Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

O.M. de Munnick

Aneikloof (Sumatra) Nederlands Indië 1894

Tegeltableau van keramiek, in onderglazuur, voorstellende de Aneikloof op Sumatra, vervaardigd door Rozenburg in Den Haag, 1894.
Tableau is gemaakt als geschenk voor O.M. de Munnick bij zijn afscheid als gouverneur van Sumatra.

Op zoek naar informatie over mijn voorouder Owen Maurits de Munnick vond ik bovenstaande afbeelding van een tegeltableau in het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo.

Ik schreef op dit weblog eerder over hem en over een van zijn dochters, ‘oma Cor’, en hun Indische verleden.

Owen Maurits de Munnick schreef zijn memoires onder de titel Mijn ambtelijk verleden.

(Tegeltableau groter door erop te klikken.)


In 1962 moest Nederland haar laatste kolonie in de Oost overdragen aan Indonesië (via een tussenbewind van de Verenigde Naties). In de jaren daarvoor had Nederland hard gewerkt aan de ontwikkeling van Nederlands Nieuw-Guinea met het oog op onafhankelijkheid.

In die context speelt de roman Norman van Merel Hubatka. Hoewel een roman is het boek gebaseerd op het ware verhaal van Merel Hubatka’s vader, die in het boek Norman Taborsky heet.

Taborsky is bestuursambenaar, die in het binneland van Nieuw-Guinea ontwikkeling probeert te brengen. Vanwege de gebrekkige communicatie heeft hij bij zijn werk onder de papua’s bijna geen weet van de internationale ontwikkelingen, die uiteindelijk leiden tot de overdracht van Nieuw-Guinea. De Verenigde Staten willen Indonesië te vriend houden om te vermijden dat dat land de kant van de Sovjet-Unie kiest. Het is de tijd van de koude oorlog.

Norman schakelt tussen het internationale politieke toneel (met onder meer minister van buitenlandse zaken Joseph Luns en het beleid van de Verenigde Staten onder Kennedy) en het werk van Taborsky onder papua’s.

Wat mij betreft had het werken in het binnenland en Taborskys omgang met de lokale bevolking nog wel wat meer ruimte mogen krijgen, maar het is een zeer lezenswaardig boek dat de aandacht alle bijna driehonder pagina’s weet vast te houden.

Hopelijk vindt dit boek dankzij de romanvorm een breder publiek dan alleen de mensen, die geïnteresseerd zijn in onze voormalige kolonie. Het is toch vreemd dat we in Nederland zo weinig belangstelling hebben voor Nederlands Nieuw-Guinea en hoe het er aan toe gaat in het gebied sinds ons vertrek. Zó lang geleden is het niet.

Zie ook: Nederland druipt af over Met stille trom van F. Springer.

Meer boeken West Papua | Nieuw-Guinea

Meer West Papua | Meer koloniale geschiedenis

Het is vreemd dat we in Nederland zo weinig horen over onze laatste kolonie in de Oost (tot 1962). Journalisten hebben nog steeds nauwelijks toegang tot het gebied. Het is dan ook te prijzen dat Aprila Wayar romans schrijft die spelen in West Papua. Helaas zijn haar boeken voor zover ik kan nagaan in Nederland niet verkrijgbaar.

Wayar schrijft in het Bahassa Indonesia. Haar boek Mawar Hitam Tanpa Akar is (als enige?) vertaald in het Engels, onder de titel Rootless black roses. Het verhaalt over het dagelijks leven in West Papua, dat zucht onder een onderdrukkend regime, waar de lokale bevolking een gediscrimineerde minderheid dreigt te worden (of al is) door de immigratie van andere etnische groepen uit de rest van Indonesië. De politiek en de onderdrukking sijpelen onvermijdelijk door in het leven van alledag. Voor wie geïnteresseerd is in West Papua beslist een aanrader.

Na Rootless black roses schreef Wayar Dua Perempuan (Two Women) en, zoals ik nu pas ontdekte, Sentuh Papua, 1500 Miles, 153 Hari, Satu Cinta (Touch Papua, 1500 Miles, 153 Days, One Love). Dit boek verhaalt over werk en (liefdes)relaties van een Nederlandse freelance journalist, die undercover door West Papua reist, omdat hij geen journalistenvisum voor het gebied kreeg.

In het boek laat Wayar zien dat veel journalisten in West Papua alleen functionarissen van de overheid en veiligheidsdiensten interviewen en de kant van de lokale bevolking zwaar onderbelichten. In West Papua zijn de risico’s voor journalisten groot.

Hoewel het een roman is, is deze voor meer dan 90 procent waar, zegt Wayar in interviews.

Sentuh Papua, 1500 Miles, 153 Hari, Satu Cinta is bij mijn weten niet vertaald en ik lees geen Bahassa Indonesia, dus ik baseer mij op artikelen over het boek, zoals bijvoorbeeld deze recensie uit de Jakarta Post (registreren nodig) en deze transcriptie van een radio-interview.

Meer boeken West Papua | Nieuw-Guinea

Meer West Papua | Meer koloniale geschiedenis

Steeds meer bedrijven communiceren via de zogenoemde sociale media als Facebook, Twitter en Whatsapp. Daarmee dragen ze bij aan de verzameling van persoonlijke gegevens door grote commerciële (Amerikaanse) bedrijven, die semi-monopolies zijn.

De mogelijkheid om via e-mail contact te hebben wordt ondertussen bij meerdere bedrijven afgeschaft. Een brief schrijven kan bij de meeste al langer niet meer.

Dus worden privacybewuste mensen, die geen Facebook, Twitter, Whatsapp en dergelijke (willen) hebben, gedwongen om te bellen en daar (meestal) in de wacht te gaan hangen. Dat is dan nog de enige contactmogelijkheid. Uiterst klantonvriendelijk. Het overkwam me onlangs nog bij verzekeringsbedrijf Ohra dat e-mailcontact werd afgeschaft.

Klant koning? Nee hoor, al lang niet meer.

Een vliegtuig van dit type zag ik als elfjarige knaap in 1962 vanuit het vliegtuig, waarin ik met mijn moeder en broer en zussen vanaf Biak in Nederlands Nieuw-Guinea naar Nederland vloog. Ik was diep onder de indruk en riep opgewonden naar mijn moeder dat ik de piloot kon zien zitten.

De DC8 waarmee we vlogen werd gescorteerd door drie Hawker Hunter toestellen van de Nederlandse luchtmacht, omdat Nederland toen verwikkeld was in een koloniaal oorlogje met Indonesië over het bezit van Nederlands Nieuw-Guinea. Nederland moest bakzeil halen en wij gingen twee jaar eerder dan voorzien weg uit Nieuw-Guinea. Nederlands Nieuw-Guinea werd Indonesisch.

Bovenstaande afbeelding is te zien op de omslag van het boek Koninklijke Luchtmacht in Nederlands Nieuw-Guinea door Gerard Casius en Frans Peter Schulte.

Opvallend is de staart van het voorste vliegtuig, die getooid is met de Morgenster, de vlag die Nederland had ingesteld met het oog op de nagestreefde onafhankelijkheid van Nederlands Nieuw-Guinea.

Op de derde afbeelding nog zo’n staart met Morgenster, gevonden bij dit artikel.

Bij datzelfde artikel ook een foto van een Nederlandse onderzeeboot, waarop diezelfde vlag wappert.

Het is dan ook volstrekt krankjorem dat Nederland (onder Indonesische druk) het voeren van die vlag op veteranendag heeft verboden. Het was indertijd gewoon een officiële vlag!

(Toevallig kwam ik onlangs op Historisch Hoek van Holland dit artikel tegen: Militairen naar Nieuw-Guinea.)

Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua


Hebt u dat nou ook, dat de veiligheidscontrole op Schiphol uitgebreider is dan in andere landen?

Op Schiphol moet ik altijd mijn rugzak uitpakken. Meestal om niet nader genoemde redenen (vragen levert geen antwoord op) of omdat ‘er zo veel elektronica in zit’. Dat laatste valt reuze mee, het is niet meer dan de meesten bij zich hebben. Laptop, e-reader, telefoon, fototoestel, opladers en een paar kabeltjes en wat los grut zoals een paar usb-sticks. Zelfs toen ik een aantal van die zaken op een volgende reis in de ruimbagage deed, werd mijn rugzak nog steeds extra gecontroleerd. Op de terugweg vanuit diverse andere landen mag steeds alles behalve de laptop gewoon in de tas blijven zitten en ben ik zo klaar. Dat geeft te denken.

Hetzelfde geldt voor de bodyscan. Jaren geleden werd het bodyscanapparaat binnengehaald als de oplossing voor het onaangename fouilleren door zoekende handen. Wat schertst mijn verbazing dat ik op Schiphol elke keer opnieuw na de bodyscan alsnog handmatig gefouilleerd word. Ze vinden nooit wat, want ik haal alles van tevoren uit mijn zakken. Op mijn vraag hoe het kan dat het dure apparaat mij er toch steeds uitpikt, hebben de beveiligers geen antwoord. En ook hier geldt: in de diverse buitenlanden die ik heb bezocht, is een extra fouillering nooit nodig.

Ik begin zo langzamerhand te geloven dat ze op Schiphol extra fanatiek zijn bij de veiligheidscontroles om de rekening prettig te kunnen ophogen. Prettig voor de beveiligingsbedrijven dan, want voor de passagier is vliegen vanaf Schiphol zo geen pretje. Zoals een andere passagier bij de controle op Schiphol laatst zei: “alleen al hierom houd ik niet van vliegen”. Helemaal mee eens!

Epiloog
Wellicht zeggen sommigen nu: dan moet je maar niet gaan vliegen. Dat is inderdaad een goed idee, vooral ook voor het milieu. Helaas is er op veel routes geen goed alternatief. Dat geldt zeker voor intercontinentale reizen, nu er nauwelijks meer passagierschepen varen. Ook is het boeken van internationale treinkaartjes vaak ingewikkelder dan het boeken van vluchten, omdat de nationale systemen van de spoorwegmaatschappijen niet goed geïntegreerd zijn in een overzichtelijke website. De trein is vaak duurder dan vliegen, mede doordat de luchtvaart zwaar gesubsidieerd wordt.
Meer over de trein als alternatief voor vliegen hier en hier.

Aanvulling 1 juni 2018: lees ook Sneller treinverkeer kan 133 duizend Schiphol-vluchten schelen, maar vliegen is nog ‘veel te goedkoop’.

Foto van Schiphol van Wikipedia.

Minister Koenders van Buitenlandse Zaken dreigt met diplomatieke gevolgen, als een in Indonesië ter dood veroordeelde Nederlander wordt geëxecuteerd.

Ik ben tegen de doodstraf, maar waarom deze nogal exclusieve aandacht voor een Nederlandse ter dood veroordeelde en niet voor alle gevangenen in Indonesië die wachten op executie? Volgens de berichten was de rechtsgang rond de Nederlander niet goed, dus OK, Nederland komt daar met recht tegen in het geweer.

Maar dreigt onze minister van Buitenlandse Zaken ook met diplomatieke gevolgen bij andere, nog veel ergere inbreuken op de rechtsgang in Indonesië en grove mensenrechtenschendingen aldaar?

Denk bijvoorbeeld aan de Indonesische provincies van West-Papua, waar het hijsen van een voor de autoriteiten onwelgevallige vlag al kan leiden tot jaren gevangenisstraf en waar de politie en militairen met vaak keihard optreden tegen (ook vreedzame) demonstraties, al te vaak met doden tot gevolg. Nee, dan horen we geen ferme diplomatieke taal maar boterzacht gewauwel, want oh, de handelscontacten mogen er niet onder lijden.

Daarbij moeten we bedenken dat West Papua tot 1962 bij Nederland hoorde onder de naam Nederlands Nieuw-Guinea. Het gaat dus om onze voormalige rijksgenoten, die onder internationale druk door middel van een nep-referendum bij Indonesië zijn gevoegd tegen de wil van de meerderheid van de lokale bevolking.

De lokale bevolking van West Papua, de papua’s, hebben een reeks zeer terechte verlangens. Zo moet het gebied eindelijk worden open gesteld voor onafhankelijke journalisten en hulporganisaties. Militairen en politie moeten ingetoomd worden en niet meer straffeloos disproportioneel geweld kunnen gebruiken.

Het zou minister Koenders sieren, als hij óók daarover ferme taal zou spreken en daadwerkelijk druk zou uitoefenen en niet alleen als het Nederlanders betreft.

Meer West Papua | Nederlands Nieuw-Guinea