Dank zij de economische groei neemt de middenklasse in Brazilië snel toe. Tussen 2003 en 2008 groeide de Braziliaanse middenklasse met een kleine 50 procent. Voor het eerst in de Braziliaanse geschiedenis maakt de middenklasse nu ruim de helft van de bevolking uit. Mensen die tot voor kort geen geld hadden voor een smart phone, internet en een vakantiereis, kunnen zich dergelijke zaken nu wel veroorloven, mede dank zij de prijsvechters in de luchtvaart en de ruime mogelijkheden voor betaling in termijnen.
De nieuwe middenklassers, in Brazilië emergentes genaamd, hebben nu wel het geld, maar nog niet de mores van de middenklasse. Ze komen vaak uit de periferie, de favelas. Wij zouden zeggen krottenwijken, maar de huizen daar zijn vaak helemaal niet krottig. De emergentes hebben vaak nog niet de omgangsvormen van de ‘normale’ middenstandswijk. Regels voor wanneer je je geluidsinstallatie op zijn hardst mag zetten en dergelijke kennen ze niet. Kleedjes klop je gewoon uit boven het openstaande raam van je benedenburen. Burgerlijke, maar zeer zinvolle regeltjes, die gebieden dat je rekening houdt met de ander, zijn hen onbekend. Ook in de openbare ruimte is de opkomst van de nieuwe middenklasse merkbaar (link in het Portugees).
Een tamelijk rijke kennis van me ging na jaren weer eens op vakantie en keek haar ogen uit naar de nieuwe reizigers, die qua volume en gedrag erg veel ruimte in namen. Een kwam naast haar staan in de rij voor de balie op het vliegveld en stootte haar iets te vrolijk en te familiair aan en vroeg: “en waar komt jij vandaan”?
Op internetfora laat de nieuwe middenklasse ook van zich weten. Daarbij valt op dat er veel rancune zit onder de minder bedeelden van vroeger tegenover de elite en meer algemeen tegenover hen, die het al goed hadden. De toon is even schril als in het debat tussen de aanhang van Wilders en zo ongeveer de rest van de samenleving, als die zich afzet tegen moslims, de ‘linkse kerk’, de rechterlijke macht en ja, waartegen eigenlijk niet?
Het is wonderlijk dergelijke overeenkomsten te zien tussen maatschappijen, die in veel opzichten zo verschillend zijn.
rss