Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘geschiedenis’ tag

Verjaardag 1 Divisie 7 December in Indië

one comment

Scan van herinneringsbladScan van binnenvel van herinneringsblad

Bandoeng (Nederlandsch Oost-Indië) 1947

Na Sinterklaas in Nederlands Indië, gisteren op dit weblog, vierde de 1 Divisie 7 December in 1947 (vandaag 75 jaar geleden) te Bandoeng drie dagen lang (‘luisterrijk’) hun tweede naamdag. Mijn oom, W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg), was blijkbaar ‘EEREGAST’.

> Zie ook: Nederlands Indisch fotoalbum

> Tijdens de Duitse bezetting van Nederland was mijn oom krijgsgevangene in Duitsland.

Written by Bert Ernste

december 6th, 2022 at 6:23 am

Sinterklaas bij onze jongens in Indië

one comment

Foto van Sinterklaas omringd door militairen

Nederlands Indië waarschijnlijk 1946 of ’47

In het Herinneringsalbum Verbindingsafd. 1 Div. 7 Dec. kwam ik bovenstaande foto tegen van Sinterklaas bij militairen, die naar Nederlands Indië waren gestuurd voor de politionele acties tegen de onafhankelijkheid van Indonesië.

In een ander boek over de 7 December Divisie in Indië lees ik:

Maar ondanks alles wordt het St. Nicolaas.
De tweede St. Nicolaas in de tropen. In cantines, hospitalen, en op de buitenposten is het feest. Maar niet overal. Op de onveilige wegen schuiven de convooien voorzichtig naar hun bestemming. In de buurt van Deudeul worstelt een colonne urenlang met zes vernielde bruggen, talloze wegversperringen en afgravingen. En uit Tjikatomas vertrekt een kleine patrouille om een zwaargewonde naar Tasikmalaja te brengen. De avond tevoren hebben een man of zes met klewangs de wacht aangevallen.
(…)
En de generaal rijdt met een stafcar vol speculaas naar de buitenposten.

Omslag van albumBron citaat hierboven: Wij werden geroepen. De geschiedenis van de 7 December Divisie, met zweten en zwoegen geschreven door twintigduizend Nederlandse mannen, in inkt geboekstaafd door Alfred van Sprang

Het herinneringsalbum vond ik in de nalatenschap van mijn oom W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg). Na de oorlog werd hij naar Nederlands Indië gezonden met de Verbindingsafdeling van de 1e Divisie 7 december. Hieronder een wapenschildje van de divisie dat ik tussen zijn spullen vond, waarschijnlijk van een reünie in de jaren 1960.

Foto van wapenschildje

> Zie ook: Nederlands Indisch fotoalbum

> Tijdens de Duitse bezetting van Nederland was mijn oom krijgsgevangene in Duitsland.

Written by Bert Ernste

december 5th, 2022 at 6:26 am

Graf: koloniaal familieverleden

one comment

Foto van grafsteen van familiegraf

’s Gravenhage (Zuid-Holland) 1986

Dit familiegraf van enkele van mijn voorouders weerspiegelt Nederlands koloniale verleden.

Mijn overgrootvader Adriaan Willem Glazener (1857-1901) werd in Rotterdam geboren en overleed in Den Haag. Hij werkte als inspecteur der accijnzen in Nederlands Indië.

Foto van O.M. de MunnickOok mijn bet-overgrootvader Owen Maurits de Munnick (1841-1915) rust in dit familiegraf. Hij zag het levenslicht in Batavia, Nederlands Indië en werkte in onze kolonie als bestuursambtenaar. Hij eindige zijn loopbaan als gouverneur van West-Sumatra. Hij stond al eerder op deze site.

(Foto groter door erop te klikken)

Foto van H.A. de Munnick-HoogeveenHij ligt hier samen met zijn vrouw Henriëtta Antoinetta de Munnick-Hoogeveen (1850-1920). Zij was geboren in Soerabaja (Oost-Java, Nederlands Indië).

(Foto groter door erop te klikken)

Owen Maurits Bettisworth de Munnick (1917-1921) was maar een kort leven beschoren. De precieze familierelatie is mij onbekend.

Foto van C.M. Glazener de MunnickCornelie Micheline Glazener-de Munnick (1872-1948) is de dochter van bovengenoemd echtpaar De Munnick en mijn overgrootmoeder. Zij werd geboren in Amoentai (Borneo, Nederlands Indië). Over haar schreef ik eerder op dit weblog. Zij was getrouwd met de boven genoemde Adriaan Willem Glazener.

Foto C.W.D. Ernste-GlazenerDit is ook het graf van mijn oma Catharina Wilhelmina Diederika Ernste-Glazener (1896-1976), die geboren werd in Fort de Kock (West-Sumatra, Indië) als dochter van Adriaan Willem Glazener en Cornelie Micheline Glazener-de Munnick.

(Foto groter door erop te klikken.)

Op onderstaande foto uit 1926 zijn mijn overgrootmoeder (links) en grootmoeder (midden met mijn grootvader en hun zonen) te zien aan boord van de Indrapoera op weg naar Indië:

Foto van mensen op een schip

Aan boord van de Indrapoera (op weg naar Nederlands Indië) 1926

Strijd tegen de Hollanders

2 comments

Foto van skelet en vlaggen

Foto van bordje bij dode soldaatRecife (PE) Brazilië 2015

In het Forte do Brum dat gisteren op dit weblog stond is een militair museum. Daar was onder meer dit skelet te zien van een soldaat, die gevallen zou zijn in de oorlog tegen de Nederlandse bezetting van een deel van Brazilië.

Het bord vermeldt de archeologische opgraving van de gevallen soldaat. De laatste zin luidt in vertaling: ‘Eerbetoon aan hen die gevallen zijn in de strijd in de bergen van Guararapes om dit land tot ons vaderland te maken’.

Hieronder een schilderij van Victor Meirelles van een van de gevechten bij Guararapes (van Wikipedia).

Scilderij van Victor Meirelles: Slag van Guararapes (Wikipedia)

Written by Bert Ernste

december 17th, 2021 at 6:27 am

Eduard van Akaboa

one comment

Foto van bovenlicht met naam, kaart van Afrika en gebroken ketens

Utrecht 2020

Dit bovenlicht met jaartal 1755 refereert aan Eduard van Akaboa, een vrijgemaakte slaaf die in Utrecht carrière maakte als metaalbewerker.

Over de sporen van slavernij in Utrecht gaat deze video.

Aanvulling 1 juli 2021: Over hetzelfde onderwerp verscheen het boek Slavernij en de stad Utrecht. Meer in dit artikel: Ook Utrecht verdiende aan de slavernij. ‘Historici hebben dit onderdeel van de geschiedenis overgeslagen’ (Trouw).

Afbeelding van omslag van boek

Written by Bert Ernste

juni 22nd, 2021 at 5:28 am

Krijgsgevangen

5 comments

(Edit 10 maart 2024: tekst op diverse punten gecorrigeerd)

Groepsfoto van krijgsgevangen officieren

Tekst achterkant foto: Stanislau juni ’43

Deze foto vond ik in de nalatenschap van mijn oom W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg). Hij was tijdens de Duitse inval in Nederland in 1940 als tweede luitenant van de landmacht gelegerd in de Achterhoek. (Zie zijn foto’s van de mobilisatie daar.) Na de capitulatie moesten Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap. Op de foto staat mijn oom helemaal links.

Als je deze foto ziet, lijken de omstandigheden voor de officieren niet zo slecht, maar de documentaire aan het einde van deze post laat zien dat dat in ieder geval niet voor de manschappen gold.

Over het krijgsgevangenkamp Stanislau lees ik op Wikipedia:

Kamp Stanislau, ook bekend als Stalag 371, was een krijgsgevangenkamp tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het lag in Stanislau, een stad die tot 1918 deel was van Oostenrijk-Hongarije, in het interbellum onder de naam Stanisławów Pools was, in 1939 als gevolg van het Molotov-Ribbentroppact werd ingelijfd door de Sovjets en op 26 juli 1941 werd ingenomen door de nazi’s en die nu als Ivano-Frankivsk in Oekraïne ligt. Uiteindelijk zou het kamp van 1942 tot begin 1944 plaats bieden aan tweeduizend Nederlandse officieren die tussen 1940 en 1942 krijgsgevangen waren genomen in Nederland. Enkelen van de Nederlandse gevangenen wisten te ontsnappen uit Stanislau.

Eerst in Oflag V A
Mijn oom werd op 15 mei 1940 in Ede krijgsgevangen genomen en zat aanvankelijk in Oflag V A in Weinsberg, deelstaat Baden-Württemberg, Duitsland. Van daaruit schreef hij op 25 mei 1940 aan zijn vrouw:

Foto van achterkant briefkaart

Voor wie moeite heeft met het handschrift:

25/5/40
Henny,
Momenteel logeer ik ergens in Duitschland, temidden van bergen en puntdraad. Zoo in Netterden bij opoe, so ist es aus. Maar binnen eenige weken kom ik toch weer naar het schoone Holland, waar wel veel veranderd zal zijn. Dol ben ik op brieven uit Holland, het eenige om de tijd te verdrijven. M’n adres staat andere kant links onder, denk om vermelding 177, als ik goed heb is de brief portvrij. Schrijf eens over het fraaie Doetinchem, denk aan de censor. Vanmorgen gaan we wandelen, onder geleide, als op kostschool. Nr 177 groet je, het beste!

Foto van voorkant briefkaart

 

Zoals mijn oom schreef, verwachtte hij in 1940 snel naar Nederland te komen wat ook gebeurde. Naar ik begrijp ging mijn oom toen bij de Opbouwdienst werken.

Foto van id-kaart opbouwdienst

 

Terug in gevangenschap
In 1942 werden de militairen echter opnieuw in krijgsgevangenschap gevoerd, zoals in de bekendmaking hieronder wordt aangekondigd. Toen zal hij naar kamp Oflag XIII B zijn gebracht en later naar Stanislau (Stalag 371).

Foto van kant 1 bekendmaking

Foto van kant 2 bekendmaking

Het krijgsgevangene-identiteitsplaatje van mijn oom:

Foto van identiteitsplaatje

Zijn Personalkarte:

Foto van persoonskaart van gevangene

 

Toen het rode Leger oprukte werden de Nederlanders begin 1944 geëvacueerd naar Oflag 67 Neubrandenburg waar hij uiteindelijk werd bevrijd.

Na de oorlog diende mijn oom onder meer in Nederlands Indië. Hij was achteraf kritisch op het Nederlandse optreden daar.

Noot 10 maart 2024: fouten (verwarring over kampen en volgorde) hersteld en links toegevoegd. Met dank aan Eric (zie reacties) en excuses voor de trage overname van de correcties.

Documentaire over Nederlandse militairen in krijgsgevangenschap:

De watersnood van 1926

2 comments

Foto van onderscheiding met Willem III

Foto van A.E. ErnsteWatersnoodmedaille 1926

Mijn grootvader A.E. Ernste (*1892 Batavia – †1940 Doetinchem) heb ik nooit gekend. Ik weet dan ook weinig van hem, behalve dat hij marineofficier is geweest en een rol speelde bij de luchtbescherming in Doetinchem toen de tweede wereldoorlog met Duitsland dreigde.

Toen we het huis van mijn ouders moesten ontruimen, kwamen we zijn onderscheidingen tegen. Daarbij ook een medaille voor zijn optreden bij de watersnood van 1926.

Opvallend is dat daar een afbeelding van koning Willem III op staat, terwijl Wilhelmina al sinds 1898 koningin was. Blijkbaar hadden ze nog een stapel van die onderscheidingen liggen. Op de achterkant staat wel ‘koningin’.

Foto van achterkant medaille met naamDe meesten van ons kennen de watersnood van 1953, maar Nederland heeft in de loop der eeuwen vele overstromingen gekend.

Bij de watersnood van begin januari 1926 overstroomde het Land van Maas en Waal en de Liemers. Het weer was tijdens de jaarwisseling al heel slecht:

“Als gevolg van overvloedige regenval bereikten zowel de Rijn als de Maas rond de jaarwisseling ongekend hoge peilen. Nog nooit was het water zo hoog gekomen sinds men met de registratie van de rivierstanden was begonnen.”

Hieronder een film uit die tijd en daarna een tekening van Jan Toorop geïnspireerd door deze watersnood:

> Meer video’s

Tenslotte een tekening van Jan Toorop, die de hulpverlening voor de getroffenen uitbeeldt. De tekening is gebruikt voor het kaft van het programma (declamatie en zang) voor de avond van 30 januari 1926, gehouden in Hotel De Witte Brug in Den Haag ten bate van de getroffenen van de watersnoodramp. Bron

Tekening van Jan Toorop

Written by Bert Ernste

januari 2nd, 2021 at 5:25 am

Indianen als deel van de Braziliaanse dierenwereld

one comment

Foto van wand met tekst en getekende portretten van inheemse bevolking

Foto van twee prenten met indianenSão Paulo (SP) Brazilië 2015

Op de tentoonstelling Brasiliana in het Centro Cultural van de Banco Itaú in São Paulo zag ik een overzicht van beelden, die Europeanen maakten van de inheemse bevolking, die ze in Brazilië aantroffen. In die tijd zag men de ‘indianen’ als onderdeel van de Braziliaanse fauna.

Links naar meer beelden van de tentoonstelling Brasiliana vindt u in deze blogpost.

Mobilisatie 1914

2 comments

Foto van onderschedingsteken

Foto van A.E. ErnsteMobilisatiekruis 1814 – 1918

Deze onderscheiding, het mobilisatiekruis 1914- 1918, kwamen we tegen bij het uitruimen van het ouderijk huis.

Mijn grootvader A.E. Ernste (*1892 Batavia – †1940 Doetinchem) kreeg hem voor zijn bijdrage aan de mobilisatie voor de eerste wereldoorlog. Nederland bleef daarin uiteindelijk neutraal. Ik weet niet waar mijn opa mobilisatiedienst heeft gedaan, wel dat hij bij marine was.

Meer over de mobilisatie in de zomer van 1914

Krantenbericht over de spoorwegen en mobilisatie

Written by Bert Ernste

augustus 4th, 2020 at 5:40 am

Gebogen, niet gebroken

4 comments

Foto van beschilderd houten dienblad

Foto van Rotterdam na het bombardementUtrecht 2018

Op 10 mei 1940, vandaag 80 jaar geleden, vielen de Duitsers Nederland binnen. Na vijf dagen weerstand gaf Nederland zich over.

Dit dienblad zag ik in een kringloopwinkel. Interessant is dat rechts van de vlag een tropisch landschap zichtbaar is: een verwijzing naar de Japanse bezetting van Nederlands Indië.

De tweede foto (van Wikipedia) laat het gebombardeerde Rotterdam zien. (Groter door erop te klikken)

Hieronder een beeld van in brand gestoken rubber op een plantage in Nederlands Indië (Wikipedia):

Foto van brandende rubber