Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

São Miguel – Azoren (Portugal) 2014

De Azoren (in het Portugees: Açores) zijn een eilandengroep in de Atlantische oceaan, behorende bij Portugal. Op de foto het eiland São Miguel, waar de hoofdstad is van de Azoren: Ponta Delgada.

Toen de Nederlandse televisie nog maar twee netten had, hoorde ik met enige regelmaat van de Azoren in het weerbericht. Het leek wel of daar altijd hogedrukgebieden lagen die het weer in Nederland beïnvloedden. Vandaag de dag worden de Azoren zelden meer genoemd.

Grappig detail: het televisieweerbericht van toen werd weergeven op een whiteboard met kaart, waarop de weerman de ontwikkelingen met een lippenstift aantekende. Een krijtje kraste te veel en dat deed pijn aan de oren.

Utrecht 2014

Het is zomer! Hier een groep kinderen in het Merwedekanaal nabij de Mandelabrug in Utrecht.

Ik verbaas mij wel over de hype in de media als het eenmaal warm wordt. Items op het tv-journaal met strandinterviews en verhalen over hitteplannen met interviews met deskundigen, die aanraden om veel water te drinken. Duh!

Trouwens die strandinterviews zijn helemaal geen interviews, want ze zijn volstrekt nietszeggend. Zo van: “lekker toch?!” en meer van dat soort diepe gedachten. Ieder is zijn of haar plezier gegund, maar bespaar ons dit soort prietpraat tussen het nieuws uit Gaza en neerstortende vliegtuigen.

Meer mediacommentaren | Meer foto’s

Het Nederlandse weerbericht in de journaals van RTL4 en van de NOS is lang. Veel te lang. Een hele tijd gaat naar het vertellen hoe het weer die dag geweest is (wisten we al), naar foto’s van kijkers (wie zet het journaal aan om kiekjes van onbekenden te kijken?) en dan volgt eindelijk, eindelijk de voorspelling voor de volgende dag en daarna. Interessant trouwens dat ze elkaar daarbij nadoen.

Voor wie in het midden van het land woont, is er nog een probleem. Menige voorspelling vertelt hoe het weer in het noorden en het zuiden zal zijn, of in het westen en in het oosten, maar waar Utrecht en omgeving dan bij horen blijft meestal ongewis.

In Brazilië, 228 keer zo groot als Nederland, is het weerbericht van de televisiejournaals een stuk korter. Per groep van deelstaten (Noord, Noordoost, Centrumwest, Zuidoost, Zuid) wordt zeer beknopt gezegd wat voor weer het wordt, waarbij het accent ligt op de hoofdsteden. Elk van deze groepen deelstaten is nog steeds vele malen groter dan Nederland. Het Braziliaanse weerbericht is véél te kort voor zulke uitgestrekte gebieden. Je hebt er weinig aan, zeker als je buiten de hoofdsteden bent.

Het weerbericht in televisiejournaals heeft daarmee meer iets van een ritueel, waarvan men – blijkbaar overal ter wereld – vindt dat het bij het nieuws hoort. Geschiedenis van het weerbericht.

Meer mediacommentaren | Meer Brazilië

RTL-Nieuws zondag 17 april 2011 opent met het stappenplan voor de oplossing van de problemen met de Japanse kerncentrales na de aardbeving en tsunami. Daarna de Amstel Gold Race (een wielerwedstrijd). Vervolgens de opstand in Libië.

Pardon? Sinds wanneer is sport net zo belangrijk nieuws als het lijden en sterven van mensen?

Meer mediacommentaren

Ergerlijk, die televisiejournaals, die naadloos van het ene naar het andere onderwerp gaan. De aardbeving in Chili gaat naadloos over naar de aankomst van Oranje in het hotel gaat naadloos over naar het bezoek van Obama aan Israel. Of zo.

Vroeger hadden televisiejournaals nog een structuur: eerst het belangrijkste nieuws, gevolgd door blokjes binnen-, buitenland, cultuur, sport, ongeveer zoals de katernen van een krant. Toen ging het nog. Maar nu ze heen en weer springen tussen die katernen, om het maar zo te noemen, is zo’n naadloze overgang nogal bruut. Van de verdwijning van een kind naar de blessure van schaatser Sven Kramer.

Nog weer vroeger, toen het televisienieuws net begon, was er een duidelijke scheiding tussen items. Een virtueel gordijntje dat over het beeld schoof, een draaiend ding, geïnspireerd op de zogenoemde vlinder uit filmcamera’s, of wat dan ook. Dat gaf de tijd om even iets te denken, al was het maar “wat erg voor die Chilenen”. Nu gaat dat niet meer. Als er een item is over een corruptieschandaal, of de moordpartijen in Darfur krijg je zo nauwelijks de kans om je boos te maken, want het volgende item is al weer begonnen.

Ook speelfilms zijn sterk veranderd. Pas zag ik Once upon a time in the West van Sergio Leone opnieuw. Deze film uit 1968 heeft lange, verstilde scènes, zoomt nadrukkelijk in op landschappen en verweerde koppen. Aanvankelijk vond ik de film erg traag, want ook ik heb een klap meegekregen van het snelle beeld- en informatiebombardement van tegenwoordig. Daarna merkte ik dat ik bij die langzame scènes dingen zat te denken, waar je bij veel films en zeker bij het nieuws meestal geen tijd meer voor krijgt.

De snelheid en hoeveelheid van beelden en informatie van tegenwoordig dreigt ons allemaal een zappende geest te geven, die alleen nog zapgedachten kent.

Meer mediacommentaren

De pers liep vandaag (5 augustus 2010) massaal uit voor Naomi Campbell, die getuigde bij het proces tegen Charles Taylor, oud-president van Liberia. Inhoudelijk had ze weinig te melden, maar dat doet er voor de meeste media niet toe.

Onder druk van de concurrentie van internet en het idee dat nieuws dichter bij de mensen moet staan, zijn veel media, zeker de audiovisuele, het journalistieke handwerk uit het oog verloren.

Berichten uit het trainingskamp van het Nederlands elftal worden langdradig opening journaal, societynieuws (huwelijk Wesley en Joante) wordt ongegeneerd tussen overstromingen en massaontslagen door gegooid. Net als je bij een nieuwsitem denkt ‘wat erg!’ komt er weer een luchtig onderwerp. Het lijkt soms of dergelijke ‘nieuws’programma’s als de dood zijn de kijker te veel serieus nieuws te bieden.

Vandaag dus weer een sterk staaltje. Bij het proces tegen ex-president Charles Taylor van Liberia in Leidschendam, kwam vandaag zo’n beetje de hele wereldpers opdraven. De pers kwam niet om het belangwekkende proces tegen een Afrikaanse president te verslaan, die beschuldigd wordt van gruweldaden in Sierra Leone. Het journaille liep uit, omdat het wereldberoemde model Naomi Campbell kwam getuigen. Niet de inhoud was bepalend, maar enkel het feit dat er een topmodel kwam.

Het toont maar aan dat het journalisten vaak niet meer gaat om de inhoud.

Augustus 2010

Meer mediacommentaren

Ons huis heeft een schotelantenne. Daar zitten ruim dertig gratis kanalen op. Dat is aardig wat, denk je dan. Ga je ze lekker langs zappen, dan valt de oogst voor de gemiddelde burger toch erg tegen.

Op een aantal kanalen vind je veilingen voor vee (Canal do Boi, Kanaal van het Rund bijvoorbeeld) en nieuws over de landbouw, de hele dag door.

Ook zijn er diverse religieuze kanalen. Een katholieke, waar zachtaardige paters over de bijbel vertellen en een aantal evangelische. Die laatste tonen vaak wonderlijke genezingen door handoplegging, waarna de aanwezigen bijna in katzwijm vallen.

Dan zijn er verschillende kanalen van de overheid. In de wandeling worden die stations banenmachines genoemd (cabides de emprego, letterlijk: kleerhangers voor baantjes), want echt serieuze televisie is het meestal niet. Je ziet er de vergaderingen van het hoogste hof van justitie, de senaat en de kamer van afgevaardigden. Tussendoor laten die zenders soms wel verrassend goede documentaires en culturele programma’s zien.

TV Brasil is een kanaal opgezet door de huidige regering. Boze tongen vinden het een propagandazender, de regering beschouwt het als een medium om het beleid uit te leggen. Echte propaganda is het niet, maar veel wijzer word je er niet van.

Over het algemeen zijn de overheidszenders saai en kijken er weinig mensen naar.

De kanalen TV Cultura en Futura zijn aardige uitzonderingen in dit pakket. Vaak goede programma’s, vooral op het educatieve en culturele vlak.

Een sportzender toont veel wedstrijden uit de Europese competitie. De commerciële zenders verdelen de Europacupwedstrijden.

Er zitten ook een aantal gewone (commerciële) zenders ‘op’ de satelliet zoals TV Globo, Bandeirantes, Rede TV en SBT. Dat zijn commerciële stations, die sterk op de grootste gemene deler mikken. Dat betekent veel oppervlakkige show- en babbelprogramma’s en weinig goede journalistiek. Programma’s als Tegenlicht, Reporter, Zembla en dergelijke vind je in Brazilië niet of nauwelijks. Ook de journaals zijn meestal erg oppervlakkig. Dat geldt zelfs voor de 24-uurs nieuwszender. Het analytisch niveau is erg laag.

De befaamde telenovelas (soapseries) zijn soms van hoge kwaliteit, maar laten wel vaak een droomwereld zien, goede uitzonderingen daargelaten.

Wie niet van nagesynchroniseerde programma’s houdt, doet er goed aan flink wat DVD’s uit Nederland mee te nemen. Niet alle DVD-spelers in Brazilië kunnen die afspelen trouwens. Of je moet betaalde kabel- of satelliettelevisie nemen.

Mei 2010

Meer Brazilië

Eind februari 2010 zag ik op het nieuws van de Braziliaanse zender Bandeirantes een item over een raket, die vanaf het Centro de Lançamento da Barreira do Inferno (Lanceercentrum van de Dam van de Hel) in Parnamarim (Rio Grande do Norte) in Brazilië was afgevuurd. Het was een kort item, maar we zagen het ding zeker drie keer de lucht in gaan. Na een vlucht van tweeëneenhalve minuut dook de raket de oceaan in, zo vermeldde het commentaar. Het Jornal da Band, zoals het journaal van Bandeirantes heet, vertelde er niet bij waar het ding voor was.

Na enig zoeken blijkt het te gaan om een training. Brazilië heeft een ruimteprogramma en wil capaciteit ontwikkelen om met veel grotere raketten satellieten in een baan om de aarde te brengen. Het ging niet om de raket zelf, dat was maar een min dingetje, maar om de hele operatie en coördinatie daar omheen. Dat alles vergaten ze te vertellen daar bij Bandeirantes.

Het televisienieuws in Brazilië is veelal van slechte kwaliteit. Het ene journaal iets beter dan het andere, maar over het geheel niet best. Veel beelden worden herhaald (drie keer ging dezelfde raket omhoog), vaak is een enkele zin met een aanvulling op eerder nieuws aanleiding om het hele nieuwsitem van de vorige dag nog een keer uit te zenden. Veel items zijn slechts aan elkaar geplakte citaten, die geen relatie met elkaar hebben of onbegrijpelijk zijn voor mensen met alleen lagere school of nog minder opleiding. Daar zijn er in Brazilië heel erg veel van. Helder nieuws is daar extra belangrijk.

Februari 2010

Meer mediacommentaren