Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Guarulhos (SP) Brazilië 2013

Zomaar een straat in Guarulhos (SP), een zelfstandige gemeente in groot-São Paulo. De internationale luchthaven van São Paulo ligt er.

Voor wie de context kent, is er veel te zien op deze foto. Weelderige planten uit een tropisch klimaat, maar ook veel bordjes met ‘te huur’ en ‘te koop’. Wie de buurt nog van vroeger kent, weet dat die eerst bestond uit woonhuizen. Daarna kwamen er veel bedrijven en vanwege de economische crisis, die ondanks alle praat ook aan Brazilië niet voorbij gaat, zijn er daarvan vele weer weggetrokken en staan veel panden leeg.

Nog net is te zien hoe ook hier de draden voor telefoon en elektriciteit bovengronds lopen.

Meer Brazilië | Meer foto’s

De stofwolken van de verkiezingen zijn opgetrokken. En stof was er. Door de campagnes van de politieke partijen, maar zeker ook door het gehijg van de media, die al het nieuws en alle debatten voortdurend als buitengewoon spannend en beslissend brachten. Het is niet voor niets dat Fokke en Sukke nu moeten afkicken.

Helaas was er ondanks al het gekrakeel en opgeworpen stof maar weinig (fundamentele) keuze. Het ging, alle felheid ten spijt, toch vooral over accenten. Er was geen enkele partij die voorstellen deed om de economie nu eindelijk eens echt onder democratische controle te brengen, zodat we niet meer gepiepeld kunnen worden door vuige financiële instellingen, die ons woekerpolissen en woekerhypotheken verkopen en ons een financiële en economische crisis bezorgden, die zijn weerga niet kent. De belastingbetaler mocht de grote banken redden. Desondanks bepalen ‘de financiële markten’ nog steeds in vergaande mate het regeringsbeleid van de landen in de Europese Unie. Na elke maatregel, die overheden nemen, kijken we met zijn allen (de media doen ook weer mee) zenuwachtig naar de beurs of die een en ander wel goedkeurt.

Het huidige Europa, dat vooral die financiële markten bedient en in veel mindere mate haar burgers (werkgelegenheid!), heeft duidelijk geen antwoord op de crisis. Het botte bezuinigingsbeleid, aangestuurd door diezelfde financiële markten inclusief het Internationale Monetaire Fonds, gaat de economische crisis alleen maar verscherpen. De bezuinigingen die Europa (wij) oplegt aan onszelf en vooral aan zwakke landen als Griekenland, Spanje en Portugal maken de situatie alleen maar erger. Natuurlijk moeten de overheidsfinanciën op orde worden gebracht, maar hard bezuinigen in tijden van crisis werkt totaal averechts.

Ondertussen zijn simplistische oplossingen als Griekenland uit de Eurozone schoppen of Nederland laten uittreden evenmin een antwoord op de crisis. Daarvoor hangen de landen van de Europese Unie te veel samen.

Helaas was er bij deze verkiezingen geen enkele partij die een een democratisch communistisch Europa durfde voor te stellen, zoals Ilja Leonard Pfeijffer in Vrij Nederland deed in een zeer lezenswaardig essay. De economie blijft stevig in handen van grote ondernemingen, financiële instellingen en dito markten, die nu wel hebben laten zien dat we van hen geen heil te verwachten hebben.

Meer commentaren

We maken onszelf graag wijs dat we kritische media hebben, maar dat valt nogal tegen. In de aanloop naar de oorlog tegen Irak, lieten de media hun kritische taak op erbarmelijke wijze liggen. Zie Michael Massing The press: The enemy within en Now they tell us.

Die artikelen gaan over de media in de Verenigde Staten in de nasleep van de aanslagen van 11 september 2001, maar ook in Europa was de pers veel te weinig kritisch ten aanzien van de argumenten om tegen Irak ten oorlog te trekken. Zie Media onder vuur.

Bij de invoering van de Euro heulde de pers al evenzeer met de machthebbers, zoals Martin Sommer onlangs betoogde in De journalistiek vocht aan de zijde van politici die de euro wilden. Aanvulling 6 december 2011: Lees ook De euro was de grootste slaappil van allemaal, dat ook op de versuffende invloed van de televisie wijst.

Bij de huidige Eurocrisis lopen de media al even hard achter ‘de’ financiële markten en de regeringen aan. Kritische geluiden zijn er wel, vooral op de opiniepagina’s, maar de overwegende indruk, die de media in het kielzog van de machthebbers scheppen, is dat ‘Merkozy’ ons moet redden en dat bezuinigen op de overheidsuitgaven de enig mogelijke weg is. Liefst zonder democratische inmenging en controle.

Ondertussen zijn er enorme steunfondsen om de financiële sector overeind te houden, steunfondsen voor landen (indirect eveneens voor de banken, die aan die landen leenden) en géén steunfondsen om onze pensioenen en sociale voorzieningen op peil te houden. Integendeel, daaruit moeten die andere steunfondsen juist betaald worden: bezuinigen op de overheidsuitgaven is de mantra van de Europese Unie en Europese regeringen, in plaats van (ook) de economie stimuleren. Volgens enkele ‘verbijsterde economen’ doet de Europese Unie precies het verkeerde.

Manifest verbijsterde economen (Engels)

Een debat over een ander soort economie voeren we niet of nauwelijks, zoals ook het klimaatdebat geheel is ondergesneeuwd. Onze regeringen zijn daar niet mee bezig en de meeste media volgen daarin. Natuurlijk, in een crisis moet je eerst de korte termijn oplossen, maar de lange termijn mag je nooit uit het zicht verliezen. Doe je dat wel, dan maak je dezelfde fouten en los je de fundamentele crisis niet op.

Meer commentaren

Een luisteraar van Radio 1 vond dat de NOS te veel aandacht besteedde aan de crisis op de beurzen. De hoofdredacteur van de NOS verdedigde die keuze op Radio 1. Volgens hem gaat het om onze eigen rijkdom, onder meer in de vorm van pensioenen en hypotheken (invloed beurzen op de rente).

Daar heeft hij natuurlijk gelijk in. De fout die de media echter maken (vooral de audiovisuele) is dat ze hijgend achter elk brokje nieuws dat maar iets te maken heeft met de beurskoersen aanhollen. Wordt het een zwarte maandag op de beurzen? Nee, nog niet. Ja, nu toch een flinke dip. Nee, weer iets omhoog. Beurs in New York lager geopend, oh jé! Slechte werkeloosheidscijfers in de VS, beurs levert in. En ga zo maar door. Daar heeft de gewone burger helemaal niets aan.

Schommelingen per dag zijn nauwelijks interessant. Voor de gewone burger is alleen de ontwikkeling op langere termijn van belang. De beurs van uur tot uur volgen slaat nergens op en zorgt alleen voor onrust.

De onderliggende crisis is in vele opzichten ernstig, maar om die te belichten hoef je niet hijgend achter beursnieuws en -koersen aan te rennen. Dat leidt juist af.

Meer mediacommentaren