Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘nederlands nieuw-guinea’ tag

Pasir putih | wit strand
Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 8

4 comments

Foto van strand

Manokwari 1961

Na de koloniale sporen in boeken van gisteren en eergisteren, vandaag een persoonlijke koloniale herinnering.

Als kind woonde ik een tijdje op Nederlands Nieuw-Guinea. De tropen zijn voor een kind een belevenis. Warm weer, veel buiten spelen. De school heeft een tropenrooster, dus ’s middags vaak naar het strand. In ons geval was dat Pasir putih ofwel: Wit zand, een strand nabij Manokwari. Ik heb daar heerlijk mogen snorkelen samen met mijn vader. Prachtige koralen en vissen in alle kleuren van de regenboog. Het tij kwam daar met kracht opzetten.

Later verhuisden we naar de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea, Hollandia, waar we zwommen bij Base G, een naam die dat strand in de tweede wereldoorlog had overgehouden aan de Amerikaanse campagne in de Pacific tegen Japan, dat ook Nieuw-Guinea had bezet.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Koloniaal
(Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 7)

3 comments

Foto van dansende papua's

Manokwari (Nederlands Nieuw-Guinea) 1961

Morgenster, vlag ooit bedoeld voor een onafhankelijk West PapuaHet is dit jaar 54 jaar geleden dat Nederland de macht over haar laatste kolonie in de Oost, Nederlands Nieuw-Guinea, overdroeg aan de Verenigde Naties, die het na een half jaar overdroegen aan Indonesië. Het Indonesische bewind is geen zegen gebleken voor de locale bevolking van West Papua, zoals het gebied nu heet.

Vandaag is de dag dat activisten in West Papua en daarbuiten in protest de vlag hijsen, die bestemd was voor een onafhankelijk West Papua.

Begin jaren zestig van vorige eeuw woonde ik kort op Nieuw-Guinea. Op een dag gingen we naar een kampong van de locale bewoners, de papua’s (of papoea’s), die traditionele dansen voor de blanke bezoekers zouden uitvoeren.

Reuze interessant allemaal, maar geheel spontaan was het niet. Het feestje was georganiseerd als een gelegenheid voor de blanke bezoekers om foto’s te maken. Zo jong als ik was, hoorde ik een van de organisatoren iets zeggen van: “Je schuift er wat bier naar binnen en dan dansen ze wel”. Nogal koloniaal dus, wat ook wel bleek toen er een bord met ‘Groeten uit Manokwari’ tevoorschijn kwam:

Foto van papua's met bord 'Groeten uit Manokwari'

Manokwari (Nederlands Nieuw-Guinea) 1961

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Met de Dakota naar Manokwari
(Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 6)

2 comments

Foto van Dakota van KLM

Manokwari 1961

In 1961 kwam ik als tienjarige knaap met mijn moeder en broer en zussen aan in Manokwari, Nederlands Nieuw-Guinea. Mijn vader was daar al.

Ik weet nog dat de Dakota, waarmee we van Biak naar Manokwari vlogen, niet ‘gevoerd’ was, waardoor je de kou van buiten door het aluminium heen kon voelen en condenswater langs de wand zag lopen.

Meer over vliegen in Nieuw-Guinea

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Nogal selectief, die diplomatieke druk en ferme taal van onze minister van Buitenlandse Zaken

3 comments

Ansichtkaart met kaart van Nieuw-GuineaMinister Koenders van Buitenlandse Zaken dreigt met diplomatieke gevolgen, als een in Indonesië ter dood veroordeelde Nederlander wordt geëxecuteerd.

Ik ben tegen de doodstraf, maar waarom deze nogal exclusieve aandacht voor een Nederlandse ter dood veroordeelde en niet voor alle gevangenen in Indonesië die wachten op executie? Volgens de berichten was de rechtsgang rond de Nederlander niet goed, dus OK, Nederland komt daar met recht tegen in het geweer.

Maar dreigt onze minister van Buitenlandse Zaken ook met diplomatieke gevolgen bij andere, nog veel ergere inbreuken op de rechtsgang in Indonesië en grove mensenrechtenschendingen aldaar?

Denk bijvoorbeeld aan de Indonesische provincies van West-Papua, waar het hijsen van een voor de autoriteiten onwelgevallige vlag al kan leiden tot jaren gevangenisstraf en waar de politie en militairen met vaak keihard optreden tegen (ook vreedzame) demonstraties, al te vaak met doden tot gevolg. Nee, dan horen we geen ferme diplomatieke taal maar boterzacht gewauwel, want oh, de handelscontacten mogen er niet onder lijden.

Daarbij moeten we bedenken dat West Papua tot 1962 bij Nederland hoorde onder de naam Nederlands Nieuw-Guinea. Het gaat dus om onze voormalige rijksgenoten, die onder internationale druk door middel van een nep-referendum bij Indonesië zijn gevoegd tegen de wil van de meerderheid van de lokale bevolking.

De lokale bevolking van West Papua, de papua’s, hebben een reeks zeer terechte verlangens. Zo moet het gebied eindelijk worden open gesteld voor onafhankelijke journalisten en hulporganisaties. Militairen en politie moeten ingetoomd worden en niet meer straffeloos disproportioneel geweld kunnen gebruiken.

Het zou minister Koenders sieren, als hij óók daarover ferme taal zou spreken en daadwerkelijk druk zou uitoefenen en niet alleen als het Nederlanders betreft.

Meer West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea

52 jaar geleden: Nieuw-Guinea niet meer Nederlands

leave a comment

Ansichtkaart met kaart van Nieuw-Guinea

Op 1 oktober 1962, vandaag 52 jaar geleden, verloor Nederland haar laatste kolonie in de Oost: Nederlands Nieuw-Guinea.

Na de onafhankelijkheid van Indonesië, uitgeroepen in 1945 en in 1949 door Nederland erkend, bleef Nederlands Nieuw-Guinea onder Nederlands bestuur. Indonesië bleef aanspraak maken op het gebied en onder dreiging van een grootscheepse invasie en grote internationale druk droeg Nederland op 1 oktober 1962 de macht over aan de Verenigde Naties, die voormalige Nederlands Nieuw-Guinea in 1963 overdroegen aan Indonesië. Zie ook mijn blogpost ‘Nederland druipt af’.

Foto papua demonstrant met bord: Regering vergeet ons niet!Indonesië moest nog wel een volksraadpleging houden in Nieuw-Guinea, waarin de lokale bevolking voor of tegen de aansluiting bij Indonesië kon kiezen. Dat referendum was totaal bedrog. Indonesië manipuleerde de stemming door hen goedgezinde stamhoofden te laten stemmen in plaats van de gehele volwassen bevolking. Wie toch nog tegen aansluiting bij Indonesië wilde stemmen, werd zwaar onder druk gezet en geïntimideerd. Meer geschiedenis Nederlands Nieuw-Guinea.

Sindsdien smeult er grote onvrede in West Papua, die door de autoriteiten op brute wijze wordt onderdrukt. Dat gaat tot op de dag van vandaag onverminderd voort. De oorspronkelijke bevolking van Nieuw-Guinea, de papua’s, dreigt overvleugeld te worden door de grote instroom van Indonesiërs uit andere delen van de archipel. Deze kijken vaak neer op de papua’s. De rijkdom van de enorme kopermijn in West Papua komt nauwelijks ten goede aan de bevolking. Vreedzame demonstraties worden nogal eens met veel geweld onderdrukt. Verschillende papualeiders zijn vermoord.

Nederland wil weinig meer weten van het lot van onze voormalige rijksgenoten. Economische belangen hebben weer eens gewonnen.

Mijn vader was ooit deel van die koloniale geschiedenis en patrouilleerde in de jaren ’50 van vorige eeuw in het gebied: Originele patrouilleverslag | Bewerkte versie op Java Post.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Written by Bert Ernste

oktober 1st, 2014 at 6:18 am

Officiële vlag verboden op veteranendag

3 comments

Foto van vetrenaren met vlaggen van Nederland en West PapuaVandaag is het veteranendag in Den Haag. Veteranen, die in 1961-’62 in Nederlands Nieuw-Guinea dienden droegen daarbij in afgelopen jaren naast de Nederlandse vlag ook de zogenoemde Morgenster. De Morgenster was een door Nederland officieel ingestelde vlag van Nederlands Nieuw-Guinea met het oog op toekomstige onafhankelijkheid van het gebied. Dit jaar is deze officiële (!) vlag verboden.

Indonesië maakte indertijd aanspraak op Nederlands Nieuw-Guinea, als onderdeel van het vroegere Nederlands Indië, dat onder de naam Indonesië onafhankelijk was geworden na de tweede wereldoorlog. Indonesië zette die eis kracht bij met militaire infiltraties in Nederlands Nieuw-Guinea, waartegen de Nederlandse militairen de verdediging vormden.

Foto van beide vlaggen in Kokas, Nederlands Nieuw-Guinea 1962Ergo: de militairen, die in 1961-’62 in Nederlands Nieuw-Guinea dienden, vochten en soms sneuvelden, deden dat onder zowel de Nederlandse vlag als de vlag van een (toekomstig) onafhankelijk West Papua. De vlaggen hingen bij officiële gelegenheden broederlijk naast elkaar, zoals op de foto hiernaast in Kokas, Nederlands Nieuw-Guinea 1962 (groter door erop te klikken) (Bron).

Het is daarom stuitend dat het na Indonesische druk op onze regering die op haar beurt druk uitoefende op de organisatie van de veteranendag, verboden is om de Morgenster waaronder deze veteranen dienden (naast de Nederlandse driekleur) mee te voeren in het defilé op de veteranendag van 2014.

Enkele dagen terug schreef ik deze samenvatting van de kwestie.

Aanvulling 17 juli 2014: op Tanahku West Papua een uitvoerig dossier over deze kwestie.

Meer West Papua

Veteranen mogen vlag van West Papua niet voeren

one comment

Foto van vetrenaren met vlaggen van Nederland en West PapuaVeteranen die in Nederlands Nieuw-Guinea vochten tegen Indonesische invallen in het gebied, mogen de door Nederland ingestelde vlag waarvoor zij streden en sommigen sneuvelden, niet meevoeren op de veteranendag van 28 juni. Een knieval voor Indonesische onderdrukking.

In de jaren ’50-’60 van vorige eeuw vochten Nederlandse militairen in Nederlands Nieuw-Guinea tegen Indonesische infiltranten. Indonesië vond dat Nederlands Nieuw-Guinea bij Nederlands Indië hoorde en bij de onafhankelijkheid van Indonesië (1945-’49) ook overgedragen had moeten worden.

Nederland beloofde de lokale bevolking van Nederlands Nieuw-Guinea (later bekend als West Papua), de papua’s, juist onafhankelijkheid (op termijn) en in 1961 kreeg het gebied formeel souvereiniteit (nog geen onafhankelijkheid) met een vlag, de zogenoemde Morgenster, een volkslied en het begin van een parlement (Nieuw-Guinea Raad). Zie 1 december 1961, de Morgenster wappert in Hollandia.

Onder militaire dreiging en daadwerkelijke militaire infiltraties (ons laatste koloniale oorlogje) en onder grote internationale politieke druk werd Nederlands Nieuw-Guinea in 1963 alsnog overgedragen aan Indonesië. Dat land voert sindsdien een onderdrukkend bewind in het gebied. Zie ook The neglected genocide.

Samengevat: Nederlandse militairen vochten in Nederlands Nieuw-Guinea tegen Indonesië en vóór onafhankelijkheid van het gebied – met die officiële vlag, de Morgenster.

De veteranen uit die tijd mogen nu die vlag niet meedragen op de veteranendag van 28 juni 2014. U leest het goed: Nederlandse soldaten vochten en sneuvelden voor de door Nederland beloofde onafhankelijkheid van Nederlands Nieuw-Guinea, maar mogen de daarbij behorende vlag niet meer gebruiken.

Foto papua demonstrant met bord: Regering vergeet ons niet!Indonesische bemoeienis
Het meest waarschijnlijk is dat Indonesië aan de Nederlandse regering heeft laten weten het gebruik van de Morgenster tijdens het veteranendefilé niet op prijs te stellen. Dat deed Indonesië in het verleden ook, maar naar verluidt heeft de toenmalige minister van Defensie Hans Hillen toen korte metten gemaakt met de bemoeienis van dat land. Hillen zou de Indonesische ambassadeur hebben verteld dat veteranen niet onder de krijgstucht vallen, dat oude mannen niet van plan zijn een oproer in West-Papoea te organiseren, dat de Morgenstervlag wordt meegevoerd door NNG-veteranen vanwege emotionele redenen en als blijk van trouw aan de papua’s van toen en dat er geen middelen zijn om de veteranen wat dan ook te verbieden. Volstrekt terechte argumenten natuurlijk.

De huidige Nederlandse regering (premier Rutte zou zich persoonlijk bemoeid hebben met de vlaggenkwestie) heeft echter – klaarblijkelijk – slappe knieën en heeft daarom een seintje gegeven aan de organisatie van de veteranendag om de vlag niet te gebruiken. De organisatie van de veteranendag krijgt steun van het ministerie van Defensie en heeft de (nogmaals: door Nederland ingestelde, officiële) vlag van een onafhankelijk Westelijk Nieuw-Guinea in wording tijdens het defilé verboden.

Overigens ontkent de huidige minister van Defensie dat er vanuit de regering invloed is uitgeoefend. In een e-mail over de kwestie schreef de organisatie van de Veteranendag echter: “Verder is dit een zaak die voor een belangrijk deel afkomstig is vanuit Defensie en Buitenlandse Zaken, reden om extra zorgvuldig te zijn.” Dat is niet voor tweeërlei uitleg vatbaar.

Onze soldaten mochten (of moesten – velen waren dienstplichtig) vechten en sneuvelen voor de Morgenster, maar nu is die vlag op de veteranendag in Den Haag verboden. Hoe cynisch kan macht zijn, zelfs in een zogenaamde democratie en rechtstaat.

Meer West Papua

Op patrouille in Nederlands Nieuw-Guinea

one comment

Bij uitzondering vandaag op mijn weblog een post van een andere schrijver, namelijk mijn vader Th. Ernste, die in 1951 een uitgebreide patrouillereis maakte in Nederlands Nieuw-Guinea, dat tot 1962 een Nederlandse kolonie was. In deze blogpost een paar fragmenten uit zijn verslag. Het volledige verhaal vindt u hier, een bewerkte versie op Java Post.

Foto van mariniers in motorsloep“De kampong was netjes aangeveegd, en alles was gereed gemaakt voor de ontvangst. De oude man uitte enige onverstaanbare klanken, overigens kennelijk vriendelijk bedoeld als begroeting en daarna werden “stoeltjes” en “banken” aangeesleept, om de “patroelie” te laten uitrusten van de vermoeienissen. Aan de omvang van de kampong was duidelijk te zien, dat in vroegere tijden het aantal bewoners van PEGUN veel groter was geweest, dan ten tijde van ons bezoek. Gezien ook de ouderdom der vrouwen, vrees ik het ergste voor het voortbestaan van deze kleine kampong. Doordat de voorvloed nogal flink doorzette, moesten wij vrij snel weer terugkeren en na ongeveer 26 minuten in de kampong te hebben rondgekeken, was het weer tijd om te vertrekken. Het afscheid van de PEGUN-bevolking was hartroerend. De oude man prevelde weer wat, en kreeg daarbij tranen in de ogen. Wij hebben ter plaatse uit beleefdheid ernstig en ook enigszins bedroefd gekeken, maar pakten toch schielijk onze biezen. In gestrekte draf gingen we langs de westelijke kant van het eiland weer naar de landingsplaats.”

“Daartoe werden we aan land gezet hij de kampong LAM LAM, die evenwel nagenoeg geheel verlaten lag. Slechts één huis was nog maar bewoond en van de enige vrouw ter plaatse vernemen wij, dat de kampong sinds enige tijd in drieën gesplitst was. Dit vond zijn oorzaak in het feit, dat zich bij een deel van de bevolking lepra had geopenbaard, welke mensen al spoedig verstoten werden en een aparte kolonie stichtten. Aangezien evenwel ook na deze “maatregel” de lepralijders vrij frequent hun oude kampong, inmiddels LAM LAM LAMA genoemd, bleven bezoeken om hun naaste familieleden te zien, hebben de gezinnen, die geen prijs stelden op deze visites, aan de overkant van de baai hun LAM LAM BAROE gesticht. Deze wel ver doorgevoerde splitsing werd wel erg in de hand gewerkt doordat de kepala-kampong een liaisonnetje had in een verder afgelegen kampong en reeds geruime tijd afwezig was.”

Foto van Fak Fak met Hr. Ms. Banckert op de rede“De “Banckert” kon niet dicht genoeg naderen, en weer worden een aantal Mariniers in een paar motorsloepen gedropt, opnieuw vergezeld van de dokter, om zich naar DEER te begeven. Wie schetst onze verbazing, toen we op de steiger werden ontvangen met het “WILHELMUS”, geblazen op een 20-tal bamboefluiten, bespeeld door evenveel Papoea- jongetjes en meisjes. Hun repertoire omvatte naast natuurlijk het Yankie-Doodle ook nog “vaderlandse” wijsjes, zoals “Piet Hein” en de “Blauw geruite Michiel”. We horen zwijgend de muziek tot het einde toe aan, en toen de kinderen vol verwachting stopten, werden ze door de Mariniers ruimschoots beloond. Daarna verscheen de kampong-oudste, die ons al meteen duidelijk maakte, dat het grootste deel der bevolking vertrokken was naar het eiland MISOOL, om voedsel te halen tengevolge van de grote schaarste aan levensmiddelen. We zijn in twee groepen om- en over het eiland getrokken, maar inderdaad was op heel DEER niets eetbaars in behoorlijke hoeveelheden te vinden.”

“Hoewel de ontvangst lang niet zo hartelijk was als in DEER, maakte de Mohammedaanse bevolking toch geen ongunstige indruk. Typisch is, dat tal van Papoea’s hier geen Maleis spreken, wat elders nagenoeg niet voorkwam. Dit viel te meer op, omdat de invloed vanuit Indonesië onmiskenbaar was, waarvan het met behulp van bamboebuizen gemaakte systeem van stromend water o.a. blijk gaf. Ook hier waren in de huizen foto’s van Prinses Wilhelmina. Na OFI bezochten we nog TETAR, een kampong op enige honderden meters varen van OFI en in tegenstelling tot de eerste, geheel bestaand uit Christen Papoea’s. De Goeroe (Ambonees) was zeer gastvrij en liet ons overal rondneuzen in de school (-kerk) en zijn eigen huis.”

Foto van strand bij Saonek besar“De weg voerde ons boven langs een paar diepe, begroeide ravijnen, om uit te komen in een kali, die bruisend en kolkend zijn bandjirende water loosde in zee. Voetje voor voetje, elkander een de koppels vasthoudende, trachtten wij op de smalste plaats over te steken. Alles ging goed, hoewel de voorsten erg veel moeite hadden, om zich tegen de hevige kracht van de stroom in, staande te houden, tot nummer drie van de reeks de koppel van zijn voorganger losliet, en daarmee de beide voorsten een het geweld van het water overgaf. Even wankelden deze twee, toen was het bekeken, en werden ze meegesleurd. Gelukkig hadden beiden zoveel verstand om elkander vast te blijven houden. Dit was hun redding en een 25 meter stroomafwaarts kon een van hen zich schrap zetten tegen een der grote keien, die overal in de kali verspreid lagen. Langzaam zijn ze toen weer gezamenlijk naar de kant gewaad. Na hun gramschap te hebben uitgestort over de man, die had losgelaten, werd een andere plaats voor oversteken gezocht, die ons tenslotte werd aangewezen door een heel klein Papoea jochie aan de overkant.”

Originele patrouilleverslag | Bewerkte versie op Java Post

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

De flitspuit (Herinneringen aan Nederlands Nieuw-Guinea 3)

3 comments

Poster voor insecticide

Arnhem 2013

Ik was iets van tien jaar toen we in Nederlands Nieuw-Guinea woonden (begin jaren ’60). Mijn herinneringen aan die tijd zijn dan ook die van een kind. Hoe ik mijn ogen uitkeek naar de papua’s met een lendendoek en een veiligheidsspeld in hun oor, die het gras kwamen maaien. Dat ik het een spannend idee vond dat onze barbecue, gemaakt van een koekblik van Verkade, door gevangenen was gemaakt en maar twee-en-een-halve Nieuw-Guineagulden kostte. (Zou ik dat bedrag goed onthouden hebben?) Hoe heerlijk het was om een ijskoud blikje fris te krijgen.

De flitspuit, zo’n rond blik vol gif met een pomp eraan, vond ik ook een interessant ding. Daarmee werd gesproeid tegen de insecten. Waarschijnlijk was DDT toen nog niet verboden. Ik mocht hem niet bedienen van mijn vader, omdat er gif in zat. Jammer, want ik vond het wel strijdvaardig dat spuiten door het huis heen.

De poster hierboven in Museum Bronbeek, waarop een inlandse bediende ten strijde trekt tegen de insecten, bracht de herinnering terug, al kan ik mij niet herinneren de reclame ooit eerder gezien te hebben.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea

Written by Bert Ernste

december 14th, 2013 at 8:37 am

Koloniaal verleden: Nederlands Nieuw-Guinea

5 comments

Foto van bordje met tekst over Nieuw-GuineaMuseum en tehuis voor oud-militairen Bronbeek vertelt het verhaal van Nederlands-Indië.

Nieuw-Guinea speelde daarbij een aparte rol. De korte tekst in hiernaast somt de geschiedenis van Nederlands Nieuw-Guinea aardig op. Mijn (uitvoeriger) versie staat hier.

Het tweede-kansland voor Indo-Europeanen, waar de tekst overs spreekt, wordt uitstekend beschreven in De laatste Indo van Alex Bal. De tweede kans duurde slechts een goede tien jaar en toen moesten de meesten opnieuw verkassen.

Nederlands Nieuw-Guinea was ook een wat vertwijfelde poging van Nederland om mee te blijven tellen onder de grote mogendheden. Dat bleek ook toen Nederland haar vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman naar het gebied stuurde om te laten zien dat Nederland nog meetelde. Het werkte averechts, zoals dit artikel en documentaire van Andere Tijden laten zien.

Omslag boek De laatste IndoMeer Nederlands Nieuw-Guinea