Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Utrecht 2019

Vandaag zeventig jaar geleden viel Noord-Korea Zuid-Korea binnen om de beide Korea’s te verenigen.

Aanvankelijk leek dat te lukken, maar de Verenigde Naties besloten om de aanval te veroordelen en militaire hulp te sturen. De Korea oorlog wordt wel de enige hete oorlog van de koude oorlog genoemd.

Met de militaire steun van onder meer de Verenigde Staten, Canada, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België en ook Nederland werden de Noordkoreaanse troepen teruggedrongen, maar die kregen toen steun van China. Uiteindelijk werd een wapenstilstand gesloten en bleven Noord- en Zuid-Korea gescheiden door een gedemilitariseerde zone. Een echte winnaar was er niet, wel veel slachtoffers.

Het monument op de foto herdenkt de Utrechtse militairen, die in de Koreaanse strijd omkwamen.

Meer lezen over de Koreaanse oorlog:

Koreaanse Oorlog (1950-1953) (Historiek)

De Korea Oorlog (Andere Tijden)

Doetinchem (Achterhoek) 1945

Vandaag 70 jaar geleden werd Doetinchem gebombardeerd door de geallieerden. Ook op 19 en 23 maart moest Doetinchem het ontgelden. Er is nooit een goede verklaring voor deze bombardementen gevonden.

In het historische stadscentrum was heel veel schade. Het stadhuis, de synagoge en de Catherinakerk gingen in brand. 120 gebouwen werden verwoest en er vielen 143 doden en honderden gewonden. Mijn moeder hield een verbrijzelde elleboog over aan een van die bombardementen.

In een oud familiealbum vond ik bijgaande foto’s. Niet allemaal even goed, maar ze geven wel een beeld van de verwoesting.

> Zie ook: Mobilisatie in de Achterhoek

Utrecht 2018

Dit monument eert het verzet tegen de Duitse bezetting van Nederland 1940 – ’45. Het is ontworpen door Willem Johannes Valk. Het gedicht op de sokkel is van Hendrik de Vries. Het staat in Utrecht bij De Inktpot, het hoofdkantoor van Prorail, vroeger van de Nederlandse Spoorwegen.

Het gedicht luidt:

Aan hen die nimmer bukten.

‘t  Geheim en hecht verbond
van wrekers der verdrukten
Voor wie geen recht bestond.

Der weerloos weggerukten
gekwelden en gesarden
Waar zoveel wachtensmoeden
in rouw en vrees verstarden.

Wat slagen ook mislukten
wat makkers wreed verbloedden –

Zij streden en volhardden.

Op de andere kant van de sokkel staat:

1940 – 1945
Onthuld op 17 SEPT. 1949

5 jaar na het begin van de
spoorwegstaking

Directie & Personeelraad

(Kleine foto groter door erop te klikken.)

Truus van Lier
Een heel ander soort monument is de bloemenhulde voor Truus van Lier, dat ook in Utrecht te vinden is.

Truus van Lier was “een rechtenstudent en verzetsstrijdster, in 1943 op 22-jarige leeftijd geëxecuteerd in concentratiekamp Sachsenhausen. Dit omdat ze een beruchte Utrechtse hoofdcommissaris had doodgeschoten: de NSB-er Gerard Kerlen. Die zocht hier fanatiek naar ondergedoken Joden.

Utrecht had geen standbeeldje over voor Truus van Lier. Omdat het gevoelig lag dat de NSB hier haar hoofdkwartier had, aan de Maliebaan? Omdat Truus lid was van de Amsterdamse studentenverzetsgroep CS-6? Die pleegde van alle verzetsgroepen de meeste aanslagen. De leden waren zeer links tot min of meer communistisch, geen pre, na de oorlog. En vrouwen waren er volkomen gelijkwaardig aan mannen.” Bron.

Utrecht (foto van de website voor Truus van Lier)

Maarn (Utrecht) 2018

Ter gelegenheid van dodenherdenking vandaag het monument voor de gevallenen in Maarn op de Utrechtse heuvelrug.

Meer over de geschiedenis van dodenherdenking: Wanneer begon de traditie van twee minuten stilte? (Andere Tijden).

Uit vervlogen tijden:

Nederlands Indië 1947

Vandaag, 15 augustus, is de jaarlijkse Indië herdenking. Op 15 augustus 1945 capituleerde Japan en kwam er een einde aan de tweede wereldoorlog in Azië. Nederlands Indië was in die oorlog door Japan bezet, Nederlanders kwamen in kampen terecht. Veel vrouwen werden in soldatenbordelen ingezet als wat eufemistisch troostmeisjes werd genoemd. Het Japanse regime was vaak wreed.

Op NPO Focus een uitgebreid artikel met video’s over de Japanse bezetting: Hoe hebben Nederlanders de bezetting van Nederlands-Indië ervaren?

Veel Nederlanders weten maar weinig af van deze ‘tweede dodenherdenking’ in augustus. Ellen Deckwitz schreef daar een lezenswaardige column over: Te lang stil.

Na de Japanse capitulatie werd de oude orde van koloniale overheersing over Nederlands Indië niet hersteld. Nationalisten riepen de onafhankelijkheid van Indonesië uit, waarop Nederland reageerde met de zogenoemde politionele acties, die gewoon een nare koloniale oorlog waren. De herdenking van in Nederlands Indië gevallen militairen is daarom omstreden.

Fotoalbum
Een oom van mij ging na de oorlog ook als miltair naar Indië. In een fotoalbum van hem vond ik bovenstaand papier dat door de decoratie lijkt te refereren aan kerstmis. ‘In onderlinge samenwerking met de Ned. Ind. burgery, Rode-Kruis en ‘NIWIN’’, zo vermeldt het biljet. NIWIN staat voor Nationale Inspanning Welzijnsverzorging Indië. Die organisatie zorgde voor het welzijn van Nederlandse militairen in Indië. Het waren de nadagen van Nederland in Indië.

Mijn oom was achteraf trouwens nogal kritisch over ons optreden in Indië.

Een paar foto’s uit zijn Indische album:

Tandjong Priok (Nederlands Indië) 1947
 

Nederlands Indië 1947
 

Tjiseeng (Nederlands Indië) 1947

Parijs 2017

Ter gelegenheid van bevrijdingsdag het beeld ‘De verwoeste stad’ van Ossip Zadkine. Althans, dit is een model dat ik zag in het Zadkine Museum in Parijs. Het echte beeld staat in Rotterdam ter herinnering aan het bombardement door Duitse vliegtuigen in mei 1940.

Oorlog, ik schreef het eerder, is vreselijk en dat beeldt dit standbeeld mooi uit. Al kan geen kunstwerk tegen de werkelijkheid op.

Utrecht 2017

Afbeelding op een beker ter herinnering aan de tiende bevrijdingsdag in 1955. Hij stond samen met een beker uit 1960 en oorlogsboeken al eens op dit weblog.

Utrecht 2014

Ter herinnering aan de bevrijding van de Duitse bezetting van Nederland in 1945 is deze bruine beuk geplant als ‘bevrijdingsboom’. Hij staat aan het Servaasbolwerk in Utrecht.

Zie ook: Dodenherdenking 1, Dodenherdenking 2 en Bevrijding.

Brazilië 1938

In eerste instantie was ik – net als iedereen – geschokt door de onthoofdingsfilmpjes van Islamitische Staat (IS). Toch kreeg ik al snel een ongemakkelijk gevoel bij de nogal pavloviaanse reactie daarop: ‘barbaars’, ‘primitief’, ‘schokkend’. En daarna: ‘bombarderen!’ In het verleden hebben onze bombardementen alleen maar ellende gebracht.

De verontwaardiging over de onthoofdingen door IS kwam pas op, toen er Westerlingen werden onthoofd. Eerdere onthoofdingen in Syrië van een aantal niet-Westerse gevangenen door de Free Syrian Army (vermeend gematigde rebellen waarmee het Westen zaken doet in de strijd tegen het bewind van president Assad) kregen in het Westen geen (media)aandacht. Dat is cynisch.

Ook is de nadruk op de barbaarsheid van dood door onthoofding nogal selectief. Is de dood van onschuldige burgers door aanvallen met drones, of door ongerichte bombardementen minder erg?

Onthoofdingen spreken onze angsten meer aan dan technologische oorlogvoering, waarbij de schutter op afstand blijft: hoog in de lucht bij bombardementen (naderhand een biertje in de kantine van de basis), ver weg aan de andere kant van de wereld in het geval van drones (als de dienst erop zit, gewoon naar huis), of vele kilometers ver op een schip in het geval van kruisraketten. Door van ver komende stukken metaal uiteen gereten te worden, is net zo erg als van dichtbij vermoord te worden.

Ongemakkelijk is ook de suggestie van veel politici en media dat deze onthoofdingen specifiek zijn voor deze terroristische groepering. De boodschap (vaak impliciet, maar ook expliciet) is dat de daders primitief en barbaars zijn. Kortom: onmensen. In hun motieven hoef je je dan niet meer te verdiepen. IS is evenwel alles behalve primitief en gaat weloverwogen te werk.

Onthoofdingen komen ook in onze geschiedenis volop voor. In 1945 onthoofdden Amerikanen een Japanner en poseerden met het afgehakte hoofd uitgestald op een tank. In 1991 deden Amerikanen hetzelfde met een Irakees. Tot in de jaren zestig gebruikten de Europeanen in hun koloniën onthoofdingen om vrijheidsbewegingen af te schrikken. Meer over onthoofdingen in de geschiedenis hier en hier.

Velen zullen het bovenstaande lezen als het goedpraten van de onthoofdingen. Dat is natuurlijk klinkklare onzin. Het doden van onschuldige burgers is nooit en te nimmer goed te praten. Laten we onze (media)aandacht en onze verontwaardiging echter niet beperken tot onthoofde onschuldige Westerse burgers.  Meer.

De foto hierboven uit 1938 is gemaakt in Brazilië waar de autoriteiten lang jacht maakten op de bende van Lampião en Maria Bonita (Mooie Maria). De bendeleden werden onthoofd en de hoofden tentoongesteld.

Meer commentaren

Utrecht 2014

Behalve ‘De ballade van de ter dood veroordeelden’ hing bij mijn oma vroeger ook dit schildje aan de muur. Naar ik aanneem een uiting van het onvermijdelijke patriottisme, in woord zo niet in daad, van veel Nederlanders tijdens de Duitse bezetting. Onbekend is of dit huisvlijt is of een gekocht ding.

Zie ook Bevrijding, eerder op dit weblog.

Meer foto’s