Brazilië, West-Papua, media en meer
De media lopen over van de ‘analyses’ van experts en van hun voorspellingen over het presidentschap van Donald Trump. Wat mij betreft: stoppen daarmee en eerst eens even afwachten.
Niet dat ik mij geen zorgen maak, maar het staren in glazen bollen is volstrekt zinloos.
Brazilië 1938
In eerste instantie was ik – net als iedereen – geschokt door de onthoofdingsfilmpjes van Islamitische Staat (IS). Toch kreeg ik al snel een ongemakkelijk gevoel bij de nogal pavloviaanse reactie daarop: ‘barbaars’, ‘primitief’, ‘schokkend’. En daarna: ‘bombarderen!’ In het verleden hebben onze bombardementen alleen maar ellende gebracht.
De verontwaardiging over de onthoofdingen door IS kwam pas op, toen er Westerlingen werden onthoofd. Eerdere onthoofdingen in Syrië van een aantal niet-Westerse gevangenen door de Free Syrian Army (vermeend gematigde rebellen waarmee het Westen zaken doet in de strijd tegen het bewind van president Assad) kregen in het Westen geen (media)aandacht. Dat is cynisch.
Ook is de nadruk op de barbaarsheid van dood door onthoofding nogal selectief. Is de dood van onschuldige burgers door aanvallen met drones, of door ongerichte bombardementen minder erg?
Onthoofdingen spreken onze angsten meer aan dan technologische oorlogvoering, waarbij de schutter op afstand blijft: hoog in de lucht bij bombardementen (naderhand een biertje in de kantine van de basis), ver weg aan de andere kant van de wereld in het geval van drones (als de dienst erop zit, gewoon naar huis), of vele kilometers ver op een schip in het geval van kruisraketten. Door van ver komende stukken metaal uiteen gereten te worden, is net zo erg als van dichtbij vermoord te worden.
Ongemakkelijk is ook de suggestie van veel politici en media dat deze onthoofdingen specifiek zijn voor deze terroristische groepering. De boodschap (vaak impliciet, maar ook expliciet) is dat de daders primitief en barbaars zijn. Kortom: onmensen. In hun motieven hoef je je dan niet meer te verdiepen. IS is evenwel alles behalve primitief en gaat weloverwogen te werk.
Onthoofdingen komen ook in onze geschiedenis volop voor. In 1945 onthoofdden Amerikanen een Japanner en poseerden met het afgehakte hoofd uitgestald op een tank. In 1991 deden Amerikanen hetzelfde met een Irakees. Tot in de jaren zestig gebruikten de Europeanen in hun koloniën onthoofdingen om vrijheidsbewegingen af te schrikken. Meer over onthoofdingen in de geschiedenis hier en hier.
Velen zullen het bovenstaande lezen als het goedpraten van de onthoofdingen. Dat is natuurlijk klinkklare onzin. Het doden van onschuldige burgers is nooit en te nimmer goed te praten. Laten we onze (media)aandacht en onze verontwaardiging echter niet beperken tot onthoofde onschuldige Westerse burgers. Meer.
De foto hierboven uit 1938 is gemaakt in Brazilië waar de autoriteiten lang jacht maakten op de bende van Lampião en Maria Bonita (Mooie Maria). De bendeleden werden onthoofd en de hoofden tentoongesteld.
Utrecht 2014
Het is zomer! Hier een groep kinderen in het Merwedekanaal nabij de Mandelabrug in Utrecht.
Ik verbaas mij wel over de hype in de media als het eenmaal warm wordt. Items op het tv-journaal met strandinterviews en verhalen over hitteplannen met interviews met deskundigen, die aanraden om veel water te drinken. Duh!
Trouwens die strandinterviews zijn helemaal geen interviews, want ze zijn volstrekt nietszeggend. Zo van: “lekker toch?!” en meer van dat soort diepe gedachten. Ieder is zijn of haar plezier gegund, maar bespaar ons dit soort prietpraat tussen het nieuws uit Gaza en neerstortende vliegtuigen.
Grappig hoe de zogenoemde sociale media doordringen in een mensenleven. Eerst wilde ik niet meedoen. In het prille begin nodigde een vriend mij uit om lid te worden van Linkedin, wat ik toen maar deed, al zag ik er weinig in. Mijn account was totaal passief.
Veel later maakte ik toch maar accounts aan bij Facebook en Hyves om vindbaar te zijn in verband met freelance werk. Ook daar was ik echter totaal niet actief met het plaatsen van mededelingen en al helemaal niet van persoonlijke berichten. Desondanks meldden zich een aantal mensen die ‘vrienden’ wilden worden. Meestal ‘bekenden’ van fora. Interessant hoe zelfs een totaal passief account gevonden wordt. Dat doen die sociale media heel slim.
Twitter ging ik gebruiken om nieuwe bijdragen op mijn website te melden. Na een poosje liet ik die meldingen automatisch doorstromen naar Facebook. Zelf kwam ik daar nog steeds zelden.
Een blog op WordPress gaf de kans om ook korte berichten die ik te licht vond voor mijn website te plaatsen. Vooral foto’s vonden daar een plek. Nog steeds geen privé-berichten, die horen wat mij betreft helemaal niet op internet thuis. Ook nieuwe bijdragen op mijn WordPressblog meldde ik via Twitter.
Uiteindelijk ging ik ook artikelen en dergelijke die ik interessant vond, delen via Twitter. (En dus automatisch ook via Facebook. Hyves was inmiddels uit de markt.)
Nog weer later heb ik ook een account aangemaakt op Diaspora, een privacyvriendelijk alternatief voor Facebook. Dat is meer uit solidariteit met het initiatief dan om wat anders, want daar heb ik geen vrienden. Het probleem van Diaspora is dat iedereen al op Facebook zit en te lui is om over te stappen, ondanks het feit dat Facebook slecht is voor je privacy. Op Diaspora plaats ik de bijdragen die op mijn website staan, de berichten op mijn weblog en de deelberichten van mijn Twitter.
Samengevat: ik heb nu mijn website voor het (overwegend) serieuzere werk, mijn weblog (inmiddels op een eigen domein) voor een dagelijkse bericht (vaak een foto) plus de artikelen van mijn website, en Twitter (2015: opgeheven) om te berichten dat er iets nieuws staat op mijn website of weblog en om interessante artikelen en dergelijke te ‘delen’. Die Twitterberichten gaan ook door naar mijn Facebook (2015: opgeheven) en Linkedin (2015: opgeheven). Tenslotte heb ik een account bij Diaspora voor een mengsel van dat alles.
Zo ben ik uiteindelijk dus toch meegegaan met de ‘sociale’ media, zij het een beetje anders dan de meesten. Grappig proces.
Onlangs mocht ik de proefversie van de internetkiosk Blendle proberen. Dat werd een wat onthutsende ervaring. Na het aanmaken van de inlog komt de lezer niet bij de rekken met kranten en tijdschriften terecht zoals je zou verwachten, maar op een pagina waar je min of meer bekende Nederlanders kunt aankruisen van wie je vervolgens leestips krijgt.
Wie die pagina wegklikt om eerst te kijken wat Blendle aan media te bieden heeft (daar kom je tenslotte voor), blijkt ineens volautomatisch achttien mensen te volgen. Het is net alsof je bij de ingang van de tijdschriftenhandel wordt aangeklampt met aanbiedingen van mensen die tips willen geven nog voordat je de aangeboden waren hebt kunnen bekijken. Als je daar (nog) niet van gediend bent en doorloopt, zitten er al achttien te volgen personen in je zak.
Desgevraagd legt Blendle uit dat dat is gedaan omdat mensen die pagina over mensen volgen slecht lazen. Blijkbaar is men er niet in geslaagd die volgpagina zo aantrekkelijk te maken dat mensen daarvoor kiezen zonder die negatieve optie (als je niet zegt dat je niet wilt, gaan we ervan uit dat je wilt). Zo’n negatieve optie ervaren de meeste mensen – terecht – als inbreuk op hun keuzevrijheid. Bovendien is het natuurlijk vele malen logischer om de optie voor leestips van bekende personen aan te bieden nadat je hebt kunnen kijken welke kranten en tijdschriften in de rekken liggen. De kans is groot dat mensen die volgpagina (mede) zo slecht lezen omdat ze eerst de aangeboden media willen zien.
De mensen van Blendle zien niet in dat het de verkeerde volgorde is en dat zo’n negatieve optie gewoon niet kan, zo blijkt uit een uitvoerige, zij het van de kant van Blendle erg defensieve gedachtewisseling. Ze schermen voornamelijk met het feit dat 95 procent van hun lezers gebruik maakt van de mogelijkheid om leestips van gekozen personen te krijgen.
Waarom dan zo’n vermaledijde negatieve optie, en waarom niet eerst je waren laten zien, zo blijft de vraag. Hopelijk wordt Blendle in de definitieve versie klantvriendelijker.
President Kennedy schudt de hand van president Goulart in 1962.
‘Kennedy wilde Brazilië binnenvallen’ berichtte De Volkskrant eerder deze week. “De Amerikaanse president John F.Kennedy (1917-1963) overwoog serieus in 1963 Brazilië binnen te vallen om zijn linkse Braziliaanse ambtgenoot João Goulart (1918-1976) ten val te brengen. (…) Kennedy werd in november vermoord en Goulart werd in 1964 door zijn eigen leger afgezet.”
Het bericht in De Volkskrant is nogal kort en verder zoeken levert weinig op buiten de Braziliaanse bronnen. Bijvoorbeeld dit artikel in de Braziliaanse editie van El País en de bron van de onthullingen.
‘Onthullingen’ is overigens betrekkelijk, want dat de Verenigde Staten een dikke vinger in de pap hadden bij de staatsgreep in Brazilië van 1964 was al wel bekend. Dat de Verenigde Staten een militaire interventie overwogen is in dat opzicht een (interessant) detail.
Zie verder deze (Portugeestalige) film over de Amerikaanse inmenging in Brazilië:
https://www.youtube.com/watch?v=suCexIJqRTU
Een bericht over een Amerikaanse high school met een norse Arabier als logo trok mijn aandacht:
De mascotte van Coachella Valley High is een stereotype Arabier met één gefronsde stevige wenkbrauw boven beide boze ogen, een flinke haakneus, een zwarte baard en een krullende snor. Op de muren van het schoolgebouw prijken schilderingen van stoere Arabische mannen en schaarsgeklede oosterse vrouwen, zwevend op tapijten. De Arabier verdedigt al tientallen jaren de eer van Coachella Valley High, maar daar komt mogelijk verandering in. Amerikaanse Arabieren verenigd in de American-Arab Anti-Discrimination Committee (ADC) ervaren de mascotte als een beledigende stereotypering.
zo schrijft De Volkskrant.
Het bericht deed mij meteen denken aan een keten van Arabisch fast food in Brazilië, Habib’s, die het logo hiernaast hebben. Ik schreef er al eens over.
Stereotypen bestrijden is goed (al slaat het soms door in een soort fundamentalisme), maar misschien moeten de actievoerders niet een lokale high school als doel nemen, maar de veel wijder opererende fast-foodketen.
In Brazilië, waar veel Brazilianen van Arabische afkomst wonen, heb ik nooit iets gehoord van protesten tegen het logo van Habib’s. Dat zal toch niet alleen maar zijn, omdat de Arabier van Habib’s niet nors kijkt.
Het Nederlandse weerbericht in de journaals van RTL4 en van de NOS is lang. Veel te lang. Een hele tijd gaat naar het vertellen hoe het weer die dag geweest is (wisten we al), naar foto’s van kijkers (wie zet het journaal aan om kiekjes van onbekenden te kijken?) en dan volgt eindelijk, eindelijk de voorspelling voor de volgende dag en daarna. Interessant trouwens dat ze elkaar daarbij nadoen.
Voor wie in het midden van het land woont, is er nog een probleem. Menige voorspelling vertelt hoe het weer in het noorden en het zuiden zal zijn, of in het westen en in het oosten, maar waar Utrecht en omgeving dan bij horen blijft meestal ongewis.
In Brazilië, 228 keer zo groot als Nederland, is het weerbericht van de televisiejournaals een stuk korter. Per groep van deelstaten (Noord, Noordoost, Centrumwest, Zuidoost, Zuid) wordt zeer beknopt gezegd wat voor weer het wordt, waarbij het accent ligt op de hoofdsteden. Elk van deze groepen deelstaten is nog steeds vele malen groter dan Nederland. Het Braziliaanse weerbericht is véél te kort voor zulke uitgestrekte gebieden. Je hebt er weinig aan, zeker als je buiten de hoofdsteden bent.
Het weerbericht in televisiejournaals heeft daarmee meer iets van een ritueel, waarvan men – blijkbaar overal ter wereld – vindt dat het bij het nieuws hoort. Geschiedenis van het weerbericht.
West Papua, het voormalige Nederlands Nieuw-Guinea (tot 1962), komt maar weinig in het nieuws. We zijn onze rijksgenoten, die nu zuchten onder het onderdrukkende Indonesische regime, wel erg snel vergeten.
Al Jazeera maakte een documentaire over dit vergeten conflict. Daarvoor moest de verslaggever stiekem haar werk doen, want de Indonesische autoriteiten dulden geen pottenkijkers in het gebied.
De documentairemaakster publiceerde een aantal foto’s van haar reis. In 2007 bezocht ze de Baliemvallei in West Papua.
Leni’s dienstmaagd (De Groene Amsterdammer 23 januari 2013) (alleen toegankelijk voor abonnees) is een bespreking van de film Zero Dark Thirty over de opsporing en moord op Osama Bin Laden. De film suggereert dat Bin Laden kon worden opgespoord dank zij informatie verkregen door marteling. Dat marteling de essentiële informatie opleverde wordt overigens ontkend. De film kreeg daarom veel kritiek, omdat hij martelen zou verdedigen.
Het artikel in De Groene stelt enigszins verongelijkt: “Wie dit allemaal (kritieken op Zero Dark Thirty) leest kan zich niet aan de indruk onttrekken dat schrijvers en analisten als Klein weinig tot geen aandacht hebben voor Zero Dark Thirty als pure fictie.”
Pure fictie? Een film over een recente, waar gebeurde en wereldwijd uitgebreid gerapporteerde gebeurtenis?
Eigenlijk weet De Groene dat ook, want verderop in het artikel staat: “voordat er een stroom artikelen werd gepubliceerd waarin zij (regisseur Kathryn Bigelow) samen met scenarist Mark Boal, zoals in het betoog van Klein, met de grond gelijk wordt gemaakt, heeft Bigelow geen gelegenheid onbenut gelaat om Zero Dark Thirty als ‘authentiek’ en zelfs ‘journalistiek’ te bestempelen.”
De film zelf stelt in een tekst aan het begin “Based on Firsthand Accounts of Actual Events” en niet het in film vaak gebruikte, vagere “based on real events”.
Helaas legt De Groene niet uit waarom kijkers en critici de film desondanks anders zouden moeten bekijken dan de makers bedoelden. Daarmee is Leni’s dienstmaagd een raar stuk, waarvan je je afvraagt of het voor publicatie wel is gelezen door een eindredacteur.
Verder beweert het artikel ten onrechte dat Naomi Klein in een commentaar regisseur Kathryn Bigelow verwijt de opvolger van Leni Riefenstahl (filmmaker en propagandist van Hitler-Duitsland) te zijn.
“Zoals Riefenstahl als pionier op het gebied van de filmkunst haar ziel aan het Derde Rijk verkocht, zo transformeert Bigelow zichzelf nu van een briljante vrouwelijke regisseur tot een propagandist. Klein richt zich rechtstreeks tot de Amerikaanse cineaste en schrijft: ‘Net als Riefenstahl ben jij een groot artiest. Maar nu zul jij voor altijd worden herinnerd als de dienstmaagd van het martelen.’” Aldus De Groene.
Het was evenwel niet Naomi Klein, maar Naomi Wolf, die het betreffende commentaar in The Guardian schreef.
Voor menigeen zal dat laatste een detail zijn zonder groot belang. Stuitend is evenwel dat De Groene de fout op de website niet corrigeert na er (herhaaldelijk) op geattendeerd te zijn. Fouten maken is onvermijdelijk, maar journalisten die feitelijke onjuistheden niet corrigeren zijn niet serieus bezig.
Aanvulling 4 februari 2013: De Groene laat weten dat de betreffende e-mail was “ondergesneeuwd”.
rss