Getrouwd met Portugal van Ella Molen is een boek over de ervaringen van de schrijfster, die na jaren in Afrika te hebben gewoond met een auto’tje naar Portugal trekt om zich daar te vestigen. In Nederland kon ze na zo’n lange tijd niet meer aarden. “Maar hoe kan ik ooit weer aan Nederland wennen? Aan het klimaat en de gejaagde manier van leven? Vluchten wil ik!” Ze rijdt in februari de Spaans-Portugese grens over en merkt dat Portugal lang niet zo tropisch is als ze zich had voorgesteld.
Na een korte tijd op een koude, regenachtige camping van een Hollandse eigenaar, werkt Molen in een bar als musicus en zangeres en woont in een flat zonder ramen. De centrale verwarming geeft bitter weinig warmte, waardoor ze zich ook binnenshuis dik moet kleden. Haar huisbaas en restauranteigenaar vraagt haar: “‘Bent u echt nooit getrouwd geweest?’ Op mijn ontkennend antwoord voel ik dat hij onder tafel zijn hand met een troostend gebaar op mijn knie legt. Gelukkig wordt hij weggeroepen door het jagersvolkje en even later staat hij bij hun tafel uit te leggen dat ik een Nederlandse mevrouw ben die problemen heeft met de Portugese taal …”
Ella Molen geeft hem gelijk en gaat een cursus Portugees doen in Lissabon, waar ze in een huis verblijft met Chinese studenten uit Macau (van 1557 tot 1999 een Portugese kolonie, nu deel van China). Vanuit Lissabon bezoekt ze de Algarve en meer speciaal Olhão, waar ze zich in Mombasa (Kenia) waant. De oude mannen op het plein zijn erg netjes gekleed. “Het valt mij trouwens toch op hoe netjes de Portugezen gekleed gaan; dit in tegenstelling tot de toeristen. Al is het dan geen hoogseizoen, het is wel overwinteringsseizoen. De komende dagen zie ik veel kreukelige shortjes met afgetrapte sandalen eronder en door overmatige omvang uitgerekte T-shirts.”
Molen besluit om een eigen huis te gaan zoeken. Als ze een huisje naar haar smaak vindt, leeft het hele dorp mee met de onderhandelingen. Zelfs het herderinnetje dat ze in de omgeving tegen komt, vraagt haar of ze al zaken heeft gedaan. Ze koopt het huis en dan beginnen de voor velen bekende toestanden met aannemers, klusjesmannen en behulpzame dan wel bemoeizuchtige buren.
Sommige werklieden hebben uitgesproken ideeën over hoe ze de reparaties en verbouwing willen doen en luisteren nauwelijks naar de wensen van de opdrachtgever. Een groot probleem vormen de bijen, die zich in de holtes van het huis vestigen. De Portugese buren raden aan om ze dood te spuiten, maar dat gaat Molen wat ver. Ze probeert ze uit te roken, waarbij ze bijna haar huis in brand steekt. Het uitroken heeft weinig succes, maar zorgt wel voor een fel brandende composthoop, waar ze de resten van het vuur op gegooid heeft. Snel blussen.
Het feit dat Ella Molen een vrouw alleen is, wekt veel verwarring in het Portugese dorp. Elke man waar ze mee gezien wordt, leidt tot de vraag of dat dan haar man is. Alleen dona Palmira reageert anders. “‘Bent u getrouwd?’ vroeg ze mij. ‘Nee? Gelijk hebt u!’ Ze keek even steels om zich heen en vervolgde: ‘In het begin, wanneer je nog verliefd bent, is het leuk, maar dan …’”
Zo vertelt Ella Molen op smakelijke en humoristische wijze over haar leven en integreren in Portugal, om dat woord maar te gebruiken. Ze krijgt uitnodigingen om bij buren het slachten van een varken mee te maken, doet mee aan het dorpsleven en zo vergroeit ze langzaam met Portugal. Ze heeft geen man, maar is “getrouwd met Portugal”.
Dat levert een aardig boek op, waarin veel mensen die in Portugal zijn gaan wonen, het nodige zullen herkennen. Molen schrijft met humor en zelfspot, zodat lezing regelmatig tot een glimlach leidt. Portugalgangers zullen het met plezier lezen.
Toch is Getrouwd met Portugal ook wat onbevredigend, want het blijft een beetje op dat vlak doorkabbelen: dagelijkse belevenissen in een vreemd land, aardig, maar heel veel dieper komt het niet. De lezer krijgt maar een beperkte inkijk in de zielenroerselen van de schrijfster. Waarom gaat ze nou eigenlijk naar Portugal? Ze zegt dat ze in Nederland niet kan wennen en daar kan deze lezer zich het nodige bij voorstellen, maar het boek zou aan kracht winnen, als dat wat werd uitgediept. Waarom wil ze geen partner? Misschien vindt Ella Molen dat het de lezer niet aangaat (haar goed recht), maar daardoor blijft dat gegeven, omdat het vaak terugkomt in het boek, een wat loos element in het verhaal. Ook het Portugese leven, waar de schrijfster in op gaat, zien we voornamelijk van buiten, er zijn geen bespiegelingen over de culturele verschillen tussen Nederland, Afrika (waar de schrijfster werkte) en Portugal. Het is daardoor een aardig, maar ook ietwat oppervlakkig boek.
Ella Molen Getrouwd met Portugal
Verkrijgbaar rechtstreeks bij de auteur (vraag om haar e-mail). Hier en daar ook nog tweedehands verkrijgbaar, bijvoorbeeld via Boekwinkeltjes.nl.
Blik op Portugal oktober 2012