Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘krottenwijk’ tag

Carolina Maria de Jesus

2 comments

Foto van muurschildering van Carolina de Jesus

São Paulo (SP) Brazilië 2021Foto van Nederlandse editie

Deze muurschildering is een eerbetoon aan en portret van Carolina Maria de Jesus.

Carolina de Jesus was een alleenstaande moeder in een krottenwijk (favela) van São Paulo, die haar leven beschreef in een dagboek. Dat dagboek werd in 1960 gepubliceerd onder de titel Quarto de despejo (rommelkamer). Ze vond dat de krottenwijk de rommelkamer van de maatschappij was.

Het boek werd een internationaal succes. In het Nederlands werd het vertaald als Barak nr 9 met als ondertitel: Dagboek van een Braziliaanse negerin. Neger en negerin waren toen nog gebruikelijke woorden.

Het Instituto Moreira Salles in São Paulo hield vorig jaar expositie over Carolina de Jesus, waar ik onderstaande foto van haar zag:

Foto van Carolina de Jesus

São Paulo (SP) Brazilië 2021

Written by Bert Ernste

april 12th, 2022 at 5:25 am

Favela | krottenwijk

leave a comment

Foto van krottenwijk tegen helling

Rio de Janeiro (RJ) Brazilië 2013

De krottenwijken (favelas) van Rio de Janeiro zijn meestal tegen de hellingen gebouwd, want de vlakke grond is uiteraard bebouwd door de projectontwikkelaars. Die krottenwijken zijn alleen aan de randen echte krottenwijken, een groot deel is vaak heel burgerlijk met ‘gewone’ stenen huizen, zij het wel grillig en informeel.

Written by Bert Ernste

december 28th, 2014 at 7:46 am

Krottenwijken Rio en WK voetbal | Olympische spelen

leave a comment

Foto krottenwijk

De Groene Amsterdammer heeft deze week een uitstekend artikel over het politieoptreden in de krottenwijken van Rio. Om het te lezen is een abonnement nodig of het kopen van een week toegang tot De Groene voor Euro 4. De moeite waard!

Noch de drugshandel, noch de favelabewoners zijn volgens Freixo interessant voor de overheid. ‘Het UPP-beleid (pacificatiepolitie stationeren in de krottenwijken, BE) is niets anders dan de militaire reconquista van gebieden die van belang zijn voor de stad. Als je de kaart erbij haalt en ziet waar de UPP’s gestationeerd zijn, kun je de eigenlijke doelstelling onmogelijk ontkennen: de zones die van belang zijn voor de Olympische Spelen beveiligen. De pacificatiepolitie is er niet voor de bewoners van de favela, ze is er enkel om wille van de plaats waar die favela ligt.’

Eerder schreef ik al over de hypocrisie rond het politiebeleid in Rio de Janeiro. Ook schreef ik over het feit dat de minder bedeelde Brazilianen meestal niet profiteren van dergelijke grote evenementen en over de corruptie, die de sportevenementen met zich meebrengen.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

februari 6th, 2012 at 10:14 am

Arme mensen de dupe van Olympische Spelen en WK voetbal

leave a comment

Foto krottenwijkIn Rio de Janeiro moeten 750 arme gezinnen wijken voor de aanleg van wegen ten behoeve van het wereldkampioenschap voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in Rio de Janeiro van 2016. Er zijn steeds meer klachten over de procedures, die daarbij gevolgd worden en de compensatie voor de onteigening is lang niet groot genoeg om alternatieve woonruimte te vinden. In de andere speelsteden van het WK voetbal zijn soortgelijke problemen. In Belo Horizonte dreigen 2.600 gezinnen hun huis te verliezen, in São Paulo nog eens duizenden gezinnen.

De klachten komen van een katholieke organisatie in de favelas (krottenwijken) van Rio de Janeiro en van Amnesty International. Ook de Verenigde Naties houdt zich bezig met de gang van zaken rond de werkzaamheden voor de grote evenementen. In een korte video van de Britse krant The Guardian doet een getroffen Braziliaan zijn beklag.

Grote evenementen als de Olympische Spelen en het WK voetbal brengen maar weinig goeds voor de lokale bevolking, als je naar de langere termijn kijkt. De infrastructuur, die wordt aangelegd, is voornamelijk gericht op de evenementen en maar beperkt op de lokale behoefte. De werkgelegenheid, die de evenementen bieden, is maar tijdelijk.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

mei 2nd, 2011 at 1:37 pm

Modderlawines Rio de Janeiro: stadsontwikkeling hard nodig

leave a comment

Foto krottenwijkEerder vroeg ik mij af of Rio de Janeiro de miljoenen die gemoeid zijn met grote evenementen als de wereldkampioenschappen voetbal (2014) en de Olympische Spelen (2016) niet beter zou kunnen besteden aan het ontwikkelen van de arme stadsdelen (favelas).

De regen van de afgelopen dagen met de daarmee gepaard gaande modderlawines en (tot nu toe) bijna tweehonderd slachtoffers in de deelstaat Rio de Janeiro onderstrepen de noodzaak tot stadsontwikkeling op pijnlijke wijze.

Zo kwam in Niteroi, een gemeente tegenover Rio de Janeiro, een helling naar beneden, die enkele tientallen huizen heeft bedolven. Naar de slachtoffers wordt nog gezocht. Het ging om een voormalige vuilnisbelt, waarop illegale bouw plaats vond. Een voormalige vuilnisbelt is zeer onstabiel, vanwege het rottingsproces van het vuilnis.

Cynici zeggen nu dat de armen daar maar niet hadden moeten bouwen, ze wisten dat het niet mocht. Het pijnlijke feit is evenwel dat de overheid in twintig jaar niets heeft gedaan om deze illegale bouw te verhinderen. Het gebied stond zelfs niet op de kaarten als risicogebied. De armen hebben meestal weinig keus, er wordt veel te weinig gebouwd in de goedkope sector.

Het gebrek aan beleid om bouw in risicogebieden, illegaal of niet, tegen te gaan, is in Brazilië wijd verbreid. Eerder dit jaar vergden modderlawines in de deelstaat São Paulo ook tientallen doden, vaak om dezelfde reden: illegale en door de overheid gedoogde bouw in risicogebieden.

In het geval van de deelstaat Rio de Janeiro blijkt de deelstaatregering ook nog eens geld dat begroot was voor stadsontwikkeling in kas te hebben gehouden.

Een groots opgezet plan om de informele wijken rond de steden van Brazilië te ontwikkelen, daar riolering en bestrating aan te leggen, risicogebieden leeg te maken en voor de bouw van alternatieve, goedkope woningen is zeer hard nodig. Brazilië kent economische groei, er zijn dus middelen voor. Waarom die besteden aan grote evenementen, die niet blijvend zijn, als er nog zo veel permanente problemen opgelost moeten worden?

April 2010

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 25th, 2011 at 9:37 am

Wereldkampioenschappen en Olympische Spelen voor de armen?

leave a comment

Foto krottenwijk In 2014 zijn in Brazilië (onder andere in Rio) de Wereldkampioenschappen voetbal en in 2016 is Rio de Janeiro gastvrouw voor de Olympische zomerspelen. Is dat goed voor de arme bevolking in de krottenwijken? Ja en nee.

Meer dan een kwart van de 471 miljoen stadsbewoners in Latijns Amerika woont in de zogenoemde krottenwijken, in Brazilië favelas genaamd, in Argentinië villas miserias. Wereldwijd wonen 827,6 miljoen mensen in dergelijke krottenwijken. Elk jaar groeit die groep met tien procent. (Cijfers gepresenteerd tijdens het Fifth World Urban Forum, The Right to the City: Bridging the Urban Divide, in maart gehouden in Rio de Janeiro.)

Overigens zijn die krottenwijken gedeeltelijk gewone, zij het ongeplande steden met stenen huizen, winkelstraten en dergelijke. Slechts een deel bestaat uit echte krotten. Zie De burgerlijke krottenwijk.

De grote evenementen in Rio de Janeiro betekenen dat er extra geïnvesteerd gaat worden. In de stadions en andere sportgelegenheden. Dat biedt werkgelegenheid, die zeer welkom is, want ondanks de gezonde economische groei van Brazilië (voor 2010 wordt meer dan vijf procent verwacht), zijn er nog steeds veel werklozen en mensen met zeer precaire baantjes. Ook in de infrastructuur worden miljoenen gepompt, bijvoorbeeld in openbaar vervoer. Goed voor de werkgelegenheid, maar de lijnen ten behoeve van de sport zullen niet noodzakelijkerwijs de routes rijden, waar het volk om verlegen zit.

Ook tijdens de evenementen zullen veel mensen werk hebben om bezoekers en atleten te ontvangen, te bewaken, te vervoeren en om de massale toeloop van eten en drinken te voorzien. Al deze werkgelegenheid en die in de bouw en infrastructuur is evenwel tijdelijk.

Ook in veiligheid wordt veel geld gestoken. Er is eindelijk een serieuze poging gaande om de favelas te heroveren op de drugsbendes, die daar vaak de baas zijn. Door permanente aanwezigheid van ‘vredespolitie’ zijn een aantal van die perifere wijken inmiddels een stuk veiliger geworden, al is de strijd nog lang niet gestreden. Daarvan profiteert ook de arme bevolking.

Er komen verder ongetwijfeld een paar sympathieke projecten met mooie public relations campagnes, er zijn allicht mensen die straks voor een aantrekkelijke prijs de onderkomens van de atleten kunnen kopen.

Ondanks deze voordelen voor de bevolking, kan ik mij niet voorstellen dat de miljoenen, die in dergelijke evenementen worden gestoken niet beter besteed hadden kunnen worden. Een creatief en grootscheeps ‘favelareconstructieplan’ en eenzelfde geconcentreerde inspanning en financiering als in deze evenementen wordt gestoken, zouden veel meer zoden aan de dijk zetten voor de armoedebestrijding. Breng water en riolen naar de perifere wijken van Rio, ga daar bestraten, geef economische impulsen en maak van de favelas echte, gezonde stadsdelen. Daar profiteren de armen veel meer van, ook op de langere termijn.

Laten we eerlijk zijn, alle mooie praatjes die we gaan horen ten spijt: grote evenementen zijn toch vooral feestjes voor hen die in goede doen zijn.

Dat neemt overigens niet weg dat de meeste Brazilianen maar wat trots zijn op het feit dat Brazilië deze wereldkampioenschappen en Olympische spelen mag houden.

Maart 2010

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 23rd, 2011 at 9:06 pm

Veiligheid in Brazilië valt reuze mee (Veiligheid in Brazilië 2)

one comment

Brazilië heeft een slechte naam als het gaat om veiligheid. Heel wat toeristen laten zich weerhouden om naar Brazilië te gaan, afgeschrikt door de verhalen. Een verhaal, zoals hieronder over een verzekering tegen verdwaalde kogels, draagt daartoe bij. Dat realiseer ik me, maar is geen reden om zo’n fenomeen dan maar niet te noemen.

Gelukkig valt het met die veiligheid reuze mee. Althans: de verhalen in de media en aan de borreltafel zijn zwaar overdreven. Er is een probleem (zoals in vele landen), maar het is bij lange na niet zo groot, als de verhalen willen doen geloven. Helaas wordt er tegenwoordig vooral in zwart-wittermen gediscussieerd, dus deze nuancering zal ook wel niet overkomen.

Braziliës veiligheidsprobleem beperkt zich grotendeels tot specifieke plekken. Het geweld vindt vooral plaats in en om de favelas (perifere wijken, waar de armen en -helaas- de drugsbendes zitten). Ondertussen is het in Brazilië wel zaak om op je spullen te passen, niet met je rijkdom te koop lopen (keep a low profile) en extra voorzichtig te zijn in stille straatjes.

Dat in acht nemend, is het prima toeven in Brazilië.

Maart 2010

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 16th, 2011 at 1:38 pm

Verzekering tegen verdwaalde kogel (Veiligheid in Brazilië 1)

leave a comment

Foto van vurende revolverDe grootste bank van Brazilië, Bradesco, verkoopt een verzekering tegen verdwaalde kogels. Voor ongeveer Euro 1,40 per maand, krijg je iets van Euro 8.000 uitgekeerd als je omkomt door een verdwaalde kogel. In de favelas (krottenwijken) van Brazilië zijn vrij vaak schietpartijen tussen drugsbendes, of tussen de politie en drugsbendes.

De bank experimenteert met deze verzekering in de krottenwijken Rocinha in Rio de Janeiro en Heliópolis in São Paulo. De ‘microverzekering’ wordt vooralsnog alleen verkocht aan mensen tussen de twintig en vijftig jaar oud, die een bankrekening hebben bij de vestigingen van de bank in de genoemde wijken.

Een bankvestiging in een krottenwijk? Inderdaad. Het begrip krottenwijk is zeer betrekkelijk. Wat men in Brazilië favelas noemt, zijn eigenlijk informele steden, met winkelstraten, keurige huizen (vaak niet compleet afgewerkt) en alleen aan de randen de huisjes en barakken, die Nederlanders associëren met krottenwijken. Zie De burgerlijke krottenwijk.

De ‘verdwaalde-kogelverzekering’ laat zien dat Brazilië een veiligheidsprobleem kent, in ieder geval in de favelas, en dat bedrijven overal geld aan willen verdienen. Op zich verschilt de verzekering niet veel van een ongevallenverzekering. Eigenlijk is een verdwaalde kogel niet meer dan een soort ongeluk. Een beetje bijzonder misschien, maar niet zo heel anders dan de bellende automobilist, die je aanrijdt. In beide gevallen zit er verwerpelijk menselijk gedrag achter het ‘ongeluk’. Helaas.

Maart 2010

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

januari 16th, 2011 at 9:07 am