Brazilië, West-Papua, media en meer
Doorn (Utrecht) 2019
Dit is Huis Doorn, waar na de eerste wereldoorlog (waarin Nederland neutraal bleef) de afgezette duitse keizer kwam wonen, mede dank zij hulp van koningin Wilhelmina: ‘Wilhelmina regelde komst Onkel Willy’ (NRC).
Zie ook Doorn: enge oude vrouwtjes en de Duitse keizer (Jeugdherinnering).
Foto uit Alles OK! Draaien door schrijver-vlieger A. Viruly, die ook We vlogen naar Indië schreef.
Gisteren kerstmis op volle zee aan boord van de Indrapoera op weg naar Indië, vandaag aandacht voor de recordvlucht van de Pelikaan in 1933: in vier dagen met de kerstpost van Amsterdam naar Batavia.
Ook al, omdat mijn vader, die aan boord van de Indrapoera was, mij wel eens verteld heeft over die recordvluchten.
Eigenlijk had de postvlucht met kerstpost in 1933 uitgevoerd moeten worden met de speciaal geprepareerde Zilvermeeuw, maar die bleek op het laatste moment defect. In aller ijl werd de Pelikaan klaar gemaakt, die de vlucht succesvol uitvoerde, ondanks dat het vliegtuig langzamer was.
De kerstpost kwam op tijd aan en de Pelikaan was vóór het nieuwe jaar weer terug op Schiphol.
Die vier dagen voor de vlucht naar Indië was een hele verbetering vergeleken met de eerste postvlucht van Amsterdam naar Batavia in 1924, die ruim 127 vlieguren kostte, verdeeld over twintig dagen met negentien tussenlandingen.
Dat gebeurde met een eenmotorige Fokker F-VII. Het was een experiment, de terugreis deed het vliegtuig in onderdelen per schip. Hieronder een foto van het aan boord hijsen van de romp.
Aan boord van ms Indrapoera op weg naar Batavia (Nederlands Indië) 1926
In een oud fotoalbum vond ik bovenstaande foto van het kerstfeest aan boord van een schip op weg naar Nederlands Indië, de Indrapoera. Zie ook Passagiersschepen: de reis naar Indië op dit blog.
Malang (Nederlands Indië) 1930
Een foto uit een van de oude familiealbums: Sinterklaasviering op de Neutrale School in Malang op Oost-Java, toen Indonesië nog een Nederlandse kolonie was.
(Kleine foto groter door erop te klikken.)
Batavia (Nederlands Indië) (waarschijnlijk) 1924-’30
In een fotoalbum van mijn grootmoeder vond ik de foto hierboven met als bijschrift: ‘Het graf van den landverrader Pieter Erberveld’.
De tekst op het afschrikwekkend bedoeld monument:
Het gaat niet om het graf van Erberveld, maar om de muur van zijn huis dat als vergelding verwoest was en waar niemand meer mocht bouwen. Een uitgebreid citaat van Wikipedia:
Pieter Erberveld (ook wel Pieter Erbervelt, Pieter Elberfeld of Peter Elberfeld, later ook aangeduid als Pangeran Pecah Kulit) (gedoopt te Batavia, 9 januari 1676 – gestorven aldaar, 12 april 1722) was een welvarend Indo-Europese inwoner van Nederlands-Indië, in de hoofdstad Batavia, het latere Jakarta, die in 1722 terechtgesteld is. Zijn vader was een leerlooier uit Duitsland, zijn moeder was een christelijke vrouw uit Thailand.
In december 1721 werd Erberveld gearresteerd omdat hij leider zou zijn geweest van een samenzwering tegen de Vereenigde Oostindische Compagnie, de machthebbers in Nederlands-Indië. Het zou de bedoeling zijn geweest om op 31 december 1721 alle blanken in Batavia te vermoorden. Op 12 april 1722 werden hij en anderen hiervoor op wrede wijze geëxecuteerd. Zijn huis bij de Jacatraweg (tegenwoordig Jalan Jakarta) werd verwoest en aan de straatzijde werd een muur gemaakt met een gedenksteen met tekst in het Nederlands en in het Javaans met daarboven een doodskop, als een waarschuwing om niet in opstand te komen. In 1942 is deze muur door de Japanse bezetters gesloopt. Na de oorlog werd het monument herbouwd en naderhand verplaatst naar het Taman Prasasti Museum in Tanah Abang.
Bij de officiële versie van deze affaire zijn echter een aantal kritische kanttekeningen te plaatsen, zo lees ik hier (Engels). Boeiende geschiedenis.
Amsterdam 2013
Om in koloniale sferen te blijven na de afbeelding van gisteren op dit weblog vandaag een boek over een kunstreis in Indië door het echtpaar Poortenaar.
Jan Poortenaar was graficus, grafisch ontwerper, kunstschilder, aquarellist, tekenaar, etser, lithograaf, vervaardiger van houtsnedes, illustrator, auteur en uitgever, zo lees ik op Wikipedia.
Zijn vrouw, Geertruida van Vladeracken, was zangeres, componiste en voordrachtskunstenares. Samen reisden ze tussen 1922 en 1924 door Nederlands Indië, waarbij Jan zijn vrouw bij optredens begeleidde op de piano. Over die tijd schreven zij dit boek.
Alle respect voor individuele sportprestaties, maar geven we alleen nog aan goede doelen, als er een happening omheen wordt georganiseerd? Is de goede zaak zélf niet goed genoeg meer?
> Zie ook: Hekel aan goede doelen
> Zie ook: Ondertussen deed KWF Kankerbestrijding weinig aan het ontmoedigen van roken
In 1962 moest Nederland haar laatste kolonie in de Oost overdragen aan Indonesië (via een tussenbewind van de Verenigde Naties). In de jaren daarvoor had Nederland hard gewerkt aan de ontwikkeling van Nederlands Nieuw-Guinea met het oog op onafhankelijkheid.
In die context speelt de roman Norman van Merel Hubatka. Hoewel een roman is het boek gebaseerd op het ware verhaal van Merel Hubatka’s vader, die in het boek Norman Taborsky heet.
Taborsky is bestuursambenaar, die in het binneland van Nieuw-Guinea ontwikkeling probeert te brengen. Vanwege de gebrekkige communicatie heeft hij bij zijn werk onder de papua’s bijna geen weet van de internationale ontwikkelingen, die uiteindelijk leiden tot de overdracht van Nieuw-Guinea. De Verenigde Staten willen Indonesië te vriend houden om te vermijden dat dat land de kant van de Sovjet-Unie kiest. Het is de tijd van de koude oorlog.
Norman schakelt tussen het internationale politieke toneel (met onder meer minister van buitenlandse zaken Joseph Luns en het beleid van de Verenigde Staten onder Kennedy) en het werk van Taborsky onder papua’s.
Wat mij betreft had het werken in het binnenland en Taborskys omgang met de lokale bevolking nog wel wat meer ruimte mogen krijgen, maar het is een zeer lezenswaardig boek dat de aandacht alle bijna driehonder pagina’s weet vast te houden.
Hopelijk vindt dit boek dankzij de romanvorm een breder publiek dan alleen de mensen, die geïnteresseerd zijn in onze voormalige kolonie. Het is toch vreemd dat we in Nederland zo weinig belangstelling hebben voor Nederlands Nieuw-Guinea en hoe het er aan toe gaat in het gebied sinds ons vertrek. Zó lang geleden is het niet.
Zie ook: Nederland druipt af over Met stille trom van F. Springer.
Het is vreemd dat we in Nederland zo weinig horen over onze laatste kolonie in de Oost (tot 1962). Journalisten hebben nog steeds nauwelijks toegang tot het gebied. Het is dan ook te prijzen dat Aprila Wayar romans schrijft die spelen in West Papua. Helaas zijn haar boeken voor zover ik kan nagaan in Nederland niet verkrijgbaar.
Wayar schrijft in het Bahassa Indonesia. Haar boek Mawar Hitam Tanpa Akar is (als enige?) vertaald in het Engels, onder de titel Rootless black roses. Het verhaalt over het dagelijks leven in West Papua, dat zucht onder een onderdrukkend regime, waar de lokale bevolking een gediscrimineerde minderheid dreigt te worden (of al is) door de immigratie van andere etnische groepen uit de rest van Indonesië. De politiek en de onderdrukking sijpelen onvermijdelijk door in het leven van alledag. Voor wie geïnteresseerd is in West Papua beslist een aanrader.
Na Rootless black roses schreef Wayar Dua Perempuan (Two Women) en, zoals ik nu pas ontdekte, Sentuh Papua, 1500 Miles, 153 Hari, Satu Cinta (Touch Papua, 1500 Miles, 153 Days, One Love). Dit boek verhaalt over werk en (liefdes)relaties van een Nederlandse freelance journalist, die undercover door West Papua reist, omdat hij geen journalistenvisum voor het gebied kreeg.
In het boek laat Wayar zien dat veel journalisten in West Papua alleen functionarissen van de overheid en veiligheidsdiensten interviewen en de kant van de lokale bevolking zwaar onderbelichten. In West Papua zijn de risico’s voor journalisten groot.
Hoewel het een roman is, is deze voor meer dan 90 procent waar, zegt Wayar in interviews.
Sentuh Papua, 1500 Miles, 153 Hari, Satu Cinta is bij mijn weten niet vertaald en ik lees geen Bahassa Indonesia, dus ik baseer mij op artikelen over het boek, zoals bijvoorbeeld deze recensie uit de Jakarta Post (registreren nodig) en deze transcriptie van een radio-interview.
Uit vervlogen tijden:
Nederlands Indië 1947
Vandaag, 15 augustus, is de jaarlijkse Indië herdenking. Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en kwam er een einde aan de tweede wereldoorlog in Azië. Nederlands Indië was in die oorlog door Japan bezet, Nederlanders kwamen in kampen terecht. Veel vrouwen werden in soldatenbordelen ingezet als wat eufemistisch troostmeisjes werd genoemd. Het Japanse regime was vaak wreed.
Op NPO Focus een uitgebreid artikel met video’s over de Japanse bezetting: Hoe hebben Nederlanders de bezetting van Nederlands-Indië ervaren?
Veel Nederlanders weten maar weinig af van deze ‘tweede dodenherdenking’ in augustus. Ellen Deckwitz schreef daar een lezenswaardige column over: Te lang stil.
Na de Japanse capitulatie werd de oude orde van koloniale overheersing over Nederlands Indië niet hersteld. Nationalisten riepen de onafhankelijkheid van Indonesië uit, waarop Nederland reageerde met de zogenoemde politionele acties, die gewoon een nare koloniale oorlog waren. De herdenking van in Nederlands Indië gevallen militairen is daarom omstreden.
Fotoalbum
Een oom van mij ging na de oorlog ook als miltair naar Indië. In een fotoalbum van hem vond ik bovenstaand papier dat door de decoratie lijkt te refereren aan kerstmis. ‘In onderlinge samenwerking met de Ned. Ind. burgery, Rode-Kruis en ‘NIWIN’’, zo vermeldt het biljet. NIWIN staat voor Nationale Inspanning Welzijnsverzorging Indië. Die organisatie zorgde voor het welzijn van Nederlandse militairen in Indië. Het waren de nadagen van Nederland in Indië.
Mijn oom was achteraf trouwens nogal kritisch over ons optreden in Indië.
Een paar foto’s uit zijn Indische album:
Tandjong Priok (Nederlands Indië) 1947
Nederlands Indië 1947
Tjiseeng (Nederlands Indië) 1947
rss