Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

De in 1961 met het oog op onafhankelijkheid ingestelde vlag van Nederlands Nieuw-Guinea (Morgenster)

Vandaag hijsen actievoerders overal in de wereld weer de Morgenster, de vlag van onafhankelijk West Papua.

In 1961 stelde Nederland als de koloniale macht in West Papua (het toenmalige Nederlands Nieuw-Guinea) die vlag, een volkslied en een volksvertegenwoordiging in met de bedoeling het gebied voor te bereiden op onafhankelijkheid. Ik woonde toen als kind in Nederlands Nieuw-Guinea en kreeg een klein beetje mee van de spanningen rond het gebied.

Nederlands Nieuw-Guinea was Hollands laatste kolonie in ‘de Oost’. In 1828 werd bij proclamatie namens koning Willem I een deel van de westelijke helft van het eiland in bezit genomen. Later werd het namens Nederland opgeëiste gebied nog uitgebreid. Tot 1962 bleef de westelijke helft van Nieuw-Guinea onder Nederlands koloniaal gezag. Toen Nederlands Indië na de tweede wereldoorlog onder de naam Indonesië onafhankelijk werd, bleef Nederlands Nieuw-Guinea buiten de overdracht.

Indonesië bleef het gebied echter opeisen en zette die eis ook militaire kracht bij. Nederland zag na de tweede wereldoorlog, waarin Nieuw-Guinea bezet was door Japan, dat de wereld dekoloniseerde en begon een ambitieus programma om Nederlands Nieuw-Guinea voor te bereiden op onafhankelijkheid. Overigens ook uit opportunisme: om de Nederlandse aanspraken op het gebied nog een tijd te kunnen doen gelden.

Uit vrees dat Indonesië communistisch zou worden (het is de tijd van de ‘koude oorlog’), wilde de Verenigde Staten Nederland niet steunen in haar aanspraken. In 1962 droeg Nederland onder internationale druk het gezag over aan de Verenigde Naties. In 1963 kreeg Indonesië het bewind over het gebied onder de voorwaarde dat het een volksstemming zou houden waarbij de bevolking zich uit kon spreken voor of tegen die aansluiting.

Die zogenoemde Daad van Vrije Keuze in 1969 was doorgestoken kaart, waarbij een aantal zorgvuldig gekozen kiesmannen onder zware druk van Indonesië vóór aansluiting bij Indonesië stemden. Sindsdien is West Papua in wezen opnieuw gekoloniseerd, nu door Indonesië, dat de oorspronkelijke bevolking zwaar onderdrukt. Het hijsen van de Morgenster is verboden.

Sedertdien horen we maar weinig over het gebied. Door Indonesische censuur, maar ook omdat we deze koloniale geschiedenis liever lijken te vergeten.

> Nieuws over West Papua

> Meer West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea (mijn website)

Op 1 december 1961 kreeg Nederlands Nieuw-Guinea een eigen vlag en volkslied. In dat jaar was er ook een parlement ingesteld. Nederland was bezig om het gebiedsdeel voor te bereiden op onafhankelijkheid.

In 1962 kwam er al een einde aan die aspiraties. Nederland gaf toe aan internationale druk en na een tussenbewind van de Verenigde Naties kwam de westelijke helft van Nieuw-Guinea onder Indonesisch bestuur. Een volksstemming in 1969 werd door Indonesië volstrekt gemanipuleerd, de Verenigde Naties accepteerden dat, en het gebied werd definitief Indonesisch (West Papua).

Het onafhankelijkheidsstreven van de papua’s bleef, aangewakkerd door een onderdrukkend regime en de marginalisering van de oorspronkelijke bevolking.

Ik zat in 1961-’62 op Nieuw-Guinea op de lagere school. In mijn aardrijkskundeboek was meer aandacht voor Nederland dan voor Nieuw-Guinea. > Meer over Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua.

Vandaag is het veteranendag in Den Haag. Veteranen, die in 1961-’62 in Nederlands Nieuw-Guinea dienden droegen daarbij in afgelopen jaren naast de Nederlandse vlag ook de zogenoemde Morgenster. De Morgenster was een door Nederland officieel ingestelde vlag van Nederlands Nieuw-Guinea met het oog op toekomstige onafhankelijkheid van het gebied. Dit jaar is deze officiële (!) vlag verboden.

Indonesië maakte indertijd aanspraak op Nederlands Nieuw-Guinea, als onderdeel van het vroegere Nederlands Indië, dat onder de naam Indonesië onafhankelijk was geworden na de tweede wereldoorlog. Indonesië zette die eis kracht bij met militaire infiltraties in Nederlands Nieuw-Guinea, waartegen de Nederlandse militairen de verdediging vormden.

Ergo: de militairen, die in 1961-’62 in Nederlands Nieuw-Guinea dienden, vochten en soms sneuvelden, deden dat onder zowel de Nederlandse vlag als de vlag van een (toekomstig) onafhankelijk West Papua. De vlaggen hingen bij officiële gelegenheden broederlijk naast elkaar, zoals op de foto hiernaast in Kokas, Nederlands Nieuw-Guinea 1962 (groter door erop te klikken) (Bron).

Het is daarom stuitend dat het na Indonesische druk op onze regering die op haar beurt druk uitoefende op de organisatie van de veteranendag, verboden is om de Morgenster waaronder deze veteranen dienden (naast de Nederlandse driekleur) mee te voeren in het defilé op de veteranendag van 2014.

Enkele dagen terug schreef ik deze samenvatting van de kwestie.

Aanvulling 17 juli 2014: op Tanahku West Papua een uitvoerig dossier over deze kwestie.

Meer West Papua

Veteranen die in Nederlands Nieuw-Guinea vochten tegen Indonesische invallen in het gebied, mogen de door Nederland ingestelde vlag waarvoor zij streden en sommigen sneuvelden, niet meevoeren op de veteranendag van 28 juni. Een knieval voor Indonesische onderdrukking.

In de jaren ’50-’60 van vorige eeuw vochten Nederlandse militairen in Nederlands Nieuw-Guinea tegen Indonesische infiltranten. Indonesië vond dat Nederlands Nieuw-Guinea bij Nederlands Indië hoorde en bij de onafhankelijkheid van Indonesië (1945-’49) ook overgedragen had moeten worden.

Nederland beloofde de lokale bevolking van Nederlands Nieuw-Guinea (later bekend als West Papua), de papua’s, juist onafhankelijkheid (op termijn) en in 1961 kreeg het gebied formeel souvereiniteit (nog geen onafhankelijkheid) met een vlag, de zogenoemde Morgenster, een volkslied en het begin van een parlement (Nieuw-Guinea Raad). Zie 1 december 1961, de Morgenster wappert in Hollandia.

Onder militaire dreiging en daadwerkelijke militaire infiltraties (ons laatste koloniale oorlogje) en onder grote internationale politieke druk werd Nederlands Nieuw-Guinea in 1963 alsnog overgedragen aan Indonesië. Dat land voert sindsdien een onderdrukkend bewind in het gebied. Zie ook The neglected genocide.

Samengevat: Nederlandse militairen vochten in Nederlands Nieuw-Guinea tegen Indonesië en vóór onafhankelijkheid van het gebied – met die officiële vlag, de Morgenster.

De veteranen uit die tijd mogen nu die vlag niet meedragen op de veteranendag van 28 juni 2014. U leest het goed: Nederlandse soldaten vochten en sneuvelden voor de door Nederland beloofde onafhankelijkheid van Nederlands Nieuw-Guinea, maar mogen de daarbij behorende vlag niet meer gebruiken.

Indonesische bemoeienis
Het meest waarschijnlijk is dat Indonesië aan de Nederlandse regering heeft laten weten het gebruik van de Morgenster tijdens het veteranendefilé niet op prijs te stellen. Dat deed Indonesië in het verleden ook, maar naar verluidt heeft de toenmalige minister van Defensie Hans Hillen toen korte metten gemaakt met de bemoeienis van dat land. Hillen zou de Indonesische ambassadeur hebben verteld dat veteranen niet onder de krijgstucht vallen, dat oude mannen niet van plan zijn een oproer in West-Papoea te organiseren, dat de Morgenstervlag wordt meegevoerd door NNG-veteranen vanwege emotionele redenen en als blijk van trouw aan de papua’s van toen en dat er geen middelen zijn om de veteranen wat dan ook te verbieden. Volstrekt terechte argumenten natuurlijk.

De huidige Nederlandse regering (premier Rutte zou zich persoonlijk bemoeid hebben met de vlaggenkwestie) heeft echter – klaarblijkelijk – slappe knieën en heeft daarom een seintje gegeven aan de organisatie van de veteranendag om de vlag niet te gebruiken. De organisatie van de veteranendag krijgt steun van het ministerie van Defensie en heeft de (nogmaals: door Nederland ingestelde, officiële) vlag van een onafhankelijk Westelijk Nieuw-Guinea in wording tijdens het defilé verboden.

Overigens ontkent de huidige minister van Defensie dat er vanuit de regering invloed is uitgeoefend. In een e-mail over de kwestie schreef de organisatie van de Veteranendag echter: “Verder is dit een zaak die voor een belangrijk deel afkomstig is vanuit Defensie en Buitenlandse Zaken, reden om extra zorgvuldig te zijn.” Dat is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar.

Onze soldaten mochten (of moesten – velen waren dienstplichtig) vechten en sneuvelen voor de Morgenster, maar nu is die vlag op de veteranendag in Den Haag verboden. Hoe cynisch kan macht zijn, zelfs in een zogenaamde democratie en rechtstaat.

Meer West Papua

Vandaag (18 december 2011) is het vijftig jaar geleden dat Indiase troepen Goa binnen marcheerden. Goa had 451 jaar onder Portugees bewind gestaan.

India’s kleinste deelstaat Goa heeft dus een totaal andere koloniale geschiedenis dan de rest van India, dat onder Brits koloniaal bestuur stond. De Goanen zijn overwegend katholiek en de muziek en de keuken van Goa zijn beïnvloed door de Portugezen.

Een ‘Portugese’ Indiër in Goa, van wie ik in 1977 een kamer huurde, vond dat het vroeger onder de Portugezen veel beter was. Toen hingen de hammen aan het plafond en “mochten we de Indiërs nog slaan”. Mijn herinnering aan toen.

Over het huidige Goa gaat dit blog van de New York Times. In de rest van India is het beeld (mede door ‘Bollywood’, het Indiase Hollywood) dat de Goanen vooral aan het strand liggen met veel goedkope drank. Goa probeert dat beeld bij te stellen.

Meer koloniale geschiedenis

In West Papua, het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea, voert Indonesië nog steeds een beleid dat discrimineert tegen de oorspronkelijke bevolking, de papua’s. Indonesië verkreeg de tijdelijke macht over Nederlands Nieuw-Guinea in 1963 en de permanente in 1969 middels een referendum dat volstrekt doorgestoken kaart was. De wereldgemeenschap, Nederland inbegrepen, accepteerde de fraude.

Sindsdien hebben de papua’s in West Papua, zoals het gebied nu heet, het zwaar. Indonesische militairen onderdrukken met harde hand elke vorm van protest door Papua’s, die ze als tweederangs burgers beschouwen. Het hijsen van de eigen vlag van West Papua is al genoeg om opgepakt te worden. Verschillende papualeiders zijn vermoord. De rijkdommen van de Freeport mijn op in West Papua gaan maar mondjesmaat naar de ontwikkeling van West Papua.

De door Indonesië toegestane autonomie van West Papua blijkt keer op keer weer een wassen neus te zijn. Recente ontwikkelingen.

De Nederlandse regering is tegenover die ontwikkelingen in West Papua, voormalige Nederlandse kolonie, oorverdovend stil. De oproep op de foto ten spijt. Ook de Nederlandse media laten onze voormalige kolonie meestal links liggen.

Meer West Papua

Omdat de media meestal het nieuws uit de voormalige Nederlandse kolonie Nieuw-Guinea (nu West Papua) negeren, hier een verwijzing naar een bericht uit het gebied dat wel de krant haalde.

Meer West-Papua | Nederlands Nieuw-Guinea

De kwalijke dekolonisatie van Nederlands Nieuw-Guinea (onder zware internationale druk) in 1962-’63 leidt nog steeds tot protesten tegen de Indonesische overheersing in het gebied.

Indonesië maakt zich schuldig aan ernstige schendingen van de mensenrechten in West Papua, zoals het gebied nu heet. De Nederlandse overheid kijkt al sinds 1962 de andere kant uit. De media volgen daarin.

Meer West Papua | Nieuw-Guinea

Ik sprak er al eerder schande van dat we ‘onze’ kolonie Nederlands Nieuw-Guinea (nu West Papua) negeren, waarschijnlijk uit schaamte.

Hier een goede samenvatting van de actuele situatie in het gebied (in het Engels).

Juni 2010

Meer West Papua | Nieuw-Guinea

Volgens een nieuw boek Anomie and Violence: Non-truth and reconciliation in Indonesian peacebuilding, samengesteld door professor John Braithwaite, is de rust in de Indonesische provincie West Papua (voormalig Nederlands Nieuw-Guinea) slechts schijn. Het boek waarschuwt voor grootschalige onrust, als er geen maatregelen worden genomen. De bereidheid tot gewapende strijd in West Papua zou groeien.

Meer over het boek

Zie ook Weet u nog? Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

Meer West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea

April 2010