Sinds jaren heb ik het niet op goede doelen. Dat is begonnen met de professionalisering van de fondsenwerving. De grote organisaties voor goede doelen maken tegenwoordig allemaal gebruik van uiterst professionele marketingtechnieken. Die hebben ze geleend van de commerciële sector, compleet met alle verfoeilijke reclametrucs die daar bij horen: veel suggestie, weinig harde feiten.
Ze sturen je bijvoorbeeld een kleinigheid (ansichtkaarten of zo) in de hoop dat je vindt dat je daar iets tegenover moet stellen. Dat soort oneigenlijke reclame maakt die goede doelen ongeloofwaardig en leidt af van de zaak waar het werkelijk om gaat. Daar komt nog eens bij dat de aanzienlijke marketingbudgetten van de fondsenwervers vooral opgaan aan de concurrentie met andere goede doelen. Zonde van het geld.
Je voelt op je klompen aan dat je gemanipuleerd wordt door de trieste hongergezichtjes, door aandoenlijke oproepen van mensen met ziekte x, y of z, met zwaar opgepoetste cijfers over hoe goed ze wel hun geld besteden, en door bekende mensen die je oproepen geld te storten, al dan niet gepaard gaande met zogenaamd ludieke acties als de ‘ice bucket challenge’ (wat een akelige hype!), sponsorlopen of bergen opfietsen. Of met opgeklopte nationale inzamelingsacties, zoals recent voor de bestrijding van ebola. De hulporganisaties lijken overigens vaak meer met zichzelf bezig (€) dan met de doelgroep waar het om gaat.
Totaal ongeloofwaardig dus, wat recentelijk volop is bevestigd door berichten over de hoge beloningen van de topmensen van veel goede doelen en verschillende schandalen. Giro555 van de samenwerkende hulporganisaties blijkt ook al niet erg doelgericht.
Het toppunt is de manier waarop Vluchtelingenwerk vrijwilligers werft: met een beroep op het egoïsme van mensen. De website Parttimeheld.nl (de naam zegt het al) heeft het vooral over wat je zelf hebt aan vrijwilliger zijn voor Vluchtelingenwerk: je kunt er zelfs (parttime) held mee worden! Ofwel borstklopperij: kijk eens hoe goed ik doe! Het is onthullend dat de voldoening die vrijwilligerswerk geeft (op zich natuurlijk niets mis mee), nu het hoofdmotief wordt en niet meer het helpen van de ander. Dat gaat niet over fondsenwerving, maar laat goed zien hoe het marketingdenken zich meester heeft gemaakt van de bekende goede doelen.
Ondertussen zijn collectanten vandaag de dag vaak betaalde geldophalers, die getraind worden om je aan de praat te houden (‘relatie’ opbouwen) alsof ze tweedehands-autoverkopers zijn. En dat aan je voordeur of onverhoeds als je in het winkelcentrum loopt. De mededeling dat je niet geïnteresseerd bent, is meestal niet genoeg. “Waarom niet?” Mijn antwoord daarop is dat ze goed getraind zijn, maar dat ik nog steeds geen interesse heb. Dit soort collectanten wekt veel ergernis.
Een vervelende vorm van sociale druk komt van jeugdige collectanten die – vaak vergezeld van een ouder – aan de deur komen. Wie kan een jong kind weerstaan? Die sociale druk neemt nog toe als het bekenden uit de eigen buurt zijn. Op zich goed natuurlijk dat kinderen erop uit trekken voor een goed doel. Ook is er niets mis mee als die kinderen kennis maken met mensen die niet willen geven. Toch vind ik het lastig en eigenlijk een oneigenlijke manier van collecteren.
Laat mij in stilte die goede doelen steunen waarvan het werk mij aanspreekt, en spaar mij het marketingbombardement, de al dan niet betaalde collectanten en de nationale televisieacties. Ik kom dan als vanzelf uit bij kleinere stichtingen, grotendeels gerund door vrijwilligers.
Aanvulling april 2014: Bij Nietaandedeur.nl zijn stickers te verkrijgen om “op een nette manier duidelijk te maken dat je niet gestoord wilt worden”.
Aanvulling december 2018: Fondsenwerving goede doelen is een zinkend schip (De Volkskrant).
Aanvulling februari 2019: Seksueel misbruik is wijdverbreid bij goede doelen – en de leiding kijkt vaak weg (Vrij Nederland)
“Internationale NGO’s waren ooit rebellenclubs. Nu zijn het bedrijven, middelgrote wereldspelers met honderden tot tienduizenden werknemers. Imago en ongestoorde financiering zijn van (over)levensbelang.”
Aanvulling 19 augustus 2021: Een goede analyse van de verwording van veel niet-governementele organisaties in Vrij Nederland (alleen die dag gratis te lezen): De goededoelenindustrie: hoe goede bedoelingen kunnen ontsporen.
Aanvulling 11 november 2021: Over collectes voor diverse vormen van kanker: De verheven status van kanker is verbazingwekkend (De Volkskrant)
Toen de Amerikaanse president 
rss