Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

In Nederland lopen discussies over journalistieke mores volgens een vast patroon. Er wordt een misstand in de journalistiek geconstateerd, bijvoorbeeld het interviewen van een minderjarige overlevende van een vliegramp of het inhoudsloze van ‘afzeikjournalistiek’ en vervolgens probeert iemand iets te bedenken om zo’n misstand te bestrijden.

Voor rampenjournalistiek is al herhaaldelijk opgeroepen om te komen tot een gedragscode. Vanwege ‘afzeikjournalistiek’ deed Naema Tahir in het programma Buitenhof het voorstel om te komen tot een vorm van toezicht en Hans Roodenburg pleitte voor een boycot.

Dergelijke voorstellen leidden vrijwel altijd tot ongenuanceerde pavlovreacties van mediamensen en anderen: “censuur!”, “persbreidel!” of bijvoorbeeld “Fatsoenskloof? Afzeik-tv? Accepteer dat treiteren vorm van journalistiek is”. Pardon?

Dergelijke defensieve reacties staan een serieuze discussie over kwaliteitscriteria in de journalistiek in de weg. Wat maakt journalisten zo verschillend van -zeg- artsen, advocaten, financiële tussenpersonen, bankiers, of mensen in het onderwijs, waarvan vrijwel iedereen vindt dat die gecertificeerd en gediplomeerd moeten zijn, onder een toezichthoudend orgaan moeten vallen en zich aan duidelijke gedragscodes moeten houden?

Natuurlijk, aan elke vorm van toezicht / gedragscode / certificering zitten haken en ogen. Dat geldt zeker ook op het terrein van de media, die een hoge mate van onafhankelijkheid en kritisch gehalte dienen te hebben.

Genoemde pavlovreacties slaan echter elke discussie over toezicht / gedragscode / certificering van de (serieuze) journalistiek dood, nog voordat er iets is uitgewerkt. Dat heeft tot gevolg dat de misstanden in de media, en de non-journalistiek waar we nu vaak mee te maken hebben blijven voortbestaan. Door bijna alles in de media onder de noemer van journalistieke vrijheid te brengen verpesten de beunhazen het voor de echte professionals en krijgt de burger steeds minder respect voor ‘de’ journalistiek.

Het zou goed zijn om eerst eens naar een goed uitgewerkt voorstel voor toezicht / gedragscode / certificering van de kwaliteitspers te kijken, alvorens “censuur!” en “persbreidel” te roepen. Bestudeer zo’n voorstel, inventariseer de voor- en nadelen (zullen er zijn) van een professioneel ingekaderde journalistiek, weeg die af tegen de grote nadelen en voordelen (zijn er ook?) van een niet ingekaderde en veel te breed gedefinieerde journalistiek met de uitwassen, zoals we nu hebben. Oordeel dan pas en niet op voorhand.

Een serieus beroep als journalist verdient een steviger basis dan “wij journalisten weten wel wat we doen”. We zien het dagelijks: dat valt vies tegen.

Zie ook De absurde mediacratie verklaard.

Meer mediacommentaren

In de Volkskrant stelt Maarten Keulemans dat NRC Handelsblad met de onthullingen over de medische toestand van prins Johan Friso hetzelfde deed als indertijd De Telegraaf, die na de vliegramp in Libië de enige overlevende interviewde. Het ging om de jonge Ruben. NRC en vele anderen spraken toen schande van de De Telegraaf.

Het is verbijsterend dat een journalist het verschil niet ziet tussen een bekende Nederlander en een privé-persoon, die bovendien nog eens zeer minderjarig is. Het is ook kwalijk dat de dienst doende eindredacteur van de Volkskrant zo’n onzinvergelijking niet uit de krant houdt.

Daarmee is niet gezegd dat er geen privacyregels zijn geschonden bij de door NRC verstrekte medische gegevens van de prins. Vooral omdat er geen enkel maatschappelijk belang is bij het eerder te weten komen hoe de prins er aan toe is (hij is zelfs geen troonopvolger meer), was het volstrekt onnodig en daarom onethisch om medische gegevens te lekken.

Keulemans zegt ook nog dat als hij de kans had gehad, “met de neus in de boter was gevallen” zoals hij het noemt, hij met graagte de medische gegevens van de prins had gelekt. “Met rode wangen had ik dan verslag gedaan van de zaak. In geuren en kleuren had ik u alles verteld over Friso’s schedeldak en de twintig minuten van zuurstof gedepriveerde hersenen daaronder.”

De media-aandacht voor het ongeluk van de prins is buiten alle proporties. De rare redenering van Keulemans verklaart voor een deel waarom. Menig journalist holt hijgend achter het zogenaamde nieuws aan en denkt overduidelijk niet meer na.

Meer mediacommentaren