Brazilië, West-Papua, media en meer
Bandoeng (Nederlandsch Oost-Indië) 1947
Na Sinterklaas in Nederlands Indië, gisteren op dit weblog, vierde de 1 Divisie 7 December in 1947 (vandaag 75 jaar geleden) te Bandoeng drie dagen lang (‘luisterrijk’) hun tweede naamdag. Mijn oom, W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg), was blijkbaar ‘EEREGAST’.
> Zie ook: Nederlands Indisch fotoalbum
> Tijdens de Duitse bezetting van Nederland was mijn oom krijgsgevangene in Duitsland.
Nederlands Indië waarschijnlijk 1946 of ’47
In het Herinneringsalbum Verbindingsafd. 1 Div. 7 Dec. kwam ik bovenstaande foto tegen van Sinterklaas bij militairen, die naar Nederlands Indië waren gestuurd voor de politionele acties tegen de onafhankelijkheid van Indonesië.
In een ander boek over de 7 December Divisie in Indië lees ik:
Maar ondanks alles wordt het St. Nicolaas.
De tweede St. Nicolaas in de tropen. In cantines, hospitalen, en op de buitenposten is het feest. Maar niet overal. Op de onveilige wegen schuiven de convooien voorzichtig naar hun bestemming. In de buurt van Deudeul worstelt een colonne urenlang met zes vernielde bruggen, talloze wegversperringen en afgravingen. En uit Tjikatomas vertrekt een kleine patrouille om een zwaargewonde naar Tasikmalaja te brengen. De avond tevoren hebben een man of zes met klewangs de wacht aangevallen.
(…)
En de generaal rijdt met een stafcar vol speculaas naar de buitenposten.
Bron citaat hierboven: Wij werden geroepen. De geschiedenis van de 7 December Divisie, met zweten en zwoegen geschreven door twintigduizend Nederlandse mannen, in inkt geboekstaafd door Alfred van Sprang
Het herinneringsalbum vond ik in de nalatenschap van mijn oom W.A. van Tiel (*1916 Gorinchem – †2012 Terborg). Na de oorlog werd hij naar Nederlands Indië gezonden met de Verbindingsafdeling van de 1e Divisie 7 december. Hieronder een wapenschildje van de divisie dat ik tussen zijn spullen vond, waarschijnlijk van een reünie in de jaren 1960.
> Zie ook: Nederlands Indisch fotoalbum
> Tijdens de Duitse bezetting van Nederland was mijn oom krijgsgevangene in Duitsland.
Sevilla (Spanje) 2018
De derde foto van het monumentale koloniale archief in Sevilla na die van gisteren en eergisteren.
Sevilla (Spanje) 2018
Nog een foto van het monumentale koloniale archief in Sevilla na die van gisteren.
Sevilla (Spanje) 2018
Een koloniaal rijk moet geregeerd worden, dus zijn er archieven. De koloniale rijken leverden gigantische rijkdom op, dus het Spaanse Archivo General de Indias is een monumentaal gebouw. (Morgen meer.)
Meer over het Spaanse koloniale rijk op Wikipedia. De prent (van Wikipedia) toont het vertrek van Columbus op zijn (geplande) reis naar India, waarmee hij Amerika ontdekte en de neergang van de oorspronkelijke bevolking, de indianen, begon.
Het boek 1491 van Charles C. Mann laat zien dat het westelijk halfrond veel dichter bevolkt was en dat de samenlevingen daar veel complexer waren dan werd aangenomen. Warm aanbevolen.
Zie ook: Mysteries van de wereld: beschaving in het regenwoud op mijn website over een Britse ontdekkingsreiziger die in het regenwoud op zoek gaat naar een verdwenen beschaving.
De wijn op deze foto kwam ik in de jaren ’80 van vorige eeuw al tegen in Lissabon. De wijn is genoemd naar Pedro Álvares Cabral, die de ontdekker heet te zijn van Brazilië.
‘Hé, het koloniale verleden’, dacht ik toen, net zoals eerder dit jaar, toen ik bij de koffie na een lunch in Brazilië een suikerzakje kreeg met het type schepen waarmee Álvares Cabral waarschijnlijk zijn reis naar Brazilië maakte.
De wijn op de foto is een vinho verde, een jonge wijn uit het noorden van Portugal, die licht mousserend is. De witte variant kan op een warme dag zeer verfrissend zijn, maar ik ben nooit een liefhebber geworden van de vinho verde.
Meer koloniale sporen:
Winkel voor koloniale hoeden in Lissabon
Winkel met koloniale waren in Porto
Itanhaém (SP) Brazilië 2014
Soms stuit je ineens, zo maar bij het kopje koffie na de lunch, op het koloniale verleden van een land. Dit suikerzakje eert de caravelas (karvelen), waarmee de Portugezen hun koloniale wereldrijk stichtten.
De caravela was een zeer goed manoevreerbaar zeilschip, waarmee de Portugezen veel van hun grote ontdekkingsreizen in de vijftiende en zestiende eeuw deden. Net als Nederland vestigde Portugal een wereldwijd koloniaal rijk, met vestigingen in Afrika, het verre oosten en als grootste kolonie Brazilië.
Brazilië riep in 1822 de onafhankelijkheid uit onder leiding van de prins-regent Dom Pedro, zoon van de Portugese koning. In 1825 erkende Portugal de onafhankelijkheid van Brazilië.
Eerder op dit webblog een paar andere koloniale sporen: winkel voor koloniale hoeden in Lissabon en een winkel met koloniale waren in Porto.
Meer koloniaal verleden op dit blog
>
A. Alberts (1911-1995) is een intrigerend schrijver. In literaire kringen heeft hij veel naam gemaakt (in 1995 kreeg hij de P.C. Hooftprijs), maar hij is nooit een echt bekende schrijver geworden. Alberts staat bekend om zijn korte, onopgesmukte zinnen, droge humor en een wat afstandelijke, ietwat onverschillige manier van schrijven. Veel wordt aan de fantasie van de lezer overgelaten. In een interview zei Alberts dat hij daarmee zijn eigen vervreemding van de werkelijkheid uitdrukte, maar dat hij ook de lezer niet lastig wilde vallen.
Het zand voor de kust van Aveiro van Alberts speelt rond 1800, als stormen de haven van Aveiro hebben laten verzanden. Twee broers van een voormalige familie van havenloodsen zitten nu in het bankierswezen en hebben een concessie van de kroon om in diamanten uit Brazilië te handelen. Mateus Vicente vertrekt daarom per schip naar Santos in Brazilië, van waar de diamanten uit Minas Gerais (Algemene Mijnen, de naam van een deelstaat) worden geëxporteerd. Vicente (in het boek vaak ‘de passagier’ genoemd) is nog geen dag op zee, als hij van een passerend schip verneemt dat zijn missie vergeefs zal zijn, want Frankrijk heeft de vrede met Portugal geweigerd. Als hij terug zou gaan, is het bankiershuis van de broers failliet, omdat de concessie veel geld kostte. Daarom gaat Vicente toch naar Santos. Zijn broer kan dan de schuldeisers voorlopig van zich af houden door te beloven hen te betalen, als zijn broer met fortuin terug komt.
In Santos leidt Vicente een rustig bestaan onder de platanen, net genoeg verdienend voor het levensonderhoud van hemzelf en de vrouw en kinderen met wie hij samen woont. Na vele jaren sluiten Frankrijk, Engeland en Portugal alsnog een voor Vicente “zeer storende vrede”. Nu kan hij immers een brief van zijn broer in Aveiro verwachten. De Portugese agent in Santos heeft wel een idee. Waarom gaat Vicente niet zijn fortuin maken door gebruik te maken van het in Moçambique gangbare prazo-systeem. In dat systeem wordt grond uitgegeven onder de voorwaarde dat de oudste dochter van de pachter trouwt met een volbloed Portugees.
Vicente laat zijn ‘gezin’ achter en vaart naar Moçambique. Zijn beoogde bruid, diep in het Afrikaanse oerwoud blijkt een femme fatale, die al getrouwd is en uit wraak voor het haar onwelgevallige huwelijksvoorstel letterlijk de hand van Vicente wil. Die weet aan dat lot te ontsnappen dank zij de hulp van zijn gids, die hem twee pistolen in de zak heeft geduwd. Bij de achtervolging krijgt de gids een speer in zijn rug. Vicente geeft hem een genadeschot. Vicente weet de kust te bereiken, waar hij wordt opgepikt door een schip dat -toevallig- naar Aveiro vaart, waar een storm de toegang tot de haven weer heeft vrij gemaakt.
Wat Vicente in Aveiro wacht, krijgen we niet meer te horen.
Het zand voor de kust van Aveiro is een fascinerend boekje. Zoals gezegd wijdt Alberts niet uit in diepgaande beschrijvingen of analyse van motieven, maar hij boeit wel degelijk. Of dat nu betekent dat je uiterst diepzinnige dingen in het boek moet zoeken, is een andere vraag. Alberts suggereert dat wel, aangezien hij in de proloog refereert aan Le faiseur, een toneelstuk van Honoré de Balzac en Samuel Becketts Wachten op Godot. In Le faiseur houdt de gokker Mercadet vijf bedrijven lang zijn schuldeisers van het lijf door hen te laten wachten op zijn compagnon Godeau, die in “een al te ver Oosten” op zoek is naar fortuin. Over BeckettsWachten op Godot schrijft Alberts in de proloog: “Twee mannen wachten zonder hoop, zonder illusie, zonder wat ook op Godot, die hem moet verlossen of niet verlossen en op wie ze in elk geval moeten wachten. Als dan eindelijk de boodschapper komt zeggen, dat Godot niet komt, blijven die twee wachten.”
In Het zand voor de kust van Aveiro probeert Alberts naar eigen zeggen een soort tussenfiguur tussen Godeau en Godot te ontwerpen. “Een man, die verdwijnt en die terugkomt naar degenen, die wel of niet op hem wachten.” Daarmee suggereert Alberts een filosofische diepgang, waarvan de lezer zelf maar moet uitmaken of die wel of niet in het boek zit. Het is hoe dan ook zeer lezenswaardig.
Blik op Portugal, februari 2012
Als we nu aan de koloniale wereldrijken denken, denken we aan overheersing: Europese mogendheden, die grote delen van de niet-Europese wereld bestuurden. Dat beeld is natuurlijk correct, maar voor het zover was waren er andere vormen van omgang met de lokale bevolking van de (voor Europeanen) nieuw ontdekte gebieden.
Aanvankelijk waren de Europese kolonisten een zeer kleine meerderheid en was er veel uitwisseling met de lokale bevolking. In Brazilië integreerden sommige indianen in de koloniale gemeenschap en noemden zich geen indiaan meer. In een groot gebied rond São Paulo werd eeuwenlang een lingua franca gesproken, die gebaseerd was op de taal van de indianen.
Het blad The Economist publiceerde half december een boeiend verhaal over een Engelse zeeman, die beurtelings met de indianen leefde en en dan weer voor de Portugezen indianen ronselde om als slaven op de suikerplantages in Brazilië te werken. Een fascinerende geschiedenis!
rss