Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘bijbel’ tag

Doorgeschoten dominees en fundamentalistische moslims

18 comments

Een doorgeschoten dominee in de Verenigde Staten heeft ten overstaan van zijn volgelingen – wel dertig! – een koran verbrand. Dat leidde in Afghanistan tot een heftige reactie aangevuurd door doorgeschoten imams. Daarbij vielen doden.

De fundamentalistische moslims, die menen dat ze onschuldige mensen mogen doden, als een doorgeschoten dominee een koran verband in de VS, sporen natuurlijk niet. Ze voelen zich aangevallen in hun geloof en dat is voor hen een vrijbrief voor geweld tegen mensen, die er helemaal niets mee te maken hebben.

Religie, geloof, heeft een enorm groot nadeel: gelovigen menen dat hun geloof het enige ware is. Gelovigen menen over een absolute, hogere waarheid te beschikken, die niet ter discussie staat – het is nu eenmaal geloof.

Wie streng in de leer is, meent op grond van die vermeende hogere waarheid dat mensen die niet hetzelfde geloven hartstikke fout zijn en kijken op hen neer. Wie héél erg streng in de leer is, fundamentalistisch, meent dat de ongelovigen (in hun definitie) slecht – of nog erger zijn.

Er zijn fundamentalisten, zoals die in Afghanistan, die menen dat hun geloof een vrijbrief is tot het doden van onschuldige burgers. In de VS menen sommige christelijke fundamentalisten dat ze abortusartsen mogen vermoorden. In Noord-Ierland meenden fundamentalistische katholieken en protestanten dat ze de andere groep mochten uitmoorden, kinderen incluis.

De dominee in de VS, die de koran verbrandde, gebruikte zijn vrijheid van meningsuiting. In beginsel mag hij. Dat hij meende dat te moeten doen op een provocerende manier, waarvan hij wist dat deze tot doden zou kunnen leiden, is onverantwoordelijk. Protest mag provoceren, maar niet ten koste van alles.

Vele malen ernstiger is natuurlijk dat geloof in het eigen religieuze gelijk kan leiden tot de overtuiging dat je onschuldige mensen van een ander geloof mag uitmoorden.

Meer commentaren

Written by Bert Ernste

april 2nd, 2011 at 12:29 pm

Een indiaan als derde koning

one comment

Schilderij van ‘driekoningen’

De derde ‘koning’ is een (Braziliaanse) Indiaan

Driekoningen, 6 januari. In de bijbel staat evenwel helemaal niet dat er drie koningen naar de geboorte van Jezus trokken. Het was een ongespecificeerd aantal ‘magiërs’, een begrip uit het oosten. De term ‘koningen’ werd later geïntroduceerd, omdat West-Europanen geen beeld hadden bij ‘magiërs’. Het aantal is afgeleid uit de drie geschenken: goud, wierook en mirre.

Vaak wordt een van de drie koningen afgebeeld als een zwarte (waarom is neger zo’n beladen woord?) of moor, al staat ook daar niets over in de bijbel. Na de ontdekking van Amerika (1492) werd deze soms vervangen door een Indiaan.

Op bijgaand schilderij, toegeschreven aan Vasco Fernandes (Grão Vasco) of Jorge Afonso, zien we geen zwarte Balthasar, maar een Braziliaanse indiaan, meer precies een tupinambá. Het zou geschilderd zijn tussen 1501 en 1506. Uiteraard is de indiaan voor de gelegenheid gekleed.

Brazilië was in 1500 ontdekt door Pedro Álvares Cabral, hoewel er discussie is of de Portugezen het gebied eerder ontdekten en dat stil hielden.

Het schilderij hangt in het museum Grão Vasco in Viseu, Portugal.

Meer Portugal

Januari 2011

Written by Bert Ernste

februari 14th, 2011 at 4:04 pm

Eerste contact. Indianen vol zonde, onschuldig of wat?

leave a comment

Mensen vinden het maar moeilijk om met andere culturen om te gaan. Ook bij de eerste contacten met de indianen van Brazilië waren de meningen zeer verdeeld.

De capucijner pater Claude d’Abbeville maakte deel uit van de Franse expeditie, die in wat nu de Braziliaanse deelstaat Maranhão is, France Équinoxiale stichtte met Saint Louis, later São Luís, als hoofdstad ter ere van Lodewijk XIII. D’Abbeville schrijft over de indianen en concludeert in zijn boek Histoire de la mission des pères Capucins en l’isle de Maragnan et terres circonvoisins dat de naaktheid van de indianen duidt op zuivere zielen, net als Adam en Eva in het paradijs. Ze kennen de erfzonde niet. Het begin van de mythe van de ‘nobele wilde’.

Boek LeryDe Franse calvinist Jean de Léry was lid van de Franse expeditie die in de baai van Guanabara (waar nu Rio de Janeiro ligt). Daar probeerde de Fransen de kolonie France Antarctique te stichten, onderwerp van de roman Rouge Brésil van Jean-Christophe Rufin (vertaald als Rood Brazilië). Hij had een totaal ander beeld van de indianen, zoals hij schrijft in zijn Histoire d’un voyage fait en la terre du Brésil. De naaktheid van de indianen is voor De Léry het bewijs dat de indianen helemaal geen onschuldige zielen zijn. De indianen zijn voor hem onbeschaafde mensen, die onvermijdelijk zondigen en geweld gebruiken. Ze hebben volgens De Léry geen verstand en zijn niet in staat het concept van een God te begrijpen. Dat zou onder meer blijken uit het feit dat ze geen plekken hadden voor erediensten.

Franciscaner pater André Thévet was samen met De Léry in de baai van Guanabara. Hij was wel in staat om door te dringen in de wereld van de indianen en hij probeerde niet om de indianen in bijbelse termen te interpreteren en in te delen. (Er was een hele discussie over van welke zoon van Noach de indianen afstamden.) Hij had door dat de indianen wel degelijk scheppinsgverhalen kenden en die in de vorm van legendes aan elkaar doorvertelden. Ze hadden ook een god: Monan, die hen strafte toen ze er een bende van maakten, volgens de verhalen.

Fascinerend om te zien hoe vooroordelen het velen onmogelijk maken om ‘de ander’ op waarde te schatten. Nog steeds, ondanks toegenomen kennis.

Maart 2010

Meer commentaren

Written by Bert Ernste

januari 17th, 2011 at 9:13 am