Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Guarulhos (SP) Brazilië 2013

Zomaar een straat in Guarulhos (SP), een zelfstandige gemeente in groot-São Paulo. De internationale luchthaven van São Paulo ligt er.

Voor wie de context kent, is er veel te zien op deze foto. Weelderige planten uit een tropisch klimaat, maar ook veel bordjes met ‘te huur’ en ‘te koop’. Wie de buurt nog van vroeger kent, weet dat die eerst bestond uit woonhuizen. Daarna kwamen er veel bedrijven en vanwege de economische crisis, die ondanks alle praat ook aan Brazilië niet voorbij gaat, zijn er daarvan vele weer weggetrokken en staan veel panden leeg.

Nog net is te zien hoe ook hier de draden voor telefoon en elektriciteit bovengronds lopen.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Enkele kijk- en leessuggesties:

Eurocrisis
Allereerst zeer fraaie foto’s over de Eurocrisis in Europa, series uit Spanje, Portugal, Griekenland, Ierland en Letland. Indringende zwart-witfoto’s, al zijn ze daardoor ook een beetje afstandelijk. We zijn zo gewend aan kleur dat deze foto’s meer bij het verleden lijken te horen. Het is echter harde, hedendaagse werkelijkheid.

Klimaat
Ondertussen was 2012 een zéér slecht jaar voor het klimaat. De aandacht ging vooral uit naar de economische crisis en maatregelen ter bestrijding van de opwarming van de aarde verdwenen naar de achtergrond. Hier een opsomming van wat er mis ging. Lees en huiver.

Kinderkamers
Tenslotte een aantal foto’s van -zeer verschillende- kinderkamers wereldwijd. Zeer de moeite waard om even bij stil te staan.

De stofwolken van de verkiezingen zijn opgetrokken. En stof was er. Door de campagnes van de politieke partijen, maar zeker ook door het gehijg van de media, die al het nieuws en alle debatten voortdurend als buitengewoon spannend en beslissend brachten. Het is niet voor niets dat Fokke en Sukke nu moeten afkicken.

Helaas was er ondanks al het gekrakeel en opgeworpen stof maar weinig (fundamentele) keuze. Het ging, alle felheid ten spijt, toch vooral over accenten. Er was geen enkele partij die voorstellen deed om de economie nu eindelijk eens echt onder democratische controle te brengen, zodat we niet meer gepiepeld kunnen worden door vuige financiële instellingen, die ons woekerpolissen en woekerhypotheken verkopen en ons een financiële en economische crisis bezorgden, die zijn weerga niet kent. De belastingbetaler mocht de grote banken redden. Desondanks bepalen ‘de financiële markten’ nog steeds in vergaande mate het regeringsbeleid van de landen in de Europese Unie. Na elke maatregel, die overheden nemen, kijken we met zijn allen (de media doen ook weer mee) zenuwachtig naar de beurs of die een en ander wel goedkeurt.

Het huidige Europa, dat vooral die financiële markten bedient en in veel mindere mate haar burgers (werkgelegenheid!), heeft duidelijk geen antwoord op de crisis. Het botte bezuinigingsbeleid, aangestuurd door diezelfde financiële markten inclusief het Internationale Monetaire Fonds, gaat de economische crisis alleen maar verscherpen. De bezuinigingen die Europa (wij) oplegt aan onszelf en vooral aan zwakke landen als Griekenland, Spanje en Portugal maken de situatie alleen maar erger. Natuurlijk moeten de overheidsfinanciën op orde worden gebracht, maar hard bezuinigen in tijden van crisis werkt totaal averechts.

Ondertussen zijn simplistische oplossingen als Griekenland uit de Eurozone schoppen of Nederland laten uittreden evenmin een antwoord op de crisis. Daarvoor hangen de landen van de Europese Unie te veel samen.

Helaas was er bij deze verkiezingen geen enkele partij die een een democratisch communistisch Europa durfde voor te stellen, zoals Ilja Leonard Pfeijffer in Vrij Nederland deed in een zeer lezenswaardig essay. De economie blijft stevig in handen van grote ondernemingen, financiële instellingen en dito markten, die nu wel hebben laten zien dat we van hen geen heil te verwachten hebben.

Meer commentaren

We maken onszelf graag wijs dat we kritische media hebben, maar dat valt nogal tegen. In de aanloop naar de oorlog tegen Irak, lieten de media hun kritische taak op erbarmelijke wijze liggen. Zie Michael Massing The press: The enemy within en Now they tell us.

Die artikelen gaan over de media in de Verenigde Staten in de nasleep van de aanslagen van 11 september 2001, maar ook in Europa was de pers veel te weinig kritisch ten aanzien van de argumenten om tegen Irak ten oorlog te trekken. Zie Media onder vuur.

Bij de invoering van de Euro heulde de pers al evenzeer met de machthebbers, zoals Martin Sommer onlangs betoogde in De journalistiek vocht aan de zijde van politici die de euro wilden. Aanvulling 6 december 2011: Lees ook De euro was de grootste slaappil van allemaal, dat ook op de versuffende invloed van de televisie wijst.

Bij de huidige Eurocrisis lopen de media al even hard achter ‘de’ financiële markten en de regeringen aan. Kritische geluiden zijn er wel, vooral op de opiniepagina’s, maar de overwegende indruk, die de media in het kielzog van de machthebbers scheppen, is dat ‘Merkozy’ ons moet redden en dat bezuinigen op de overheidsuitgaven de enig mogelijke weg is. Liefst zonder democratische inmenging en controle.

Ondertussen zijn er enorme steunfondsen om de financiële sector overeind te houden, steunfondsen voor landen (indirect eveneens voor de banken, die aan die landen leenden) en géén steunfondsen om onze pensioenen en sociale voorzieningen op peil te houden. Integendeel, daaruit moeten die andere steunfondsen juist betaald worden: bezuinigen op de overheidsuitgaven is de mantra van de Europese Unie en Europese regeringen, in plaats van (ook) de economie stimuleren. Volgens enkele ‘verbijsterde economen’ doet de Europese Unie precies het verkeerde.

Manifest verbijsterde economen (Engels)

Een debat over een ander soort economie voeren we niet of nauwelijks, zoals ook het klimaatdebat geheel is ondergesneeuwd. Onze regeringen zijn daar niet mee bezig en de meeste media volgen daarin. Natuurlijk, in een crisis moet je eerst de korte termijn oplossen, maar de lange termijn mag je nooit uit het zicht verliezen. Doe je dat wel, dan maak je dezelfde fouten en los je de fundamentele crisis niet op.

Meer commentaren

Een luisteraar van Radio 1 vond dat de NOS te veel aandacht besteedde aan de crisis op de beurzen. De hoofdredacteur van de NOS verdedigde die keuze op Radio 1. Volgens hem gaat het om onze eigen rijkdom, onder meer in de vorm van pensioenen en hypotheken (invloed beurzen op de rente).

Daar heeft hij natuurlijk gelijk in. De fout die de media echter maken (vooral de audiovisuele) is dat ze hijgend achter elk brokje nieuws dat maar iets te maken heeft met de beurskoersen aanhollen. Wordt het een zwarte maandag op de beurzen? Nee, nog niet. Ja, nu toch een flinke dip. Nee, weer iets omhoog. Beurs in New York lager geopend, oh jé! Slechte werkeloosheidscijfers in de VS, beurs levert in. En ga zo maar door. Daar heeft de gewone burger helemaal niets aan.

Schommelingen per dag zijn nauwelijks interessant. Voor de gewone burger is alleen de ontwikkeling op langere termijn van belang. De beurs van uur tot uur volgen slaat nergens op en zorgt alleen voor onrust.

De onderliggende crisis is in vele opzichten ernstig, maar om die te belichten hoef je niet hijgend achter beursnieuws en -koersen aan te rennen. Dat leidt juist af.

Meer mediacommentaren

De beurzen zijn in mineur. De “financiële markten” hebben geen vertrouwen in de Amerikaanse economie. Standard & Poor’s, een bureau dat kredietwaardigheid beoordeelt, heeft de Verenigde Staten gekwalificeerd als iets minder dan ‘topkredietwaardig’. De “financiële markten” vrezen verder dat Italië en Spanje hun schulden niet kunnen betalen en dat de Europese Unie te verdeeld is om de problemen op te vangen.

Wie of wat “de financiële markten” zijn, wordt er in het nieuws vrijwel nooit bij verteld. De “financiële markten” lijken een natuurverschijnsel, waar we aan overgeleverd zijn. Het gaat evenwel om beleggers, die uit zijn op snel geld verdienen, ook als dat gaat over de ruggen van landen en mensen. De bureaus, die kredietwaardigheid beoordelen, zijn onderdeel van dat perfide systeem. Standard & Poor’s veroorzaakte mede de kredietcrisis door slechte leningen als AAA (minimaal risico) te classificeren. De firma beoordeelde de bank Lehman Brothers als AAA tot en met de maand voorafgaande aan het omvallen van deze bank, wat het begin van de schuldencrisis inluidde.

Waarom laten we onze oren hangen naar zulke “financiële markten”? Antwoord: zo zit het (kapitalistische) systeem nu eenmaal in elkaar. Reden om dat systeem te veranderen, zou je zeggen, maar nee. Regeringen hollen achter de “financiële markten” aan, alsof die onze wereld regeren.

Zie ook Paul Krugman in The New York Times.

Meer commentaren | Meer mediacommentaren

9 juni 2010 – Vandaag gaan we stemmen. Het is een groot goed in een democratie te leven, waar dat in vrijheid kan.

De keuze die ons geboden wordt is evenwel zeer beperkt. Onze politici praten vooral over de economie, wie te hard en te snel of te weinig en te langzaam bezuinigt. Wilders van de PVV draait zijn evident generaliserende anti-islamverhalen af en dan heb je het wel zo’n beetje gehad.

We horen bitter weinig over het klimaatprobleem, terwijl dat toch zéér snel moet worden aangepakt.

We horen ook nauwelijks meer iets over de hervorming van het financiële systeem. Na de bankencrisis leek het er heel even op dat de leiders van de wereld echt paal en perk wilden stellen aan de cultuur in de financiële wereld (niet alleen daar trouwens) van winst boven alles. Er moest een nieuw financieel systeem komen met strenge controle van de financiële in stellingen en een scheiding tussen instellingen die het betalingsverkeer verzorgen (maatschappelijke functie) en de zogenoemde zakenbanken. Die geluiden zijn goeddeels verstomd. In de Nederlandse verkiezingscampagne speelt deze kwestie nauwelijks een rol.

We missen politici die ons een meeslepende visie op de toekomst bieden. Betere gezondheid- en ouderenzorg bijvoorbeeld in plaats van steeds meer spullen (grotere televisie, nog meer pixels, noem maar op). Een twintigjarenplan voor het openbaar vervoer van de toekomst, gekoppeld aan een sterke vermindering van het autoverkeer (kleinere, zuinige auto’s, minder kilometers, meer deelauto’s, er is zo veel mogelijk).

Geen enkele partij komt in de campagne met een voorstel voor een nieuw economisch systeem. De ‘economie van het genoeg’ bijvoorbeeld, in plaats van groeien, groeien, groeien ten koste van het milieu en de menselijke maat.

De markt, die volgens de volgelingen van het neoliberalisme alles voor ons zou regelen, stelt ons nimmer voor dergelijke fundamentele keuzes. Dus zouden politici dat moeten doen.

Dat gebeurt in Nederland (en elders) al jaren niet. Politici strijden om details, maar hebben geen echte toekomstvisie. Gewoon meer van het zelfde is wat ons wacht. Met enkele kleine accentverschillen al naar gelang de verkiezingsuitslag.

Zie ook Na de crises, een nieuw begin? en Het democratisch tekort, kans voor links.

Juni 2010

Meer commentaren

Gek eigenlijk. De (meeste) banken en verzekeringsmaatschappijen hebben met hun woekerpolissen, absurde en verborgen administratiekosten en sluipsgewijze verlaging van de rente op spaarrekeningen laten zien dat ze louter uit zijn op winst en zich aan de klant weinig tot niets gelegen laten liggen. De DSB Bank maakte het hierbij wel heel erg bont, maar alle grote banken deden (doen?) het.

Desondanks hebben wij belastingbetalers ze met ettelijke miljarden gesteund toen ze dreigden om te vallen vanwege de onverantwoorde risico’s die ze hadden genomen. Argument? De maatschappelijke functie van de grote banken: hun centrale rol in het betalingsverkeer. Zo zie je maar weer dat publieke functies niet samengaan met winststreven.

Echt gek is dat we het als consument gelaten aanzien. Waarom zijn we na de woekerpolissen of de zoveelste stiekeme renteverlaging niet massaal overgestapt naar banken die minder kwalijk zijn, zoals de Triodos Bank of de ASN Bank? Die hebben bij mijn weten in ieder geval nooit woekerpolissen gehad en hanteren strengere maatschappelijke normen voor hun investeringen dan de andere banken.

Wij consumenten denken al gauw dat van bank veranderen veel moeite is, maar dat valt best mee met de zogenoemde overstapservice. Uiteindelijk zijn we lui: we laten het gebeuren, doen een plas en laten alles voor wat het was.

December 2009

Meer commentaren