Dit is een standbeeld van verzetsstrijder Truus van Lier. Het heeft lang geduurd, voordat ze een standbeeld kreeg, maar nu staat het er. Tot een tijdje terug moest ze het doen met een bloemenhulde (foto onderaan).
Truus van Lier, geboren in 1921, kwam uit een rijke familie. Het gezin woonde naast het Rietveld Schröderhuis. In 1940 ging Van Lier studeren aan de Universiteit Utrecht. Ze werd lid van het studentencorps UVSV en een studentenverzetsgroep.
In 1943 infiltreerde ze in de NSB en Wehrmacht als 22-jarige en werden haar kleine verzetsdaden steeds groter. Op 3 september 1943 schoot ze de Utrechtse NSB-hoofdcommissaris van politie Gerard Kerlen dood bij zijn huis aan het Willemsplantsoen in Utrecht. Ze had hem in de periode daarvoor lange tijd geschaduwd.
Enkele weken later werd Van Lier opgepakt. In concentratiekamp Sachsenhausen werd ze op 27 oktober 1943 gefusilleerd.
Voor wie in of kort na de oorlog van 1940 – 1945 is geboren, is de Duitse bezetting indirect een levende herinnering. Wie in de jaren vijftig / zestig van vorige eeuw (als jongen) opgroeide, deed dat met boeken zoals bijvoorbeeld Reis door de nacht van Anne de Vries en Van Hollandse jongens in de Duitse tijd van Aart Romijn.
Een film die grote indruk op mij maakte, ook omdat mijn vader vertelde dat die over ware gebeurtenissen ging, was De overval van Bert Haanstra en Paul Rotha. De film gaat over de gedurfde bevrijding van 51 gevangenen uit de gevangenis van Leeuwarden in december 1944. Ik heb de film niet zo lang geleden op DVD opnieuw gezien en ik voelde opnieuw de spanning die ik als kind beleefde. De film doet hier en daar de werkelijkheid wel wat geweld aan, zo begrijp ik, maar het is een klassieker van de Nederlandse film.
Later kreeg ik het boekje van dr. Lou de Jong (van Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog) over die operatie.
De actie in Leeuwarden was trouwens niet uniek. Tijdens de Duitse bezetting van Nederland zijn er meer gewapende overvallen op gevangenissen geweest, onder meer in Assen en Rotterdam. Ook daarbij vielen geen slachtoffers. Als SS’ers verklede verzetsmensen bevrijdden bijvoorbeeld in oktober 1944 zeventien ter dood veroordeelde verzetsmensen uit de gevangenis in Rotterdam.
Onlangs verscheen De mannen van de Overval van Hessel de Walle, waarin de levensverhalen van de verzetsmensen, die deelnamen aan de bevrijdingsactie in Leeuwarden worden verteld.
De overval in Leeuwarden kon zo bekend worden doordat de deelnemers hun ervaringen op schrift stelden. Die verslagen vormden de basis voor de film, waarmee de overval in Leeuwarden zijn roem verwierf.
Hieronder een Friese documentaire over de overval, het boek en de film. Klik op CC voor ondertitels.
Voor jongeren zal het perspectief op de Duitse bezetting nu heel anders zijn dan het mijne. We laten de herdenkingen nu vergezeld gaan van grote festivals om jongeren aan te spreken, want de Duitse tijd ligt steeds verder achter ons. Zo gaat dat met geschiedenis – voor de meesten althans. Een nationaal gedragen beeld van de bevrijding is er inmiddels niet meer, zo schreef De Groene Amsterdammer.
Dit monument eert het verzet tegen de Duitse bezetting van Nederland 1940 – ’45. Het is ontworpen door Willem Johannes Valk. Het gedicht op de sokkel is van Hendrik de Vries. Het staat in Utrecht bij De Inktpot, het hoofdkantoor van Prorail, vroeger van de Nederlandse Spoorwegen.
Het gedicht luidt:
Aan hen die nimmer bukten.
’t Geheim en hecht verbond
van wrekers der verdrukten
Voor wie geen recht bestond.
Der weerloos weggerukten
gekwelden en gesarden
Waar zoveel wachtensmoeden
in rouw en vrees verstarden.
Wat slagen ook mislukten
wat makkers wreed verbloedden –
Zij streden en volhardden.
Op de andere kant van de sokkel staat:
1940 – 1945
Onthuld op 17 SEPT. 1949
5 jaar na het begin van de
spoorwegstaking
Directie & Personeelraad
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
Truus van Lier
Een heel ander soort monument is de bloemenhulde voor Truus van Lier, dat ook in Utrecht te vinden is.
Truus van Lier was “een rechtenstudent en verzetsstrijdster, in 1943 op 22-jarige leeftijd geëxecuteerd in concentratiekamp Sachsenhausen. Dit omdat ze een beruchte Utrechtse hoofdcommissaris had doodgeschoten: de NSB-er Gerard Kerlen. Die zocht hier fanatiek naar ondergedoken Joden.
Utrecht had geen standbeeldje over voor Truus van Lier. Omdat het gevoelig lag dat de NSB hier haar hoofdkwartier had, aan de Maliebaan? Omdat Truus lid was van de Amsterdamse studentenverzetsgroep CS-6? Die pleegde van alle verzetsgroepen de meeste aanslagen. De leden waren zeer links tot min of meer communistisch, geen pre, na de oorlog. En vrouwen waren er volkomen gelijkwaardig aan mannen.” Bron.
Dit is een standbeeld van verzetsstrijder Truus van Lier. Het heeft lang geduurd, voordat ze een standbeeld kreeg, maar nu staat het er. Tot een tijdje terug moest ze het doen met een bloemenhulde (foto onderaan).
rss