Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘dichten’ tag

Dodenherdenking 2

leave a comment

Foto van ingelijst, handgeschreven gedicht

Utrecht 2014

Bij mijn oma thuis hing in mijn jeugd een ingelijst, handgeschreven gedicht over gevangenen van de Duitse bezetter, die vreesden voor hun leven.

Het maakte diepe indruk op mij als jonge knaap, die de nodige oorlogsverhalen had gehoord en gelezen. Bijvoorbeeld Reis door de nacht van Anne de Vries en Van Hollandse jongens in de Duitse tijd van Aart Romijn.

Het was de ‘Ballade van de ter dood veroordeelden’ door Yge Foppema, die het gedicht schreef in zijn cel in het zogenoemde Oranjehotel, de gevangenis van Scheveningen.

Foto van detail van het gedichtDe ballade van de ter dood veroordeelden

‘God, help mijn vrouw en kinderen! Ik kom wel terecht!’
Haastig met potlood gekrabbeld opschrift op den binnenkant
van een celdeur in het Binnenhof te ‘s-Gravenhage.

Een zware hand legde zich op zijn schouder
En onderbrak zijn dagelijkschen gang.
Heel even ging zijn adem wat benauwder,
Toen ging hij rustig mee. Hij was niet bang.
Dat dit eens komen moest wist hij allang.
Wie, die den strijd aanbindt, schuwt de gevaren?
Menig soldaat sterft in zijn beste jaren.
Maar toen het land riep, volgde hij dien drang.
Op ’t Binnenhof heeft hij heel zacht gezegd:
‘Heer, help de mijnen! Ik kom wel terecht!’

Er zat een jonge man in Scheveningen,
Die had gesaboteerd en opgeruid,
Wapens gesmokkeld en nog andere dingen,
Tot hij verraden werd. Toen was het uit.
En een paar cellen verder zat zijn bruid.
Zij waren altijd in elkaars gedachten.
Terwijl zij samen op het einde wachtten.
Een vonnis, en zes kogels tot besluit.
Iederen avond hebben zij gezegd:
‘Heer, help den ander! Ik kom wel terecht!’

En in de cel daarnaast een jonge jongen,
Die eens de vreugde van zijn ouders was.
Toen hij thuis was, had hij altijd gezongen.
Zijn oogen waren klaar als zuiver glas.
Hij nam zijn leven toen het nog maar pas
Begon en wierp het in de schaal der vrijheid.
Hij offerde het met dezelfde blijheid
Waarmee hij door zijn jeugd gedarteld was.
Steeds heeft hij dit gebed voor God gelegd:
‘Heer, help mijn ouders! Ik kom wel terecht!’

Allen, allen: de man met grijze haren,
Die elken avond psalm zingt in zijn cel,
De jeugdigen, en die op rijper jaren,
Gehoorzaamden het innerlijk bevel –
Zij stonden op hun post en wisten wel:
Wij zijn gering in aantal, weinig krachtig,
De vijand is barbaarsch en overmachtig,
En als hij toeslaat, treft zijn wraak ons fel
En het vergaat ons en den onzen slecht……
God sta hen bij! Wij komen wel terecht!

Prinsesse van Oranje, hoog verheven.
Die het symbool van ons verlangen zijt,
Wij weten wel: dit kost ons straks het leven,
Wij zien het licht nog slechts een korten tijd.
Maar als wjj aanstonds vallen in den strijd
En eenzaam sterven op de hei in Haren,
Dan willen wij een laatsten zucht bewaren
Voor dit gebed op weg naar de eeuwigheid:
Heer, Uw soldaat, die sneuvelt in ’t gevecht,
Smeekt U: help Holland! Ik kom wel terecht.

Yge Foppema

Written by Bert Ernste

mei 4th, 2014 at 11:53 am

Een gracht, een gedicht

leave a comment

Foto van lint van straatstenen met gedicht

Utrecht, 2013

Langs de Oudegracht in Utrecht loopt een gedicht. Het gedicht loopt als een lange regel in een stenenrand en het loopt in de tijd: elke week komt er op zaterdagmiddag een letter bij. In de toekomst gaat het gedicht verder langs het Ledig Erf richting Centraal Museum.

Fot van aftekenen letter op steenElke zaterdag om 13.00 uur verschijnt een steenhouwer op de gracht met zijn gereedschappen en rijdende werktafel en haalt de straatsteen die aan de beurt is uit het wegdek. Zorgvuldig tekent hij met wat extra handen de letter van de dag af, waarna de beitel in de steen gaat. De kunst is natuurlijk om niet buiten de lijntjes te gaan, want dan worden de letters rafelig. Precies werk. Dat is de meeste deelnemende steenhouwers | beeldhouwers natuurlijk wel toevertrouwd.

Afgelopen zaterdag was de beurt aan Karel Mol, beeldhouwer uit Utrecht, wiens atelier in IJsselstein staat. Letters zijn voor hem geen onbekende, want hij is tevens grafisch vormgever.

Foto van hakkende beeldhouwer en fotografenLangslopende en -fietsende voorbijgangers kijken verrast naar de activiteiten rond het letter hakken. Velen zijn nieuwsgierig en laten zich het idee van een eeuwigdurend gedicht in steen uitleggen. “De Letters van Utrecht is een gedicht in de stenen van de straten van Utrecht voor en door de burgers van de stad. Een groeiend gedicht, het is nooit af.” De bedoeling is dat elke steen een sponsor krijgt. Er is veel belangstelling. De beeldhouwers, die hun werk meestal doen in de rust van hun atelier, krijgen nu regelmatig camera’s op zich gericht.

In een klein uur is de letter klaar en kan de steen weer de straat in. Afgelopen zaterdag was dat een o van … Dat blijft een verrassing. Het gedicht moet in steen groeien en wordt niet van tevoren geopenbaard.

Nieuwsgierig geworden? Elke zaterdagmiddag om 13.00 uur kunt u terecht (voorlopig nog aan de Oudegracht in Utrecht) om te zien hoe het gedicht weer een letter in steen groeit. Of kijk op de website van het project.

Meer columns | Meer foto’s

Written by Bert Ernste

augustus 10th, 2013 at 8:17 am