, trots en ongehoorzaam

Orang blanda hitam

Zwarte huid, oranje hart: Afrikaanse KNIL-soldaten in de diaspora

>

Meer koloniale geschiedenis | Meer foto’s

Written by Bert Ernste

december 3rd, 2013 at 8:36 am