Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Deze kunst uit het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea (nu deel van Indonesië) zag ik in het Museum Volkenkunde in Leiden. Volgens het bord gaat het hier om kunst van de Marind-Anim en de Asmat, die vroeger koppen snelden.

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Utrecht 2021

Als kind woonde ik kort in Nederlands Nieuw-Guinea, Nederlands laatste kolonie in ‘de Oost’. In Manokwari in de zogenoemde Vogelkop en in Hollandia, de hoofdplaats.

Hoe jong ik ook was (11) en hoe kort ons verblijf daar ook duurde (een klein jaar), het was een ervaring die me is bijgebleven. Daarom op dit weblog en op mijn website regelmatig aandacht voor het gebied, dat in 1963 is ingelijfd bij Indonesië. De lokale bevolking plukt er nog steeds de wrange vruchten van.

Ik heb thuis nog steeds diverse souvenirs uit Nieuw-Guinea zoals het houtsnijwerk hierboven, dat helaas door verhuizingen te lijden heeft gehad. De breuken zijn niet zo mooi gelijmd. Voor de herinneringen maakt dat niet veel uit.

Hieronder haarversiering uit Nieuw-Guinea en een postkaart uit de koloniale tijd.

Utrecht 2021

Sorong (Nederlands Nieuw-Guinea) 1961

Reizen is nogal veranderd. Nu kun je bijna overal komen met het vliegtuig, ooit speelden passagiersschepen nog een grote rol. Een klein beetje heb ik dat zelf mogen ervaren in de nadagen van de passagiersscheepvaart. Dat was toen ik als elfjarige verhuisde van Manokwari op Nederlands Nieuw-Guinea naar Hollandia op hetzelfde eiland. Die reis deed mijn moeder met haar vier kinderen per schip van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij, de Kaloekoe. Een reis van vier dagen via Biak, Japen en Seroei, als ik me niet vergis.

Ik heb het als tienjarige natuurlijk minder bewust ervaren, maar het is een heel andere manier van reizen dan op een vliegtuig stappen en enkele uren later aankomen. Vliegen was in die dagen trouwens ook anders dan nu.

Als kind vond ik zo’n schip reuze interessant. Ik keek mijn ogen uit naar de laadbomen van het schip, die de lading van de kade of een lichter in het ruim hesen en andersom. Vandaag de dag gebeurt dat meestal met kranen aan de wal en hebben schepen geen laadbomen meer. Op tekeningen, die ik in die tijd maakte, komen die laadbomen terug.

Ook de drukte van de dekpassagiers was boeiend. Mensen met kippen en geiten, bagagenetten aan het hoofd. Ik kon het gekrioel op het dek gadeslaan vanaf de hogere verdieping van de opbouw van het schip, waar de hutten voor de luxere passagiers lagen, compleet met badkamer. Ja, het stereotype van het blanke zoontje van een koloniaal.

We moesten ergens op een eenzaam eilandje een planter bevoorraden, wat gebeurde met kleine bootjes, want er was geen haven waar de Kaloekoe kon aanleggen. Dat duurde even en het was verstikkend heet. De eersteklaspassagiers kregen toestemming om met een sloep een poosje aan land te gaan om daar te zwemmen. De foto rechts van Maritiem Digitaal geeft een beeld hoe dat eruit moet hebben gezien.

Een onvergetelijke herinnering, hoe vaag sommige details ook zijn na al die tijd.

Hieronder een poster van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij en een kaart met de routes van de KPM in Nederlands Nieuw-Guinea (deel van grotere kaart). (Bron van beide: Wikipedia.)

W. Somerset Maugham schreef het korte verhaal The four Dutchmen over vier Nederlandse zeelieden, die in Aziatische wateren voeren op dergelijke schepen.