Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Laatst reisde ik per trein met iemand, die een e-ticket had. Wat een comfortabele manier van reizen met zo’n e-ticket! Net als vroeger, toen je aan het begin van je reis een kaartje kocht en daarna niet meer hoefde na te denken.

Het toeval wilde dat er een storing was, waardoor ik om moest reizen. Dat wilde voor mij met ov-chipkaart zeggen: inchecken in Utrecht, uitchecken in Amersfoort en weer inchecken voor de Valleilijn. Uitchecken in het gedrang rond de uitcheckpalen in Ede-Wageningen en verderop weer inchecken bij de NS. Uitchecken in Arnhem en weer inchecken bij Arriva. Mijn reisgenoot wandelde onbezorgd door zonder op elk station te hoeven opletten dat je alles in de juiste volgorde doet om niet per ongeluk zwart te reizen.

Als er geen gedrang is rond de palen (ik miste al eens een aansluiting door het in- en uitchecken), dan is het allemaal geen ramp natuurlijk, maar het is toch echt veel rustiger om lekker koutend met je reisgenoot naar de volgende trein te kunnen wandelen zonder al die tussenstops bij de uit- en incheckpalen.

Helaas zijn kaartjes met korting niet meer als e-ticket te verkrijgen. Dus ik moet wel door het in-/uitcheckcircus.

Bij een van de reizen gaat er iets mis en wordt er teveel geld afgeschreven van het tegoed op de anonieme OV-chikaart. In de OV-winkel op het station zien ze meteen de fout. Geld terugkrijgen is geen probleem: “als u mij een bankrekeningnummer geeft, dan maken wij dat over’.

Huh??!! Waarom wordt het tegoed niet gewoon weer op de kaart gezet?

Nog erger: de bankpas is niet genoeg, ze willen ook nog je adres weten.

Lekker anoniem zo’n anonieme OV-chipkaart.

We weten het nu wel, grote techbedrijven zoals Google leven van het verzamelen van gegevens over ons allemaal en over al onze activiteiten. De Europese Unie bestrijdt Google op sommige punten, maar tegelijkertijd helpen vele organisaties en bedrijven Google juist. Daaronder zijn ook bedrijven en instellingen, die publieke diensten leveren.

Bijvoorbeeld banken, de NS en OV-Chipkaart, die openbare diensten verlenen als betalingsverkeer en openbaar vervoer, dragen actief bij aan Googles macht door hun apps enkel via Google aan te bieden en niet via meerdere app-stores of, veel beter: (ook) via de eigen website.

Wil je van die apps gebruik maken, ben je gedwongen je bij Google te melden, waar dat bedrijf weer allerhande informatie uit kan destilleren. Talloze organisaties en bedrijven doen hetzelfde en dragen daarmee bij aan Googles overheersing van de datamarkt.

Stom, stom, stom, en in strijd met de vrije keuze van de consument.

Voor een treinreis koop ik nog steeds een kaartje uit de automaat. Voordeel: verder geen zorgen meer over vergeten om in- en uit te checken zoals dat met de OV-chipkaart moet.

Voor mijn bezoek aan een tante en mijn moeder, die vlak bij elkaar, maar in verschillende plaatsen wonen, werkt de OV-chipkaart voor mij zo: inchecken bij vertrek, uitchecken bij NS op overstapstation en meteen weer inchecken bij de regiotrein (andere paal). Erg onhandig als de overstaptijd kort is. Uiteraard uitchecken bij aankomst. Na bezoek aan mijn tante in het verpleeghuis, ga ik twee stations terug: inchecken bij instappen, uitchecken acht minuten later bij aankomst. Na bezoek aan mijn moeder in het verzorgingshuis de reis naar huis: inchecken, op het overstapstation uitchecken bij de regiotrein en inchecken bij NS en weer uitchecken op mijn eindbestemming.

Dat zijn welgeteld tien in- en uitchecks. Op zich simpele handelingen, maar je mag ze niet vergeten en op plekken met meerdere vervoerders moet je opletten dat je de juiste palen in de juiste volgorde kiest, want “Eenmaal ingecheckt bij een andere vervoerder, is het niet mogelijk nog uit te checken bij NS”, zo vermelden de instructies. Met een kaartje op zak is al dat gedoe niet nodig, want dan hoeft in- en uitchecken niet  en kun je op hetzelfde kaartje gewoon doorreizen met de trein van een andere vervoerder.

De NS bericht nu dat het vanaf begin 2013 niet meer mogelijk is om kortingskaartjes te kopen in de kaartjesautomaat*. Ik moet dus wel mee gaan doen aan het hierboven beschreven in- en uitcheckcircus. Een aantal consumentenorganisaties verenigd in het LOCOV adviseerde de NS het papieren kaartje niet af te schaffen, maar de trein van de OV-chipkaart dendert door zonder aan de reiziger te denken.

Wie een NS-kortingskaart heeft mag (maximaal drie) reisgenoten meenemen, die dan ook korting krijgen. Ook dat wordt in 2013 lastiger dan even extra kaartjes voor de meereizigers kopen in de kaartautomaat. De medereiziger moet een eigen OV-chipkaart hebben met minimaal € 10 saldo. Daarmee eerst langs de NS-automaat om een meereiskorting te laden en dan alsnog inchecken bij een incheckpaal. Lekker handig!

Om maar te zwijgen van wat je moet doen, als je een gast uit het buitenland op Schiphol ophaalt met de trein en die van de meereiskorting wilt laten profiteren. OV-chipkaart kopen, activeren, € 10 laden, meereiskorting laden, langs de incheckpaal. Hè, hè, we kunnen instappen.

Ondertussen is het ook raar dat er voortdurend saldo moet staan (als de OV-chipkaart ook voor de trein is maar liefst € 20) op een persoonlijke OV-chipkaart met automatisch opladen. De daartoe afgegeven machtiging (om het saldo automatisch aan te vullen door geld van de bankrekening van de reiziger af te schrijven) kan net zo goed gebruikt worden voor achteraf verrekenen van werkelijk gemaakte reiskosten. Dat is natuurlijk veel consumentvriendelijker. De vervoersmaatschappijen zitten nu op miljoenen van de reizigers, ook van hen die weinig reizen.

Verder wil de NS de stations gaan afsluiten met poortjes, waar je alleen met de OV-chipkaart in of uit kunt. De metro heeft ze al. Al die poortjes en controles maken de wereld er niet vriendelijker op. Die poortjes bij de NS zijn een slecht idee. Dat vindt ook het al genoemde LOCOV in het eerder genoemde advies (pdf).

En de reclamemensen van de OV-chipkaart maar roepen dat dat ding zo fijn is voor de reiziger. Klinkklare onzin!

* Update 8 november 2012: Het is nog veel gekker: de kortingskaartjes blijven gewoon beschikbaar in de kaartjesautomaat van NS, maar kortingskaarthouders en meereizigers mogen ze niet meer kopen. Alleen de houders van trajectkaarten mogen (moeten) papieren kortingskaartjes kopen, als ze op een ander traject reizen dan waarvoor de trajectkaart is. Lees hier meer over het verdwijnen van het papieren kaartje bij de NS.

* Update 8 maart 2013: Het papieren kortingskaartje van de NS blijft voorlopig toch nog bestaan. Zie de uitleg van de NS hieronder bij de reacties op deze post.

Meer columns

De OV-chipkaart is ons verkocht, of liever door de strot geduwd, onder het motto dat het zo gemakkelijk zou worden voor de reiziger. Inmiddels is wel gebleken dat het niet om de reiziger ging, maar om de vervoersbedrijven.

Wie niet anoniem reist en een incassomachtiging afgeeft voor automatisch opladen, moet desondanks een continu voorschot bij de vervoerders inleveren. Voor wie ook per trein reist, is dat bedrag maar liefst Euro 20. Een voorfinanciering dus. Waarom kan de reis niet achteraf via zo’n incasso betaald worden? De vervoerders zitten zo op miljoenen (miljarden?) van de reizigers en trekken daar rente van. Wie zijn geld terug wil moet daar evenwel administratiekosten voor betalen.

Wie een nieuwe kortingskaart van de NS krijgt (de NS vernieuwt elke twee jaar), heeft meestal ineens twee OV-chipkaarten, want het OV-chipkaartdeel van de oude heeft een andere looptijd en blijft dus geldig voor tram en bus.

Het saldo op de oude kaart moet de klant zelf over laten zetten op de nieuwe NS-kortingskaart, ook als dat met Euro 20 overduidelijk gericht was op de trein.

Wie voor eerste klas gekozen had op zijn oude kortingskaart, moet dat voor de nieuwe opnieuw aanvragen.

Over al die complicaties en de door de klant te ondernemen acties staat niets in het begeleidend schrijven bij de nieuwe kortingskaart van de NS. Geen zaak van de NS, moeten ze gedacht hebben.

Alles behalve klantvriendelijk dus.

Verder moet je goed uitkijken welke paal je gebruikt voor in- en uitchecken op stations, waar meerdere vervoerders actief zijn, want elke vervoerder heeft zijn eigen palen. Verrekt onhandig voor de reiziger, vooral als deze ter plekke niet bekend is.

Wie durft er nog te beweren dat dit ten behoeve van de reizigers is gedaan? Nederland heeft er weer een mislukt project bij. De projecttrein dendert evenwel voort, reparatie blijft uit.

Meer Nederland