Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘koloniaal’ tag

Koloniaal: kralen en spiegeltjes

2 comments

Foto van wapenbord

Dit is een gietijzeren wapenbord zoals die vanaf circa 1850 door Nederlandse marineschepen langs de kusten van Nieuw-Guinea werden geplaatst om de Nederlandse aanspraken op het gebied te markeren. Deze stond aan de Geelvinkbaai (nu Teluk Cenderawasih). Hij is te vinden in de collectie van de Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen. De foto vond ik in: W.F.J. Mörzer Bruyns, Met de Triton en Iris naar Nieuw-Guinea. De reisverhalen van Justin Modera en Arnoldus van Delden uit 1828, Walburg Pers 2018.

Hieronder een fragment uit J. van Oldenborgh, Verslag eener reis met Z.M. stoomer Batavia van Ternate naar de Noord- en Noord-westkust van Nieuw-Guinea, gepubliceerd in 1882:

De mariniers droegen een Nederlandsche vlag en een wapenbord en zoo waren wij weldra geland.

Men ontving ons klaarblijkelijk zeer vriendschappelijk. In minder dan geen tijd waren wij door 2 à 300 inlanders omringd. Eenige hunner namen water in den mond en spoten ons daarmede in het aangezigt, nadat het in den mond met een zich aldaar bevindende sirihpruim in aanraking was geweest, een zeer vieze welkomsgroet, waaraan wij ons echter onderwierpen.

Anderen bragten klappers en sagokoeken aan, die wij aannamen en waarvoor wij eenige kleine geschenken in de plaats gaven. Alles ging gepaard met een woest geschreeuw en getier, terwijl er vooral groote neiging bestond onze geweren tegen hunne vrouwen te ruilen; althans moesten wij dat uit hun gebaren opmaken. Niemand echter raakte ons aan. Eerst na eenigen tijd onstond er eenige stilte, en konden wij hun aan het verstand brengen, wat wij met het wapenbord wilden doen.

Onmiddelijk werd er een groote paal gehaald, die op het eenigzins hoog gelegen strand of duin, dat wij van uit het schip reeds als de meest geschikte plaats hadden uitgekozen, in den grond werd gegraven; Hierna wisten wij den inlanders te beduiden, dat zij neder moesten knielen, waartoe wij zelf het voorbeeld gaven, en toen er door dit knielen een weinig minder gedrang was, werd het wapenbord aan den paal bevestigd, een Nederlandsche vlag er naast geplaatst, terwijl er rondom een kring werd getrokken, buiten welken een menigte geschenken als messen, kralen, spiegeltjes, kains enz. werden uitgespreid. Nu werd hun zoo goed en zoo kwaad als ’t ging aan ’t verstand gebragt, dat de geschenken voor hen waren, doch dat vlag en wapenbord niet mogten worden weggenomen. Hierop riepen wij driemaal hoerah, waarmede de inlanders vrolijk instemden, en onmiddelijk hun sirih en water besproeijing weder begonnen, terwijl anderen op de geschenken aanvielen en zooveel zij maar grijpen konden wegbragten. Aan eenige der oudsten werden nog eenige Nederlandsche vlaggen uitgedeeld en voor hen op de praauwen geplaatst, terwijl wij hun trachtten te beduiden, dat als er een schip kwam, zij dan met die vlaggen aan boord moesten komen. Of zij dit begrepen hebben betwijfel ik eenigzins.

(Aanvulling 2022:) Hieronder een foto van de genoemde ‘stoomer’ Batavia (tenminste dat vermoed ik).

Foto van stoom- / zeilschip Batavia

Hr.Ms. Batavia voor de rede van Lhokseumawe Bron

> Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

Nederlands Indisch fotoalbum

2 comments

Uit vervlogen tijden:

Vel met postadres en afzender

Nederlands Indië 1947

Vandaag, 15 augustus, is de jaarlijkse Indië herdenking. Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en kwam er een einde aan de tweede wereldoorlog in Azië. Nederlands Indië was in die oorlog door Japan bezet, Nederlanders kwamen in kampen terecht. Veel vrouwen werden in soldatenbordelen ingezet als wat eufemistisch troostmeisjes werd genoemd. Het Japanse regime was vaak wreed.

Op NPO Focus een uitgebreid artikel met video’s over de Japanse bezetting: Hoe hebben Nederlanders de bezetting van Nederlands-Indië ervaren?

Veel Nederlanders weten maar weinig af van deze ‘tweede dodenherdenking’ in augustus. Ellen Deckwitz schreef daar een lezenswaardige column over: Te lang stil.

Na de Japanse capitulatie werd de oude orde van koloniale overheersing over Nederlands Indië niet hersteld. Nationalisten riepen de onafhankelijkheid van Indonesië uit, waarop Nederland reageerde met de zogenoemde politionele acties, die gewoon een nare koloniale oorlog waren. De herdenking van in Nederlands Indië gevallen militairen is daarom omstreden.

Fotoalbum
Een oom van mij ging na de oorlog ook als miltair naar Indië. In een fotoalbum van hem vond ik bovenstaand papier dat door de decoratie lijkt te refereren aan kerstmis. ‘In onderlinge samenwerking met de Ned. Ind. burgery, Rode-Kruis en ‘NIWIN’’, zo vermeldt het biljet. NIWIN staat voor Nationale Inspanning Welzijnsverzorging Indië. Die organisatie zorgde voor het welzijn van Nederlandse militairen in Indië. Het waren de nadagen van Nederland in Indië.

Mijn oom was achteraf trouwens nogal kritisch over ons optreden in Indië.

Een paar foto’s uit zijn Indische album:

Foto van ophaalbrug

Tandjong Priok (Nederlands Indië) 1947
 

Foto van militair bij jeep

Nederlands Indië 1947
 

Foto van indische kinderen

Tjiseeng (Nederlands Indië) 1947

Koloniale arbeid

2 comments

Foto van pendule met zwarte mensen aan het werk

Utrecht 2017

Na de blogposts over koloniale tijd van gisteren en eergisteren nog een herinnering aan de tijd dat Europese mogendheden grote delen van de aardbol overheersten: een klok uit de negentiende eeuw, waarop de donker gekleurde medemens het zware werk verricht

Ik zag deze in het Centraal Museum in Utrecht. Volgens het bijschrift is het een pendule “au nègre”. Wellicht heeft het museum het Frans niet willen vertalen, om het inmiddels beladen woord ‘neger’ te vermijden.

Written by Bert Ernste

juli 15th, 2018 at 5:19 am

Baai van Manokwari
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 14

leave a comment

Foto van baai onder wolkenlucht

Manokwari (Nederlands Nieuw-Guinea) rond 1960

Om deze korte serie met herinneringen aan onze laatste kolonie in ‘de Oost’ te besluiten een ansichtkaart, die ik een album van mijn ouders vond.

In 1961 woonde ik kort in Manokwari, waarna we verhuisden naar Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea.

In 1962 vertrok Nederland uit het gebied en na een tussenbewind van de Verenigde Naties werd de westelijke helft van Nieuw-Guinea Indonesisch. De oostelijke helft is een zelfstandig land, Papua New Guinea. Het Indonesische bewind heeft de lokale bevolking van onze kolonie weinig goeds gebracht. Onderdrukking, discriminatie en marginalisatie is het lot van de papua’s.

Meer herinneringen aan Nieuw-Guinea

Sentanimeer
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 13

5 comments

Foto van meer onder wolk

Foto van weg tussen uitlopers van bergenSentanimeer (Nederlands Nieuw-Guinea) 1962

Na het beeld van de baai van Hollandia gisteren, vandaag een foto van het Sentanimeer, die ik tussen oude dia’s vond.

Toen wij in Nieuw-Guinea woonden, gingen we daar vaak zwemmen. De weg daarheen stond al eens op dit weblog.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

Hollandia
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 12

one comment

Foto van baai

Foto van schip de KaloekoeHollandia (Nederlands Nieuw-Guinea) 1962

Na de foto van gisteren, die aan de Hollandse tijd van Nieuw-Guinea herinnerde, nu een dia uit die Hollandse tijd, ook genomen door mijn vader. De dia is inmiddels wat verkleurd. De tand des tijds.

Als ik me niet vergis is dit de baai bij Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea. Het schip dat aan de kade ligt zou de Kaloekoe kunnen zijn (of een van haar zusterschepen), waarmee ik in die tijd van Manokwari naar Hollandia verhuisde.

Wonderlijk hoe snel we onze laatste kolonie in ‘De Oost’ (tot 1962) zijn vergeten.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

Koloniaal verleden: posterijen

4 comments

Foto van brievenbus

Biak (West Papua – voormalig Nederlands Nieuw-Guinea) 1990

Deze foto is gemaakt door mijn vader in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea, dat sinds 1963 onder Indonesisch bewind valt. De oude, gietijzeren brievenbus van de Nederlandse Posterijen is nog steeds in gebruik.

Mijn vader is twee keer uitgezonden geweest naar Nieuw-Guinea, in 1950-51 en 1961-2. Die laatste keer was met gezin, waar ik – jong als ik was – veel herinneringen aan bewaar en regelmatig over schreef.

Uit 1951 is dit patrouilleverslag van mijn vader.

De weg naar Sentani
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 10

4 comments

Foto van weg tussen uitlopers van bergen

Hollandia 1962

Zo maar een weg in Nederlands Nieuw-Guinea. In mijn jeugd reden we daar vaak op weg naar het Sentanimeer voor de nodige waterpret.

De westelijke helft van Nieuw-Guinea, een enorm eiland nabij Australië, was tot 1962 een Nederlandse kolonie. Ik was als kind een (heel) klein deel van die koloniale geschiedenis. Nu is het gebied deel van Indonesië.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Written by Bert Ernste

mei 1st, 2017 at 5:25 am

Vliegen met De Kroonduif
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 9

2 comments

Foto van vliegticket

Manokwari 1961

Op Nederlands Nieuw-Guinea, waar ik als kind kort woonde, werd het binnenlandse vliegverkeer verzorgd door De Kroonduif, een dochter van de KLM. Laatst vond ik dit ticket uit die tijd terug.

Zie ook Met de Dakota naar Manokwari op dit weblog.

Meer over vliegen in Nieuw-Guinea

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Pasir putih | wit strand
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 8

4 comments

Foto van strand

Manokwari 1961

Na de koloniale sporen in boeken van gisteren en eergisteren, vandaag een persoonlijke koloniale herinnering.

Als kind woonde ik een tijdje op Nederlands Nieuw-Guinea. De tropen zijn voor een kind een belevenis. Warm weer, veel buiten spelen. De school heeft een tropenrooster, dus ’s middags vaak naar het strand. In ons geval was dat Pasir putih ofwel: Wit zand, een strand nabij Manokwari. Ik heb daar heerlijk mogen snorkelen samen met mijn vader. Prachtige koralen en vissen in alle kleuren van de regenboog. Het tij kwam daar met kracht opzetten.

Later verhuisden we naar de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea, Hollandia, waar we zwommen bij Base G, een naam die dat strand in de tweede wereldoorlog had overgehouden aan de Amerikaanse campagne in de Pacific tegen Japan, dat ook Nieuw-Guinea had bezet.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea