Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘inheemse volken’ tag

Indianen als deel van de Braziliaanse dierenwereld

one comment

Foto van wand met tekst en getekende portretten van inheemse bevolking

Foto van twee prenten met indianenSão Paulo (SP) Brazilië 2015

Op de tentoonstelling Brasiliana in het Centro Cultural van de Banco Itaú in São Paulo zag ik een overzicht van beelden, die Europeanen maakten van de inheemse bevolking, die ze in Brazilië aantroffen. In die tijd zag men de ‘indianen’ als onderdeel van de Braziliaanse fauna.

Links naar meer beelden van de tentoonstelling Brasiliana vindt u in deze blogpost.

Indianen op de trap

2 comments

Foto van trap met namen

São Paulo (SP) Brazilië 2012

Deze trap op het complex van het Memorial da América Latina vermeldt de namen van alle bekende indianengemeenschappen in Brazilië.

Ondanks de erkenning op de trap zijn de indianen in Brazilië vergaand gemarginaliseerd. De huidige rechtse regering van het land draait de bescherming van land van de inheemse bevolking verder terug en bezuinigt op de instellingen, die de belangen van indianen moeten behartigen.

Meer over inheemse volken.

Written by Bert Ernste

september 3rd, 2017 at 5:21 am

Zieltjes winnen

one comment

Afbeelding van pater Anchieta met indianenPater José de Anchieta, hier afgebeeld bij het kerstenen van indianen, is in Brazilië een iconische figuur. De Spaanse missionaris en jezuiet speelde samen met de Portugese jezuiet Manuel de Nóbrega een grote rol bij het begin van de Portugese kolonisatie van Brazilië. Anchieta wordt beschouwd als een van de stichters van São Paulo (1554) en Rio de Janeiro (1565).

Je komt de naam Anchieta dan ook overal in Brazilië tegen, net als standbeelden en andere monumenten voor hem. De foto laat het voetstuk zien van het standbeeld van Anchieta voor de kathedraal van São Paulo. Een van de twee grote wegen van São Paulo stad naar de kust is de Rodovia Anchieta. In het kustplaatsje Itanhaém (SP) is een speciale, 220 meter lange loopbrug gebouwd naar een rotspartij, die bekend staat als het Bed van Anchieta (Cama de Anchieta). Daar zou de pater overnacht hebben. Het is een ruim, maar wel hard bed.

Ik probeer mij altijd voor te stellen hoe die eerste contacten met de inheemse bevolking eeuwen terug verliepen. Men had toen niet de beschikking over de overdaad van informatie, die we nu hebben. Wie in onbekende streken aan land ging, wist vrijwel niets van de lokale omstandigheden. In de roman Braziliaans rood (Rouge Brésil) van Jean-Christophe Rufin over Franse pogingen een kolonie te stichten in de baai bij wat nu Rio de Janeiro is wordt dat fraai verteld.

Meer boeken Brazilië | Meer Brazilië

Frustratie: problemen die niet verdwijnen

2 comments

Foto kop uilToen ik in de jaren ’70 van de vorige eeuw mijn middelbare school afrondde, zaten we midden in een culturele revolutie. De jongeren hadden de zitten regentenklasse de wacht aangezegd (geïnspireerd door Parijs 1968) en zouden het allemaal wel even anders gaan doen. De derdewereldbeweging, zoals dat toen heette, bloeide, want velen vonden dat de koloniën onafhankelijkheid verdienden, steunden bevrijdingsbewegingen en maakten zich sterk voor de ontwikkeling van arme landen. Ook in eigen land zou alles anders worden. Daar zat natuurlijk een flinke brok naïviteit in. De wereld bleek veel minder maakbaar dan we dachten.

Zelfs als ik dat in gedachten houd en besef dat veranderingen (veel) langer duren dan we toen in jeugdig optimisme dachten, blijft het mij frustreren dat sommige problemen blijven voortbestaan en dat de mensheid niet in staat is die op te lossen. Enkele voorbeelden.

Het Palestijnse probleem
De Palestijnen kunnen al zestig jaar hun recht op zelfbeschikking niet uitoefenen, omdat Israel de internationale rechtsorde en talloze VN-resoluties aan zijn laars lapt. De Verenigde Staten (al dan niet met bondgenoten) zijn landen om veel minder binnengevallen (Irak), maar Israel wordt buiten schot gelaten. Zie hier en hier.

Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua
Sinds Nederland haar laatste kolonie in de Oost, Nederlands Nieuw-Guinea (nu West Papua), in 1962 verliet, lijdt de lokale bevolking (de papua’s) onder het Indonesische regime, dat zijn legitimiteit baseert op de frauduleuze volksstemming van 1969. De situatie van de lokale bevolking, die inmiddels in de minderheid is, is erbarmelijk zoals talloze rapporten steeds weer aantonen. Zie hier en hier.

Inheemse volken: indianen
Ook de situatie van inheemse volken wereldwijd is een probleem dat maar niet weg gaat. Om mij te beperken tot mijn aandachtsgebieden: de indianen van Brazilië worden nog steeds verdrukt en dreigen het onderspit te delven tegen oprukkende sojaplantages (onder andere voor ons veevoer) en suikerrietplantages (onder andere voor onze biobrandstoffen). Dat oprukken gebeurt vaak gewapenderhand: pistoleiros bedreigen of vermoorden indianen en kleine boeren, die opkomen voor hun rechten. Zie hier en hier.

Dat niet alles zo eenvoudig op te lossen is als ik mijn jonge jaren in eindeloos optimisme meende, begrijp ik inmiddels. Maar kunnen we nou echt geen enkel van dergelijke problemen eens en voor altijd de wereld uithelpen?!

Aanvulling 9 december 2012: Lees over die vraag ook deze column van Thomas von der Dunk.

Meer columns

Mysteries van de wereld: beschaving in het regenwoud

2 comments

Omslag boek 'Brazilian adventure'Zijn er nog wel ontdekkingen te doen in deze wereld? Als je de schitterende natuurdocumentaires van de BBC ziet en de documentaires van National Geographic Channel bekijkt, dan lijkt het dat de mens inmiddels overal is geweest en de hele wereld uit en te na in kaart heeft gebracht.

Op het eerste gezicht zijn er alleen nog grote mysteries op te lossen voor wat betreft het reilen en zeilen van de kosmos, waar we volgens natuurkundige Robbert Dijkgraaf maar vier procent van begrijpen. Ook in de diepte der oceanen valt nog wel het een en ander te ontdekken, ondanks de spectaculaire beelden, die we daarvan op televisie hebben kunnen zien. Op die twee gebieden zijn verkenningstochten alleen mogelijk met behulp van topwetenschap en spitstechnologie (ruimtevaartuigen dan wel extreem diep varende onderzee-apparaten). Dat is heel anders dan de vroegere ontdekkers, die te voet, te paard of te ezel, in kano’s of op sledes op expeditie gingen naar onbekende streken op de aardbol, zoals de binnenlanden of de polen.

Regenwoud
Toch zijn er ook op het droge deel van de aardbol vandaag de dag nog veel open vragen. Een groot mysterie vormt het regenwoud in Zuid-Amerika. De ontdekkingsreizigers van de zestiende eeuw schreven dat er hele beschavingen te vinden waren. Daar werd lang weinig geloof aan gehecht, maar inmiddels zijn er in het regenwoud resten van culturen gevonden, die niet passen in het beeld dat we nu hebben van ‘primitieve’, kleine indianenstammen in een uitgestrekt, dunbevolkt gebied.

Zo zijn er veel sporen van rijk versierd aardewerk gevonden, en stukken met zwarte aarde, die duidelijk aangelegd zijn om landbouw te bedrijven. Dat gaat tegen het heersende idee in dat het regenwoud te arme grond heeft om een landbouwsamenleving mogelijk te maken. Ook grottekeningen en aangelegde patronen in het landschap duiden op verloren beschavingen, waar we nog maar weinig van weten.

De stad Z
Omslag boek 'The lost city of Z'De verhalen over die verloren beschavingen leidden begin vorige eeuw tot een ander mysterie: dat van de expeditie van de Britse ontdekkingsreiziger Percy Fawcett, die tijdens een ontdekkingstocht in het Braziliaanse regenwoud in 1925 verdween. Fawcett was op zoek naar een vermeende ‘verloren’ beschaving in het regenwoud, die hij de ‘stad Z’ had gedoopt. Zijn expeditie kreeg wereldwijde aandacht en daardoor was de hele wereld begaan met zijn lot. Er gingen wilde theorieën rond, bijvoorbeeld dat Fawcett Z gevonden had en zich daar had gevestigd en niet terug wilde naar de ‘beschaving’. Fawcetts vrouw hield haar leven lang vol dat haar man nog in leven moest zijn. Diverse expedities gingen op zoek naar Fawcett, waarbij meerdere doden waren te betreuren. Peter Fleming beschreef in zijn spannende reisverslag Brazilian adventure (1933) een van de expedities, die probeerden uit te vinden wat er met Fawcett gebeurd was.

Recent (2009) schreef David Grann met The lost city of Z een fraai overzicht van Fawcetts leven, zijn mislukte laatste expeditie en de nasleep die deze had. Grann beschrijft mooi de context van de expedities van de eerste helft van de vorige eeuw en wat voor man Fawcett was. Hij gaat na waar Fawcett zijn geloof in Z vandaan haalde en vindt in diens aantekeningen aardig wat serieuze aanwijzingen voor de mogelijkheid dat er complexe beschavingen in het regenwoud waren. Fawcett was zeker geen naïeve dromer over ‘steden van goud’. The lost city of Z beschrijft minutieus wat er bekend is van de expedities van Fawcett, de concurrentiestrijd tussen de bekende explorers van die tijd en de expedities, die na Fawcetts verdwijnen naar hem op zoek gingen.

Grann duikt niet alleen in de de archieven, hij reist ook zelf naar Fawcetts laatst bekende kamp, dat volgens Grann niet lag op de plaats waar anderen het zochten. Volgens Grann hield Fawcett indertijd de precieze locatie geheim. Hij komt ter plekke en meent daar het mysterie van Fawcett te hebben opgelost. Hij raakt ervan overtuigd dat Fawcett door indianen is vermoord, wat uiteraard al eerder was geopperd.

Ooit (1951) werd zelfs gedacht dat Fawcetts schedel was gevonden, maar nader onderzoek leerde dat die niet van Fawcett kon zijn. Op aanraden van de Braziliaanse indianenkenner Orlando Villas Bôas hadden indianen beweerd dat de schedel van de vermiste ontdekkingsreiziger was om niet meer lastig te worden gevallen door mensen, die op zoek waren naar Fawcett.

The lost city of Z is een fascinerend boek, al vond ik de afwisseling tussen de voorbereidingen van de expeditie van de auteur en het historische verhaal hier en daar wat minder geslaagd. Maar daarom is het grote verhaal over de zoektochten in het regenwoud niet minder boeiend. De jungle herbergt nog vele mysteries.

Voor de laatste stand van zaken betreffende de kennis over Amerika vóór Columbus zie: 1491: New Revelations Of The Americas Before Columbus door Charles C. Mann

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

mei 19th, 2012 at 9:01 am

Braziliaanse cinema: Xingu: de indianen delven altijd het onderspit

leave a comment

Beeld eerste ontmoeting indianen en blankenDe film Xingu (2012) van Cao Hamburger (Het jaar dat mijn ouders op vakantie gingen) vertelt het ware verhaal van de gebroeders Villas Bôas, die zich in 1943 aanmeldden voor de Expeditie Roncador-Xingu, die de witte vlekken op de kaart van Brazilië in Mato Grosso moest inkleuren.

De broers, Cláudio, Orlando en Leonardo doen zich voor als ongeletterde arbeiders en krijgen een baantje bij de expeditie. Ze klimmen al snel op tot leiders van de expeditie en voorvechters van de belangen van de indianen. Dat bleven Cláudio en Orlando tientallen jaren doen. Leonardo moest zijn werk opgeven, toen hij een indiaanse zwanger maakte.

Het opkomen voor de belangen van de indianen is geen sinecure, zoals de film laat zien, want de ‘beschaving’ rukt op. Grootgrondbezitters hebben een begerig oog laten vallen op het regenwoud, dat ze uitermate geschikt achten om te rooien en er vee te houden. De militaire regimes, die Brazilië een tijd lang kende, steunen die belangen maar al te graag.

De gebroeders Villas Bôas moeten dan ook politiek bedrijven en compromissen sluiten. Zo accepteren ze dat de militairen een basis vestigen in Mato Grosso in ruil voor een groot indianenreservaat, dat ze -tactisch- niet een ‘inheems park’ noemen, “want niemand houdt van indianen”, maar een ‘nationaal park’, “want de militairen houden van de term nationaal”.

Als er een grote weg door het regenwoud moet worden aangelegd, zijn de gebroeders behulpzaam bij het verhuizen van de indianen, die anders geconfronteerd zouden worden met tractoren en ziektebrengende arbeiders, naar het beschermde gebied.

Compromissen dus, dat is overduidelijk, maar het is zeer waarschijnlijk dat zonder de inspanningen van de gebroeders Villas Bôas korte metten gemaakt zou zijn met de indianen, die in de weg zaten van militaire bases en de Trans-Amazoneweg. In die zin valt hun succes niet te onderschatten. In het Parque Nacional do Xingu wonen nu zesduizend indianen, die tien verschillende talen spreken. Om een idee te geven: in het park wonen cuicuros, calapalos, nauquás, matipuís, meinacos, auetis, uaurás, iualapitis, camaiurás, trumaís, txicãos, suiás, jurunas, caiabis, metotires, mencragnontires en crenacarores.

Omslag boekDe film laat maar heel even zien hoe er ook in Brazilië vaak grof geweld is gebruikt tegen de indianen. Orlando komt in een dorp, dat is uitgemoord en afgebrand. Een tactiek uit die tijd, die niet in de film te zien is, was vanuit een vliegtuig suiker over een indianendorp strooien. Mieren maken dan in zeer korte tijd een einde aan zo’n dorp. Er komt in Brazilië nog steeds veel geweld voor tegen indianen.

Het verhaal van de gebroeders Villas Bôas is ook door henzelf verteld in A marcha para o Oeste (De mars naar het westen). De film Xingu kleurt die geschiedenis op uiterst realistische en indringende wijze in. Je voelt de spanning van het eerste contact (aan beide zijden – uiteraard). De beelden uit het regenwoud, van de expeditie en de indianen zijn prachtig.

De film kent enkele scènes, die wat simplistisch zijn, zoals de onderhandelingen over een militair kampement in ruil voor een park en een discussie tussen de broers over meespelen met de autoriteiten.

Xingu is, in elk geval voor de goede verstaander, helder: er is heel veel bereikt door de Villas Bôas en dat tegen grote krachten in, maar de economie wint uiteindelijk en de indianen delven het onderspit.

Daarmee is Xingu een hele sterke, maar geen opwekkende film. Voor wie zijn ogen niet wil sluiten voor de realiteiten van deze wereld evenwel een absolute aanrader!

Meer Braziliaanse film | Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

april 10th, 2012 at 9:37 am

Inheemse volken bedreigd – beschavingsdilemma’s

leave a comment

Recentelijk waren er berichten over ongecontacteerde indianen in het grensgebied van Brazilië en Peru. Die geïsoleerd levende indianen worden bedreigd door illegale houtkap in het regenwoud. De Peruaanse autoriteiten hebben nu, waarschijnlijk mede onder druk van de internationale aandacht, een inval gedaan in het houthakkerskamp.

Ook in Brazilië leven nog geïsoleerde indianenstammen, die bedreigd worden door illegale houtkap, hetzij voor de opbrengst van het hout, hetzij om gebieden kaal te maken om er veeteelt te kunnen bedrijven. Op andere plekken moeten indianen wijken voor de aanleg van stuwdammen, zoals bijvoorbeeld de Belo Monte stuwdam in de Xingu rivier.

De film Zagen van de ordeloosheid | Serras da desordem laat een indringend beeld zien van de ellende, die dergelijke praktijken voor de indianen veroorzaken. Het vertelt het ware verhaal van Carapirú, die na een brute aanval op zijn dorp eenzaam door de jungle zwerft, bij blanken terecht komt en via het bureau voor indianenzaken weer bij zijn stam (wat daar van over is) wordt gebracht. Trailer (begint saai, daarna goed):

Waar de inheemse bevolking in dergelijke gevallen altijd de zwakste partij is tegenover de ‘beschaafde’ wereld, verdienen ze zonder enige twijfel onze steun.

Toch zitten er grote dilemma’s in de omgang met geïsoleerde indianenstammen. De samenleving van de indianen is vaak niet die harmonieuze, op volstrekt ecologische manier met de natuur omgaande maatschappij, die je in de westerse beeldvorming vaak tegen komt. Er is angst voor boze geesten, er komen onderling gewelddadige verhoudingen voor en de gezondheidszorg is natuurlijk miniem, zodat veel indianen lijden aan ziekten en verwondingen, zonder dat daar wat aan gedaan kan worden.

Aan de andere kant werkt het contact met de ‘moderne’ maatschappij meestal sterk ontwrichtend en brengt die naast gezondheidszorg vaak juist ziektekiemen met zich mee, waar de inheemse bevolking geen weerstand tegen heeft. Het boek Rooksignalen van Ineke Holtwijk geeft een fascinerend beeld van het leven van de indianen en de dilemma’s, die de keuze tussen in isolement laten leven of niet met zich mee brengt. Wie begaan is met de indianen van Zuid-Amerika en met natuurvolken in het algemeen, doet er goed aan dit boek te lezen.

Alles bijeen krijgen we in de Nederlandse media een wat vertekend beeld van de indianen, zoals ik eerder als eens schreef in Stereotiepen: indianen in Brazilië en in De indiaan die een televisie wilde: het nieuws dat we niet krijgen. De indiaan is niet die nobele, ecologisch levende wilde, die we met onze westerse ogen (zegt meer over ons) graag willen zien. Blijft overeind dat de oprukkende ‘beschaving’ veel schade aanricht onder inheemse volken, die daarom onze solidariteit verdienen.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

februari 8th, 2012 at 2:53 pm

Itaquaquecetuba

one comment

Kaart van Brazilië met indianenToen de Europeanen voet aan wal zetten in Brazilië, kregen ze te maken met de indianen. Sterker, anders dan nu de indianen een zeer kleine minderheid zijn, moesten ze volop zaken doen met de inheemse bevolking. Om hun voorraden aan te vullen, om de weg te vinden en niet te vergeten voor de seks. Veel kolonisten woonden samen met indiaanse vrouwen. De roman Rouge Brésil van Jean-Christophe Rufin (vertaald als Rood Brazilië) geeft een spannend beeld van die eerste contacten, in dit geval van de Fransen, die voet aan wal probeerden te krijgen waar nu Rio de Janeiro is.

Lange tijd werd er in wat nu de staat São Paulo is dan ook geen Portugees gesproken, maar tupí, de taal van de lokale indianen. Gedurende twee eeuwen lang bleef tupí de basis van de lokale taal, al ontwikkelde die zich wel naar mate er meer kolonisten kwamen. De lingua franca, die zo ontstond, kreeg de naam lingua geral Paulista. In de tweede helft van de 19e eeuw raakte deze in onbruik en kreeg het Portugees de overhand.

Terug naar de pakkende kop boven dit stukje. De indiaanse invloed zie je nog steeds in heel veel plaatsnamen in de staat São Paulo terug. Itaquaquecetuba maakt deel uit van groot São Paulo, het enorme stedelijke gebied rond São Paulo stad. Metrostations in São Paulo hebben namen als Jabaquara, Anhangabaú, Itaquera, Butantã, een park heet Ibirapuera en ga zo maar door.

Aan de kust van São Paulo kom je namen tegen als Caraguatatuba, Guarujá, Ubatuba, Mongaguá, Itanhaém, allemaal van indiaanse oorsprong. Ook het internationale vliegveld Guarulhos dankt zijn naam aan een lokale indianenstam.

Denk je net de Portugese uitspraak onder de knie te hebben, krijg je dergelijke namen om je oren. Echte tongbrekers.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

december 9th, 2011 at 10:37 am

Stereotiepen (1): indianen in Brazilië

one comment

Het is verbazend hoe veel stereotiepen nog steeds ons denken beheersen, ondanks de enorme hoeveelheid informatie, die ons ter beschikking staat. Of zouden die oceanen van informatie juist maken dat we op die zeeën verdwalen?

Indianen
Foto indiaanZo is het beeld, dat we hebben van de indianen in Brazilië, sterk gestereotypeerd. Ze worden meestal afgeschilderd als zielige slachtoffers van de Europese verovering van Zuid-Amerika. De Europeanen hebben ziektes gebracht, indianen wreed uitgemoord, oneerlijke handel gevoerd (goud en verfhout in ruil voor kralen en spiegeltjes) en de indianen van hun land verdreven. De Europese immigranten in Zuid-Amerika branden de regenwouden af en de indianen waren wijze wilden, die in harmonie leefden met de natuur. Dat is zo ongeveer het beeld dat we in het westen vaak van Zuid-Amerikaanse indianen hebben.

Het is allemaal gedeeltelijk waar, maar het schildert de indianen af als willoze en passieve slachtoffers. Het is een stuk genuanceerder.

Handel
De indianen waren niet gek en de ruilhandel was helemaal niet zo ongelijkwaardig. Met name ijzeren werktuigen waren voor de indianen goud waard en het duurde niet lang, voordat zij zelf smederijen begonnen, ondanks pogingen van de Europeanen om het proces van ijzer smeden geheim te houden.

Vermenging
Een vrij groot aantal indianen sloot zich aan bij de Europese kolonisten – uit vrije wil. Die indianen zagen meer ontplooiingsmogelijkheden in de Europese beschaving. Die was in vergelijking met de indiaanse veel rijker, gevarieerder en technologisch meer ontwikkeld door de culturele uitwisseling met andere volken. De indianen hadden alles zelf moeten uitvinden, omdat ze in isolement leefden en nooit volken tegen kwamen met een totaal andere cultuur.

De indianen, die zich aansloten bij de kolonisten, noemden zich al vrij snel geen indianen meer en namen Portugese namen aan. Sommigen bereikten vrij hoge posities in de koloniale hiërarchie, zoals Arariboia, stamhoofd van de temiminós indianen, die onder de naam Martim Afonso de Souza in Niteroi (RJ) een dynastie stichtte. Minder dan een eeuw later voelden zijn afstammelingen zich geen indiaan meer. DNA-onderzoek laat dan ook zien dat veel meer Brazilianen wat indiaans DNA hebben dan je zou verwachten.

Genocide
Het uitmoorden van indianen gebeurde vooral door indianen en in veel mindere mate door Europeanen. De Zuid-Amerikaanse indianen voerden al voor de komst van de Europeanen regelmatig bloedige oorlogen met andere stammen. De komst van de Europeanen maakte dat sommige stammen allianties aangingen met de kolonisten om hun traditionele vijanden aan te vallen, die zich op hun beurt soms hadden gelieerd aan andere koloniale mogendheden. Zo streden indianen aan beide zijden mee in de conflicten tussen de Fransen en de Portugezen in wat nu Rio de Janeiro is, en tussen Portugezen en Hollanders in Pernambuco. De Europeanen lieten zich niet onbetuigd in deze oorlogen, maar het gaat te ver om te zeggen dat ze genocide pleegden.

Harmonie met de natuur
Ook het beeld van de indiaan, die in harmonie leefde met de natuur klopt niet. De indianen brandden delen van het oerwoud af voor hun dorpen, landbouw (geen grote activiteit van de indianen) en voor de jacht (om dieren op te jagen). Geschat wordt dat de indianen in het Atlantisch regenwoud per persoon per jaar tweeduizend vierkante meter woud vernietigden voor hun bestaan. De enige reden waarom dat ecologisch betrekkelijk weinig schade aanrichtte, is het feit dat ze met zo weinigen waren.

Al in de zestiende eeuw vaardigden de Portugezen wetten uit om de natuur te beschermen. Koning Manuel I (1469 – 1521) verbood het kappen van fruitbomen. In 1605 kwamen er regels voor het kappen van de verfhoutbomen (pau Brasil), die Brazilië zijn naam geven. Wie veel meer kapte dan hij mocht volgens de vergunning, kon zelfs de doodstraf krijgen.

Ziektes
Het is een triest feit dat de komst van de Europeanen voor de indianen dodelijke ziektes brachten, met name griep, pokken en mazelen. Vergeten wordt echter dat de Europeanen ook nare ziektes kregen van het contact met de indianen. Dat gebeurde altijd als volken elkaar ontmoetten. Tyfus kregen de Europeanen na contact met de Turken, gele koorts kwam uit Afrika, cholera en syfilis van de indianen. Zo zijn er meer.

Alcohol en tabak
Tenslotte is het verhaal dat de Europeanen alcohol introduceerden in de Amerika’s en ook daarmee veel schade aanrichtten onder de indianen. Ook dat zet de indianen weg als willoze slachtoffers. Met even veel recht zouden we de indianen de schuld kunnen geven van de problemen veroorzaakt door roken. De indianen rookten en aan hen danken we deze ongezonde gewoonte, die nog steeds slachtoffers eist. Moeten we dat aan de indianen wijten? Nee natuurlijk, dat wijten we aan onszelf.

Europese schuld?
Een betoog als het voorgaande wordt door belangengroepen van of voor indianen vaak opgevat als een ontkenning van het leed dat de Europeanen in de koloniën hebben aangericht. Dit artikel wil absoluut geen verontschuldiging zijn van de vaak brute Europese verovering en uitbuiting van de wereld. Wel een relativering, want niemand is gebaat bij simpele goed-fout-schema’s.

Bron: Leandro Narloch Guia politicamente incorreto da história do Brasil. Overigens vat Narloch voornamelijk kennis samen, die al langer bekend is, maar niet of nauwelijks doordringt in de media en ons collectieve bewustzijn.

April 2010

Zie ook
Waar haalden ze de gore moed vandaan?!
Zagen van de ordeloosheid (film over indianen)
De indiaan die een televisie wilde: het nieuws dat we niet krijgen

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 24th, 2011 at 8:37 pm

Vraag naar biobrandstof bedreigt indianen

leave a comment

Guarani-indianen in de Braziliaanse deelstaat Mato Grosso do Sul leefden al in erbarmelijke omstandigheden. Nu wereldwijd de vraag naar biobrandstof toeneemt willen de grootgrondbezitters steeds meer land, waar de Guarani leven, in cultuur brengen voor de productie van ethanol uit suikerriet. Survival International stuurde een schokkend rapport over de situatie van de Guarani naar de Verenigde Naties.

Het lijdt geen twijfel dat de indianen in Brazilië vaak het onderspit delven tegen economische belangen, al dan niet verdedigd door gewapende knokploegen van grootgrondbezitters, die voor moorden niet terugdeinzen. Het overheidsorgaan dat de belangen van de indianen moet behartigen, de FUNAI (Fundação Nacional do Índio), is vaak niet competent, heeft gebrek aan middelen en is nogal eens corrupt.

Toch zit er ook een lastig dilemma in de omgang met inheemse volkeren. Zie bijvoorbeeld het fascinerende boek Rooksignalen van Ineke Holtwijk. Moet je de indianen in de blanke maatschappij opnemen, moet je ze hun eigen leven laten leiden (ze in isolement laten leven), of is er een gulden middenweg? Terecht merkt Holtwijk op dat we in het westen vaak een geïdealiseerd beeld hebben van de indianen.

Zie ook De indiaan die een televisie wilde: het nieuws dat we niet krijgen

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 21st, 2011 at 1:37 pm