Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Deze kunst uit het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea (nu deel van Indonesië) zag ik in het Museum Volkenkunde in Leiden. Volgens het bord gaat het hier om kunst van de Marind-Anim en de Asmat, die vroeger koppen snelden.

Leiden (Zuid-Holland) 2021

Utrecht 2021

Als kind woonde ik kort in Nederlands Nieuw-Guinea, Nederlands laatste kolonie in ‘de Oost’. In Manokwari in de zogenoemde Vogelkop en in Hollandia, de hoofdplaats.

Hoe jong ik ook was (11) en hoe kort ons verblijf daar ook duurde (een klein jaar), het was een ervaring die me is bijgebleven. Daarom op dit weblog en op mijn website regelmatig aandacht voor het gebied, dat in 1963 is ingelijfd bij Indonesië. De lokale bevolking plukt er nog steeds de wrange vruchten van.

Ik heb thuis nog steeds diverse souvenirs uit Nieuw-Guinea zoals het houtsnijwerk hierboven, dat helaas door verhuizingen te lijden heeft gehad. De breuken zijn niet zo mooi gelijmd. Voor de herinneringen maakt dat niet veel uit.

Hieronder haarversiering uit Nieuw-Guinea en een postkaart uit de koloniale tijd.

Utrecht 2021

Sorong (Nederlands Nieuw-Guinea) 1961

Reizen is nogal veranderd. Nu kun je bijna overal komen met het vliegtuig, ooit speelden passagiersschepen nog een grote rol. Een klein beetje heb ik dat zelf mogen ervaren in de nadagen van de passagiersscheepvaart. Dat was toen ik als elfjarige verhuisde van Manokwari op Nederlands Nieuw-Guinea naar Hollandia op hetzelfde eiland. Die reis deed mijn moeder met haar vier kinderen per schip van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij, de Kaloekoe. Een reis van vier dagen via Biak, Japen en Seroei, als ik me niet vergis.

Ik heb het als tienjarige natuurlijk minder bewust ervaren, maar het is een heel andere manier van reizen dan op een vliegtuig stappen en enkele uren later aankomen. Vliegen was in die dagen trouwens ook anders dan nu.

Als kind vond ik zo’n schip reuze interessant. Ik keek mijn ogen uit naar de laadbomen van het schip, die de lading van de kade of een lichter in het ruim hesen en andersom. Vandaag de dag gebeurt dat meestal met kranen aan de wal en hebben schepen geen laadbomen meer. Op tekeningen, die ik in die tijd maakte, komen die laadbomen terug.

Ook de drukte van de dekpassagiers was boeiend. Mensen met kippen en geiten, bagagenetten aan het hoofd. Ik kon het gekrioel op het dek gadeslaan vanaf de hogere verdieping van de opbouw van het schip, waar de hutten voor de luxere passagiers lagen, compleet met badkamer. Ja, het stereotype van het blanke zoontje van een koloniaal.

We moesten ergens op een eenzaam eilandje een planter bevoorraden, wat gebeurde met kleine bootjes, want er was geen haven waar de Kaloekoe kon aanleggen. Dat duurde even en het was verstikkend heet. De eersteklaspassagiers kregen toestemming om met een sloep een poosje aan land te gaan om daar te zwemmen. De foto rechts van Maritiem Digitaal geeft een beeld hoe dat eruit moet hebben gezien.

Een onvergetelijke herinnering, hoe vaag sommige details ook zijn na al die tijd.

Hieronder een poster van de Koninklijke Pakketvaart Maatschappij en een kaart met de routes van de KPM in Nederlands Nieuw-Guinea (deel van grotere kaart). (Bron van beide: Wikipedia.)

W. Somerset Maugham schreef het korte verhaal The four Dutchmen over vier Nederlandse zeelieden, die in Aziatische wateren voeren op dergelijke schepen.

Manokwari (Nederlands Nieuw-Guinea) rond 1960

Om deze korte serie met herinneringen aan onze laatste kolonie in ‘de Oost’ te besluiten een ansichtkaart, die ik een album van mijn ouders vond.

In 1961 woonde ik kort in Manokwari, waarna we verhuisden naar Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea.

In 1962 vertrok Nederland uit het gebied en na een tussenbewind van de Verenigde Naties werd de westelijke helft van Nieuw-Guinea Indonesisch. De oostelijke helft is een zelfstandig land, Papua New Guinea. Het Indonesische bewind heeft de lokale bevolking van onze kolonie weinig goeds gebracht. Onderdrukking, discriminatie en marginalisatie is het lot van de papua’s.

Meer herinneringen aan Nieuw-Guinea

Sentanimeer (Nederlands Nieuw-Guinea) 1962

Na het beeld van de baai van Hollandia gisteren, vandaag een foto van het Sentanimeer, die ik tussen oude dia’s vond.

Toen wij in Nieuw-Guinea woonden, gingen we daar vaak zwemmen. De weg daarheen stond al eens op dit weblog.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua


Hollandia (Nederlands Nieuw-Guinea) 1962

Na de foto van gisteren, die aan de Hollandse tijd van Nieuw-Guinea herinnerde, nu een dia uit die Hollandse tijd, ook genomen door mijn vader. De dia is inmiddels wat verkleurd. De tand des tijds.

Als ik me niet vergis is dit de baai bij Hollandia, de hoofdstad van Nederlands Nieuw-Guinea. Het schip dat aan de kade ligt zou de Kaloekoe kunnen zijn (of een van haar zusterschepen), waarmee ik in die tijd van Manokwari naar Hollandia verhuisde.

Wonderlijk hoe snel we onze laatste kolonie in ‘De Oost’ (tot 1962) zijn vergeten.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea | West Papua

Biak (West Papua – voormalig Nederlands Nieuw-Guinea) 1990

Deze foto is gemaakt door mijn vader in voormalig Nederlands Nieuw-Guinea, dat sinds 1963 onder Indonesisch bewind valt. De oude, gietijzeren brievenbus van de Nederlandse Posterijen is nog steeds in gebruik.

Mijn vader is twee keer uitgezonden geweest naar Nieuw-Guinea, in 1950-51 en 1961-2. Die laatste keer was met gezin, waar ik – jong als ik was – veel herinneringen aan bewaar en regelmatig over schreef.

Uit 1951 is dit patrouilleverslag van mijn vader.

Hollandia 1962

Zo maar een weg in Nederlands Nieuw-Guinea. In mijn jeugd reden we daar vaak op weg naar het Sentanimeer voor de nodige waterpret.

De westelijke helft van Nieuw-Guinea, een enorm eiland nabij Australië, was tot 1962 een Nederlandse kolonie. Ik was als kind een (heel) klein deel van die koloniale geschiedenis. Nu is het gebied deel van Indonesië.

Meer Nederlands Nieuw-Guinea