Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘nederlands brazilie’ tag

Strijd tegen de Hollanders

2 comments

Foto van skelet en vlaggen

Foto van bordje bij dode soldaatRecife (PE) Brazilië 2015

In het Forte do Brum dat gisteren op dit weblog stond is een militair museum. Daar was onder meer dit skelet te zien van een soldaat, die gevallen zou zijn in de oorlog tegen de Nederlandse bezetting van een deel van Brazilië.

Het bord vermeldt de archeologische opgraving van de gevallen soldaat. De laatste zin luidt in vertaling: ‘Eerbetoon aan hen die gevallen zijn in de strijd in de bergen van Guararapes om dit land tot ons vaderland te maken’.

Hieronder een schilderij van Victor Meirelles van een van de gevechten bij Guararapes (van Wikipedia).

Scilderij van Victor Meirelles: Slag van Guararapes (Wikipedia)

Written by Bert Ernste

december 17th, 2021 at 6:27 am

Fort De Bruyn (Recife)

one comment

Foto van ingang fort

Foto van baksteen op zand met verklarend bordjeRecife (PE) Brazilië 2015

In de serie forten nu de ingang van het Forte do Brum in Recife (PE) in Brazilië. Het dankt zijn naam Do Brum aan de Nederlandse naam De Bruyn. De Nederlanders hadden tussen 1630 en 1654 een deel van Brazilië in handen. Aan die tijd herinnert een Hollandse baksteen, die tentoongesteld ligt in het museum in het fort.

Wie meer wil lezen over de Nederlandse forten gebouwd op verre kusten kan zijn hart ophalen met het boek Vreemde Forten, Verre Kusten (pdf).

Omslag boek Vreemde Forten Vreemde Kusten

Written by Bert Ernste

december 16th, 2021 at 6:29 am

Braziliaanse indianen in de Republiek

4 comments

Afbeelding van gravure

Brazilië, jaren 1640. Gravure van een ontmoeting tussen indianen en WIC-officieren nabij Fort Ceulen in de capitania Rio Grande do Norte in de jaren veertig van de zeventiende eeuw. Gemaakt door Jan van Brosterhuyzen naar een origineel van Frans Post.

Op 20 maart 1628, zes maanden voordat Piet Hein de Spaanse zilvervloot veroverde in Cuba, vond een bijeenkomst plaats in Amsterdam tussen zes Braziliaanse [Potiguara] indianen en Kiliaen van Rensselaer, een van de bewindhebbers van de Amsterdamse Kamer van de West-Indische Compagnie (WIC). Het buitmaken van de zilvervloot is een van de meest legendarische momenten uit de overzeese Nederlandse geschiedenis geworden, maar bijna niemand weet van de ontmoeting tussen de indianen en Van Rensselaer. Deze Zuid-Amerikanen hielpen Nederland een wereldmacht te worden.

Omslag boekDat lees ik in het hoofdstuk Braziliaanse indianen in de Republiek door Mark Meuwese in het boek Wereldgeschiedenis van Nederland (recensie) (interview met samensteller).

Na hun aankomst in Nederland in de herfst van 1625 werd de delegatie door de WIC opgeleid tot tolken en inlichtingenofficieren. (…) Om een nieuwe invasie deze keer wel te laten slagen was er de Heren Negentien alles aan gelegen om betrouwbare inlichtingen te verkrijgen over de bewoners en het gebied. Hiervoor waren de Potiguara onmisbaar. Na een opleiding van bijna drie jaar waren de meeste Potiguara in staat om in het Nederlands gedetailleerde informatie te geven over de geografie en de etnografische situatie van het Braziliaanse noordoosten. (…)

De WIC (West Indische Compagnie) wilde de Portugese vestigingen in Brazilië veroveren, gebruik makend van het feit dat die nu onder de Spaanse kroon vielen, waartegen de Nederlandse provincies toen vochten (Tachtigjarige Oorlog).

Het liep uiteindelijk tragisch af met de Potiguaradelegatie. Na de tweede invasie van het Braziliaanse noordoosten in 1630 werden de Potiguaratolken snel naar het bruggenhoofd in de capitania Pernambuco verscheept. Vijftien jaar lang fungeerden zij als verbindingspersonen tussen de WIC en haar indiaanse bondgenoten. Pieter Poty en Antônio Paraupaba werden door het WIC-bestuur aangesteld als leiders van de indianen uit de missiedorpen. Na de Portugese opstand in Pernambuco tegen het WIC-bestuur in 1645 verslechterde de situatie snel. In 1649 werd Poty gevangengenomen door de Portugezen. Een jaar later stierf hij onder mysterieuze omstandigheden gedurende zijn transport naar Portugal. Na de Nederlandse overgave van Brazilië in januari 1654 vluchtten grote aantallen Potiguara en andere indiaanse bondgenoten van de WIC naar Ceará. Toen de Nederlanders daar echter ook vertrokken, scheepte Antônio Paraupaba en zijn familie zich in op een WIC-schip. Antônio’s vader Caspar besloot op het laatste moment in Ceará te blijven, maar Antônio en zijn familie bereikten de Republiek in de zomer van 1654. Tweemaal probeerde Antônio de Staten-Generaal middels petities te overtuigen om militaire en humanitaire hulp te zenden aan de overgebleven indiaanse bondgenoten in Ceará. Beide keren werden de petities genegeerd door de Staten-Generaal die ernstig verdeeld waren over de kwestie Brazilië. Antônio overleed in de Republiek in 1656 als een van de eerste politieke vluchtelingen in Nederland. Na Antônio’s dood vertrokken zijn vrouw, kinderen en enkele andere Potiguaravluchtelingen naar het Caribisch gebied alwaar ze uit ons zicht zijn verdwenen.

Meer over Nederlands Brazilië: Het einde van het Nederlandse tijdperk in Brazilië (Historiek)

Maurits van Nassau Station

2 comments

Foto van ingang metrostation

Recife (PE) Brazilië 2015

Gisteren zagen we op dit weblog dat prins Johan Maurits van Nassau-Siegen in de zeventiende eeuw gouverneur was van Nederlands Brazilië. De Nederlandse periode en vooral prins Johan Maurits hebben sporen nagelaten, onder meer in de naam van dit metrostation in de Braziliaanse stad Recife.

Written by Bert Ernste

april 24th, 2016 at 5:27 am

Johan Maurits van Nassau, de Braziliaan

2 comments

Foto van standbeeld in park

Recife (PE) Brazilië 2015

Op de Praça da República (Plein van de Republiek) in de Braziliaanse stad Recife staat niet alleen de baobab die gisteren op dit weblog stond, maar ook een standbeeld van prins Johan Maurits van Nassau-Siegen, de gouverneur van Nederlands Brazilië. Op de achtergrond het Paleis van Justitie, op de plek waar in de zeventiende eeuw Vrijburg stond, het paleis van Johan Maurits.

Written by Bert Ernste

april 23rd, 2016 at 5:32 am

Brasiliana: prins Johan Maurits

one comment

Foto van monumentaal boek

São Paulo (SP) Brazilië 2015

Prins Johan Maurits van Nassau Siegen (rechterpagina) was van 1637 tot 1644 gouverneur van Nederlands Brazilië.

De arts Fransciscus Plante (linkerpagina) schreef een uitvoerig lofdicht op de prins. Een soort lobby om hem te steunen.

Dit monumentale boek is te zien op de (permanente) tentoonstelling van Brasiliana in het Centro Cultural Itaú aan de Avenida Paulista in São Paulo.

Meer beelden van de tentoonstelling op de website van de expositie.

Meer blogposts over deze tentoonstelling: Brasiliana | Brasiliana: kaart | Brasiliana: indianen voor de koning | Brasiliana: indianen | Brasiliana: Frans Post portretteert Nederlands Brazilië.

Written by Bert Ernste

november 24th, 2015 at 6:40 am

Brasiliana: Frans Post portretteert Nederlands Brazilië

3 comments

Foto van vitrine met prenten

São Paulo (SP) Brazilië 2015

Schilderij van Frans Post door Frans HalsTijdens de Tachtigjarige oorlog en gefinancierd door de verovering van de zilvervloot door Piet Hein probeerde de West-Indische Compagnie Brazilië te veroveren op de Portugezen. Dat leek even te lukken (1630 – 1654). Voor een groot deel van die periode was prins Johan Maurits van Nassau Siegen gouverneur van Nederlands Brazilië.

In zijn gevolg nam hij wetenschappers en kunstenaars mee om het gebied in kaart te brengen en af te beelden. Onder die kunstenaars was Frans Post, wiens werk een ruime plek kreeg op de (permanente) tentoonstelling van Brasiliana in het Centro Cultural Itaú aan de Avenida Paulista in São Paulo.

Het portret van Frans Post is geschilderd door Frans Hals.

Meer blogposts over deze tentoonstelling: Brasiliana | Brasiliana: kaart | Brasiliana: indianen voor de koning | Brasiliana: indianen | Brasiliana: prins Johan Maurits.

Written by Bert Ernste

november 23rd, 2015 at 6:24 am

Recife: strand

leave a comment

Foto strand met palmbomen bij Recife

Boa viagem, Recife (PE) Brazilië 1987

Bij de kolonisatie van Brazilië vestigden de kolonisten zich meestal aan de kust. Logisch natuurlijk, want de zee vormde de verbinding met het moederland en het binnenland was vaak moeilijk begaanbaar. Dat geldt voor de meeste koloniën. Ook Recife, de hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Pernambuco, ligt aan de (6000 kilometer lange) kust van Brazilië. Bijzonder is dat er soms palmbomen op het strand groeien, zoals hier in de wijk Boa Viagem. De Portugese koloniale erfenis is in Recife zeer zichtbaar.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Written by Bert Ernste

mei 20th, 2013 at 8:17 am

Koloniale erfenis: Recife

leave a comment

Foto kerk in Portugese stijl

Recife (PE) Brazilië 1987

Nog een foto uit de oude doos: van mijn eerste reis naar Brazilië. De Portugese koloniale stijl is duidelijk herkenbaar in deze kerk in Recife, de hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Pernambuco. Hier zwaaide Nederland korte tijd de scepter, maar uiteindelijk bleef Brazilië een Portugese kolonie tot 1822, toen Brazilië de onafhankelijkheid uitriep, die door Portugal in 1825 werd erkend.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Olinda – koloniaal stadje

leave a comment

Foto van een restaurant onder palmboom

Olinda (PE) Brazilië 1987

Olinda is een fraai bewaard gebleven koloniaal stadje. De Nederlanders waren er een tijdje heer en meester, toen zij probeerden om Brazilië te veroveren op Portugal. Bij die strijd vernietigden de Hollanders het stadje en herbouwden het hogerop. Daardoor was het beter te verdedigen en ook voor de riolering was zo’n hogere ligging een voordeel.

De Nederlanders zwaaiden van 1624 tot 1654 de scepter over een groot deel van Brazilië. Gouverneur prins Johan Maurits van Nassau-Siegen (van het Mauritshuis in Den Haag) voerde er een voor die tijd verlicht bewind. Sommige Brazilianen zeggen dat Brazilië beter af zou zijn geweest onder Nederlands koloniaal bewind, in plaats van onder de Portugezen. Op die mening is wel wat af te dingen, maar zeker is dat prins Johan Maurits zijn tijd vooruit was voor wat betreft religieuze tolerantie ten overstaan van de katholieke Portugezen en de joodse gemeenschap. De eerste synagoge van Zuid-Amerika is onder het bewind van Johan Maurits gebouwd in Recife, de hoofdstad van de deelstaat Pernambuco. Ook de indianen werden goed behandeld, maar de slavernij ging onverminderd door om werkkrachten te hebben op de suikerplantages.

In het gevolg van Johan Maurits reisden ook kunstenaars en wetenschappers mee die Brazilië in beeld moesten brengen. Willem Piso en Georg Markgraf brachten de plantenwereld in kaart, en schilders als Frans PostZacharias Wagener en Albert Eckhout schilderden het exotische landschap, de lokale bewoners en de illustraties bij de plantenbeschrijvingen in de Historia Naturalis Brasiliae.

De roman Donja Saskia en haar prins van P.J. Risseeuw verhaalt over de geschiedenis van Nederlands Brazilië. Achter het riet van Vinco David geeft meer een sfeerbeeld van de verhouding tussen (huis)slaven en hun meesters op een plantage in diezelfde tijd.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Written by Bert Ernste

mei 14th, 2013 at 8:44 am