Brazilië, West-Papua, media en meer
Den Helder (Noord-Holland) 2021
Deze leeuwen hebben een grote mond. Zouden ze die waar maken, als het erop aan komt?
Gezien in in het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM), het opleidingsinstituut voor marineofficieren.
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
Den Helder (Noord-Holland) 2021
Deze fraaie klok fotografeerde ik in het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM), het opleidingsinstituut voor marineofficieren.
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
Den Helder (Noord-Holland) 2021
Deze spreuk en afbeelding van prins Hendrik der Nederlanden zag ik in het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM), waar marineofficieren worden opgeleid.
Prins Hendrik (1820-1879), de derde zoon van Willem II, werd op zijn sterfbed nog bevorderd tot admiraal, zo lees ik op Wikipedia.
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
Utrecht 2021
Een standbeeld voor luitenant-admiraal Conrad Helfrich in Utrecht.
(De portretfoto komt van Wikipedia.)
Den Helder (Noord-Holland) 2021
Dit is het Koninklijk Instituut voor de Marine (KIM), waar marineofficieren worden opgeleid.
Op de tweede foto het wapen van het KIM.
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
In Europa krijgen we vanzelfsprekend de geschiedenis van de tweede wereldoorlog mee vanuit Europees perspectief. Vanwege de koude oorlog zelfs vanuit een West-Europees gezichtspunt, waarbij de vele malen grotere offers van de Sovjet-Unie vaak vergeten of verkleind worden. Ook de bijdrage van troepen uit de Britse en Franse koloniën worden vaak verdonkeremaand, al komt daar wel meer aandacht voor. Ooit bezocht ik een klein dorp in Kenia, waar ik in een hutje een oude Keniaan ontmoette, die nog steeds trots was op zijn aandeel in de strijd aan de kant van de geallieerden. Op een plankje stond een foto van hem, fier in zijn uniform.
Ook Brazilië deed uiteindelijk aan geallieerde zijde mee aan de tweede wereldoorlog. Aanvankelijk lag de sympathie van de Braziliaanse regering onder Getúlio Vargas aan de kant van Duitsland. Duitsland was een belangrijke handelspartner en president Vargas voerde een regime dat leek op dat van het Italië van Mussolini.
In 1942 koos Brazilië onder druk van de Verenigde Staten voor de kant van de geallieerden. Brazilië voerde dienstplicht in om rubber te tappen in het Amazonegebied. Rubber was van groot belang voor de oorlogsinspanning. Veel van die dienstplichtige rubbertappers (soldados da borracha, soldaten van het rubber) kwamen om. De Braziliaanse marine patrouilleerde in de Atlantische Oceaan en in 1944 stuurde Brazilië een 25.000 man sterke troepenmacht naar Europa om deel te nemen aan de invasie van Italië, de Força Expedicionária Brasileira (FEB, Braziliaanse Expeditiemacht).
Ondertussen was er ook een grote gemeenschap van Duitse immigranten in Brazilië, waarvan velen sympathie koesterden voor Hitler. Daarover gaat de historische roman Alarm! van Roberto Muylaert. Het boek verhaalt over een immigrant uit de Duitse gemeenschap in Blumenau in de deelstaat Santa Catarina. Daar was zeventig procent van de Duitse immigranten op de hand van Hitler. Werner Hoodhart neemt dienst bij de Duitse Kriegsmarine en wordt geplaatst bij de onderzeedienst, die vanuit het Franse St. Nazaire, waar een grote U-bootbunker (de ‘garage’ zoals Hoodhart hem noemt), de Atlantische oceaan onveilig maakt.
Als Hoodhart met zijn U-199 een opdracht krijgt om langs de Braziliaanse kust koopvaarders op weg om de geallieerden te bevoorraden aan te vallen, komt hij op het idee om aan land te gaan in Praia Grande in de deelstaat São Paulo. Omdat inmiddels de opdracht luidt om ook Braziliaanse koopvaarders aan te vallen krijgt Hoodhart loyaliteitsproblemen. Het kelderen van Braziliaanse schepen gaat hem te ver. Hij keert daarom niet terug aan boord van zijn onderzeeër.
Alarm! verhaalt over de benauwde omstandigheden aan boord van een onderzeeër, de stank van urine en ontlasting, als lang onder water gevaren moet worden en het zuurstofgehalte steeds verder afneemt. De spanning is te snijden als er om de duikboot heen dieptebommen vallen. Ook vertelt het boek over aanvallen in het zicht van de haven van New York, waar aanvankelijk geen moeite wordt gedaan om te verduisteren, zodat de uitvarende koopvaardijschepen goed afsteken tegen de lichten van de stad, wat het werk van de bemanning een stuk gemakkelijker maakt. De Amerikanen sloegen Britse waarschuwingen over de dreiging van de duikboten arrogant in de wind.
Verder gaat het boek over de belevenissen van Hoodhart zowel aan boord als in het Brazilië van toen, nadat hij zijn boot verlaten heeft en zoekt naar een nieuwe rol. Hij ontmoet een Duitse spionne, die in het presidentiële paleis in Rio de Janeiro werkt en besluit uiteindelijk om met haar hulp toch terug te keren naar de U-199. Hoe het afloopt, zal ik u natuurlijk niet vertellen.
De Braziliaanse troepen die naar Europa werden gestuurd om mee te vechten met de geallieerden waren, zo valt in Alarm! te lezen, gekleed in slappe stoffen hoofddeksels met oorflappen zoals ook de straatvegers in Brazilië gebruikten. Hun schoenen hadden papieren zolen die niet lang zouden meegaan in de Europese sneeuw, zodat de Amerikanen de Brazilianen van helmen en legerschoenen moesten voorzien. Ook kregen ze Amerikaanse uniformen, want het groen van de Brazilianen leek te veel op dat van de Duitsers.
Kortom: Alarm! is een boek met een persoonlijk verhaal over gedeelde loyaliteiten en historische details over de rol van Brazilië in de tweede wereldoorlog. Spannend en interessant. In het Engels en Portugees verkrijgbaar.
A estrada 47 (Road 47) is een speelfilm uit 2013 over een groep Braziliaanse soldaten tijdens de invasie van Italië. Ik vond het geen geweldige film, maar voor geïnteresseerden in het onderwerp wellicht de moeite waard. Ik zag hem op Netflix. Trailer:
Bij uitzondering vandaag op mijn weblog een post van een andere schrijver, namelijk mijn vader Th. Ernste, die in 1951 een uitgebreide patrouillereis maakte in Nederlands Nieuw-Guinea, dat tot 1962 een Nederlandse kolonie was. In deze blogpost een paar fragmenten uit zijn verslag. Het volledige verhaal vindt u hier, een bewerkte versie op Java Post.
“De kampong was netjes aangeveegd, en alles was gereed gemaakt voor de ontvangst. De oude man uitte enige onverstaanbare klanken, overigens kennelijk vriendelijk bedoeld als begroeting en daarna werden “stoeltjes” en “banken” aangeesleept, om de “patroelie” te laten uitrusten van de vermoeienissen. Aan de omvang van de kampong was duidelijk te zien, dat in vroegere tijden het aantal bewoners van PEGUN veel groter was geweest, dan ten tijde van ons bezoek. Gezien ook de ouderdom der vrouwen, vrees ik het ergste voor het voortbestaan van deze kleine kampong. Doordat de voorvloed nogal flink doorzette, moesten wij vrij snel weer terugkeren en na ongeveer 26 minuten in de kampong te hebben rondgekeken, was het weer tijd om te vertrekken. Het afscheid van de PEGUN-bevolking was hartroerend. De oude man prevelde weer wat, en kreeg daarbij tranen in de ogen. Wij hebben ter plaatse uit beleefdheid ernstig en ook enigszins bedroefd gekeken, maar pakten toch schielijk onze biezen. In gestrekte draf gingen we langs de westelijke kant van het eiland weer naar de landingsplaats.”
“Daartoe werden we aan land gezet hij de kampong LAM LAM, die evenwel nagenoeg geheel verlaten lag. Slechts één huis was nog maar bewoond en van de enige vrouw ter plaatse vernemen wij, dat de kampong sinds enige tijd in drieën gesplitst was. Dit vond zijn oorzaak in het feit, dat zich bij een deel van de bevolking lepra had geopenbaard, welke mensen al spoedig verstoten werden en een aparte kolonie stichtten. Aangezien evenwel ook na deze “maatregel” de lepralijders vrij frequent hun oude kampong, inmiddels LAM LAM LAMA genoemd, bleven bezoeken om hun naaste familieleden te zien, hebben de gezinnen, die geen prijs stelden op deze visites, aan de overkant van de baai hun LAM LAM BAROE gesticht. Deze wel ver doorgevoerde splitsing werd wel erg in de hand gewerkt doordat de kepala-kampong een liaisonnetje had in een verder afgelegen kampong en reeds geruime tijd afwezig was.”
“De “Banckert” kon niet dicht genoeg naderen, en weer worden een aantal Mariniers in een paar motorsloepen gedropt, opnieuw vergezeld van de dokter, om zich naar DEER te begeven. Wie schetst onze verbazing, toen we op de steiger werden ontvangen met het “WILHELMUS”, geblazen op een 20-tal bamboefluiten, bespeeld door evenveel Papoea- jongetjes en meisjes. Hun repertoire omvatte naast natuurlijk het Yankie-Doodle ook nog “vaderlandse” wijsjes, zoals “Piet Hein” en de “Blauw geruite Michiel”. We horen zwijgend de muziek tot het einde toe aan, en toen de kinderen vol verwachting stopten, werden ze door de Mariniers ruimschoots beloond. Daarna verscheen de kampong-oudste, die ons al meteen duidelijk maakte, dat het grootste deel der bevolking vertrokken was naar het eiland MISOOL, om voedsel te halen tengevolge van de grote schaarste aan levensmiddelen. We zijn in twee groepen om- en over het eiland getrokken, maar inderdaad was op heel DEER niets eetbaars in behoorlijke hoeveelheden te vinden.”
“Hoewel de ontvangst lang niet zo hartelijk was als in DEER, maakte de Mohammedaanse bevolking toch geen ongunstige indruk. Typisch is, dat tal van Papoea’s hier geen Maleis spreken, wat elders nagenoeg niet voorkwam. Dit viel te meer op, omdat de invloed vanuit Indonesië onmiskenbaar was, waarvan het met behulp van bamboebuizen gemaakte systeem van stromend water o.a. blijk gaf. Ook hier waren in de huizen foto’s van Prinses Wilhelmina. Na OFI bezochten we nog TETAR, een kampong op enige honderden meters varen van OFI en in tegenstelling tot de eerste, geheel bestaand uit Christen Papoea’s. De Goeroe (Ambonees) was zeer gastvrij en liet ons overal rondneuzen in de school (-kerk) en zijn eigen huis.”
“De weg voerde ons boven langs een paar diepe, begroeide ravijnen, om uit te komen in een kali, die bruisend en kolkend zijn bandjirende water loosde in zee. Voetje voor voetje, elkander een de koppels vasthoudende, trachtten wij op de smalste plaats over te steken. Alles ging goed, hoewel de voorsten erg veel moeite hadden, om zich tegen de hevige kracht van de stroom in, staande te houden, tot nummer drie van de reeks de koppel van zijn voorganger losliet, en daarmee de beide voorsten een het geweld van het water overgaf. Even wankelden deze twee, toen was het bekeken, en werden ze meegesleurd. Gelukkig hadden beiden zoveel verstand om elkander vast te blijven houden. Dit was hun redding en een 25 meter stroomafwaarts kon een van hen zich schrap zetten tegen een der grote keien, die overal in de kali verspreid lagen. Langzaam zijn ze toen weer gezamenlijk naar de kant gewaad. Na hun gramschap te hebben uitgestort over de man, die had losgelaten, werd een andere plaats voor oversteken gezocht, die ons tenslotte werd aangewezen door een heel klein Papoea jochie aan de overkant.”
Museum en tehuis voor oud-militairen Bronbeek vertelt het verhaal van Nederlands-Indië.
Nieuw-Guinea speelde daarbij een aparte rol. De korte tekst in hiernaast somt de geschiedenis van Nederlands Nieuw-Guinea aardig op. Mijn (uitvoeriger) versie staat hier.
Het tweede-kansland voor Indo-Europeanen, waar de tekst overs spreekt, wordt uitstekend beschreven in De laatste Indo van Alex Bal. De tweede kans duurde slechts een goede tien jaar en toen moesten de meesten opnieuw verkassen.
Nederlands Nieuw-Guinea was ook een wat vertwijfelde poging van Nederland om mee te blijven tellen onder de grote mogendheden. Dat bleek ook toen Nederland haar vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman naar het gebied stuurde om te laten zien dat Nederland nog meetelde. Het werkte averechts, zoals dit artikel en documentaire van Andere Tijden laten zien.
Meer Nederlands Nieuw-Guinea
rss