Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Utrecht 2021

Een standbeeld voor luitenant-admiraal Conrad Helfrich in Utrecht.

(De portretfoto komt van Wikipedia.)


Utrecht 2021

Bovenstaande exvoto zag ik in de Majellakerk in Utrecht.

Na de tweede wereldoorlog, waarin Nederlands Indië door Japan werd bezet, brandde de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd los. Nederland stuurde militairen en voerde een koloniale oorlog tijdens twee zogenoemde politionele acties.

Vandaag staat Nederland stil bij het einde van de tweede wereldoorlog in Nederlands Indië op 15 augustus 1945, toen Japan capituleerde:

Op 15 augustus staan we stil bij het einde van de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden en herdenken we alle slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De oorlogservaringen en de grootschalige ontheemding die volgde werken door tot op de dag van vandaag bij inmiddels 2 miljoen Nederlanders met een Indisch oorlogsverhaal in de familie en ook in onze samenleving als geheel.

NRC Handelsblad publiceerde een mooie serie portretten van mensen, die in die woelige tijd naar Nederland kwamen. Warm aanbevolen.

Utrecht 2019

Op het graf van vice-admiraal J.C. Koopman (1790 – 1855) in Utrecht staat een verwijzing naar een van de expedities naar Palembang op Sumatra in het toenmalige Nederlands-Indië. Althans, Nederland was bezig daar haar gezag te vestigen. Meer over de strafexpedities tegen Palembang, waar Koopman als luitenant aan deelnam, vindt u in dit artikel.

De afbeelding van Koopman is van Wikipedia.

(De tweede foto van het graf groter door erop te klikken.)


Utrecht 2018

Op 10 mei 1940, vandaag 80 jaar geleden, vielen de Duitsers Nederland binnen. Na vijf dagen weerstand gaf Nederland zich over.

Dit dienblad zag ik in een kringloopwinkel. Interessant is dat rechts van de vlag een tropisch landschap zichtbaar is: een verwijzing naar de Japanse bezetting van Nederlands Indië.

De tweede foto (van Wikipedia) laat het gebombardeerde Rotterdam zien. (Groter door erop te klikken)


Hieronder een beeld van in brand gestoken rubber op een plantage in Nederlands Indië (Wikipedia):

Malang (Nederlands Indië) eind jaren ’20

Volgens het bijschrift in het oude familiealbum regelt mijn vader Thom hier het verkeer in de tuin van hun huis in Malang in Nederlands Indië. In de auto zal zijn broer Addy zitten.

Net achter de bestuurder van de trapauto is het hoofd van een kebon (tuinman of tuinjongen) zichtbaar. In veel beelden uit koloniaal Indië valt het inlandse personeel letterlijk en figuurlijk buiten beeld.

Eerder op dit weblog vertrok het gezin van mijn vader naar Nederlands Indië.

Malang (Nederlands Indië) 1930

Gisteren en eergisteren familie van mijn moeders kant met de auto’s van toen, vandaag mijn vader Thom en zijn broer Addy met, zoals het oude fotoalbum zegt: Onze “chevrolet”. Ik hoop dat ik er de juiste reclame uit die tijd bij heb gevonden. De voorkant op de reclame lijkt langer.

Poster met de Dempo van de Rotterdamsche Lloyd

Eerder op dit weblog besteedde ik aandacht aan de passagiersvaart: vanwege mijn eigen reis met de Kaloekoe in de wateren van Nederlands Nieuw-Guinea, en de reis naar Indië, die mijn vader maakte als kleine jongen. Op die reis is ook de kerstfoto van eergisteren gemaakt. Mijn vader keerde terug op de Dempo van de poster hierboven (ook op de foto, bron).

De passagiersvaart heeft vandaag de dag een romantisch imago, maar in Naar de Oost!, een boek onder redactie van Peter van Zonneveld, blijkt dat er op de Indiëreizen veel geklaagd werd. Naar de Oost! begint met de zeilvaart uit de tijd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en eindigt met de luchtreizen naar Indië / Indonesië van de na de oorlog. Zie ook Kerstpost in recordtijd naar Indië, gisteren op dit blog.

Over de tijd dat mijn vader de reis maakte schrijft Coen van ’t Veer in Naar de Oost! op basis van fragmenten uit de literatuur dat zo’n zeereis niet altijd een pretje was. Verveling was een groot probleem op zo’n wekenlange reis. Vandaar dat er veel dekspelletjes werden gedaan. In Zoutwaterliefde van Melis Stoke is de inlandse hutbediende Siamin daar nogal verbaasd over:

Op een schip kan men rusten en slapen. Maar Europeanen willen bewegen. Ze gooien met ringen en ballen, en duwen houten schijven over het dek, van den eenen krijtring naar den anderen, die men later weer moet afvegen.

Een probleem is ook het gezelschap, waar men drie weken lang dicht opzit en welhaast mee om móet gaan. E. du Perron schrijft daarover in Scheepsjournaal van Arthur Ducroo:

Wat kunnen ons die mensen schelen? Maar je merkt tot je vernedering, dat je op stukken na niet zo los van ze bent als je dacht te zijn. Van alle kanten gespannen draden. (…) De collectiviteit van al deze onbekenden: zij tegenover wij. Maar dit is volkomen denkbeeldig, want ‘zij’ bestaat alleen voor ons; onder elkaar zijn zij ook verdeeld, wantrouwig, schichtig, vijandig. Geen vlucht mogelijk zodra je uit je hut bent, en driemaal per dag gedwongen samenzijn, promiscuïteit; je hebt elkaar niet gekozen, je hébt elkaar. Eén blik op de eetzaal was genoeg om te weten dat opgeprikte kleinburgerij overal zichzelf blijft; maar wat men in een hotel verfoeien zou, tracht men hier uit eigenbelang te zien met minzaamheid.

De spanningen komen op de heenweg naar Indië vaak in de Indische Oceaan tot een uitbarsting. Men is dan te lang samen en de hitte draagt dan ook bij tot de spanning aan boord, zo valt op te maken uit de door Van ’t Veer aangehaalde literatuur.

Tot besluit Melis Stoke:

Wat is een schip anders dan een weggedreven stuk trottoir …? Het is de ontmoetingsplaats voor menschen zonder relaties met menschen die hen straks weer voorbij zullen loopen.

Aanvulling december 2020:

In Javapost is meer te lezen over de reis naar Indië door de eeuwen heen:

> Onze bootreis naar Nederland

> Op weg naar de Gordel van smaragd


Foto uit Alles OK! Draaien door schrijver-vlieger A. Viruly, die ook We vlogen naar Indië schreef.

Gisteren kerstmis op volle zee aan boord van de Indrapoera op weg naar Indië, vandaag aandacht voor de recordvlucht van de Pelikaan in 1933: in vier dagen met de kerstpost van Amsterdam naar Batavia.

Ook al, omdat mijn vader, die aan boord van de Indrapoera was, mij wel eens verteld heeft over die recordvluchten.

Eigenlijk had de postvlucht met kerstpost in 1933 uitgevoerd moeten worden met de speciaal geprepareerde Zilvermeeuw, maar die bleek op het laatste moment defect. In aller ijl werd de Pelikaan klaar gemaakt, die de vlucht succesvol uitvoerde, ondanks dat het vliegtuig langzamer was.

De kerstpost kwam op tijd aan en de Pelikaan was vóór het nieuwe jaar weer terug op Schiphol.

Die vier dagen voor de vlucht naar Indië was een hele verbetering vergeleken met de eerste postvlucht van Amsterdam naar Batavia in 1924, die ruim 127 vlieguren kostte, verdeeld over twintig dagen met negentien tussenlandingen.

Dat gebeurde met een eenmotorige Fokker F-VII. Het was een experiment, de terugreis deed het vliegtuig in onderdelen per schip. Hieronder een foto van het aan boord hijsen van de romp.

Aan boord van ms Indrapoera op weg naar Batavia (Nederlands Indië) 1926

In een oud fotoalbum vond ik bovenstaande foto van het kerstfeest aan boord van een schip op weg naar Nederlands Indië, de Indrapoera. Zie ook Passagiersschepen: de reis naar Indië op dit blog.

Malang (Nederlands Indië) 1930

Een foto uit een van de oude familiealbums: Sinterklaasviering op de Neutrale School in Malang op Oost-Java, toen Indonesië nog een Nederlandse kolonie was.

(Kleine foto groter door erop te klikken.)