Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘politiek’ tag

Vermoorde politicus: Marielle

3 comments

Foto van trappen beschilderd met eerbetoon aan Marielle

São Paulo (SP) Brazilië 2020

Op deze trappen tussen een lager en een hoger gelegen straat in São Paulo een eerbetoon aan de politicus Marielle Franco, gemeenteraadslid in Rio de Janeiro, die in 2018 vermoord werd.

> Necrologie Marielle Franco (NRC)

> Marielle Franco: Brazil’s favelas mourn the death of a champion (The Guardian)

> Aanvulling maart 2024: Marielle Franco: Two powerful politicians arrested over Brazil murder (The Guardian)

Written by Bert Ernste

november 2nd, 2021 at 6:28 am

Afzetting president Brazilië lost niets op

one comment

Foto van parlementsgebouwIn Brazilië is president Dilma Rousseff in augustus 2016 halverwege haar tweede termijn afgezet op beschuldiging van het oppoetsen van de overheidsfinanciën door het aangaan van niet door het parlement geaccordeerde leningen.

Tegenstanders van Rousseffs afzetting stellen dat de afzetting van een democratisch gekozen president een parlementaire staatsgreep is. Het is waar dat de gronden voor de afzetting juridisch hoogst twijfelachtig zijn. Het hooggerechtshof heeft desgevraagd aangegeven dat de fiscale trucs geen juridische basis waren voor een afzettingsprocedure. Dat oordeel was echter niet bindend en er was een grote parlementaire meerderheid voor de impeachment van Rousseff. Inhoudelijk was er dus geen grond voor de afzettingsprocedure, temeer daar dit soort fiscale trucs door vele regeringen zijn gebruikt en daar nooit een probleem van werd gemaakt.

Politiek gezien kun je evenwel de afzetting van president Rousseff zien als het logische gevolg van het verliezen van parlementaire steun. De voorstanders van de impeachment stellen terecht dat de procedure formeel netjes is gevolgd. Daar komt bij dat Brazilië geen motie van wantrouwen kent, waarmee in andere landen een regering naar huis kan worden gestuurd, als deze de steun in het parlement verliest.

Ondertussen is het democratisch gezien volstrekt krom dat alleen de president is afgezet en niet haar hele regering, wat dan had moeten leiden tot nieuwe verkiezingen. Nu heeft Rousseffs vice-president Michel Temer van de PMDB het presidentschap overgenomen, ondanks het feit dat zijn partij mede verantwoordelijk was voor de ‘misdaden’ van de door de president geleide regering. Alleen president Rousseff afzetten is onlogisch, waar zij steunde op een coalitie. Rousseff won wel de presidentsverkiezingen, maar in de tegelijkertijd gehouden parlementsverkiezingen behaalde de PT slechts veertien procent van de stemmen. Een motie van wantrouwen tegen een regeringsleider leidt in de meeste democratieën tot het aftreden van de hele regering en nieuwe verkiezingen.

Corruptie
Onthutsend is ook dat de wijd verbreide corruptie in de Braziliaanse politiek, een véél groter probleem dan het oppoetsen van overheidsfinanciën, geen rol speelde bij de afzetting van Dilma Rousseff. Haar Arbeiderspartij (PT) heeft zich in vergaande mate schuldig gemaakt aan corruptie. Al onder Rousseffs populaire voorganger Luíz Inácio Lula da Silva maakte de PT zich schuldig aan een programma om stemmen te kopen, het zogenoemde mensalão schandaal. Daarna volgde de corruptie van de zogenoemde operatie autowasserij (lava jato), waarbij via corruptie verkregen gelden werden wit gewassen en partijkassen werden versterkt.

Ook hier geldt dat alle partijen van de coalitie willig meededen met die corruptie. Sterker, dergelijke praktijken maakten ook deel uit van de Braziliaanse politiek voordat de PT aan de macht kwam, al lijkt het soms dat de Arbeiderspartij deze corruptiepraktijken naar nieuwe hoogte bracht. Het kan ook zijn dat dit soort corruptie nu pas goed zichtbaar werd.

President Dilma Rousseff is tot nu toe niet in verband gebracht met corruptie, al is het moeilijk voor te stellen dat ze er niet van op de hoogte was als hoge partijfunctionaris en als president en eerder als directeur bij het staatsbedrijf Petrobras, dat een centrale rol speelde bij de corruptie van de lava jato.

In de context van deze wijd verbreide praktijken van de hele regering Rousseff is het nog vreemder dat nu alleen een president wordt weggestuurd op grond van veel mindere vergrijpen.

Uit afgeluisterde telefoongesprekken is gebleken dat diverse politici de afzettingsprocedure tegen Rousseff steunden, omdat dat corruptieonderzoeken tegen hen in de wielen zou rijden. Braziliës nieuwe president, die het stokje automatisch overnam na de afzetting van Dilma Rousseff, mag zelf acht jaar lang niet aan verkiezingen deelnemen, vanwege het schenden van verkiezingswetten. Drie door hem benoemde ministers moesten vrijwel meteen het veld ruimen vanwege verdenkingen van corruptie. In mei van dit jaar liepen er corruptieonderzoeken tegen 352 van de 594 leden (!) van het Braziliaanse parlement.

Brazilië heeft met de afzetting van president Rousseff een rechtse regering gekregen, die niet is verkozen, maar wel parlementaire steun heeft. In een land waar corruptie welig tiert en volop stemmen gekocht worden, kun je echter niet volhouden dat dat ook betekent dat hier de wil van het volk wordt gediend. Massale protesten tegen de regering Temer werden vorige week nodeloos hard neergeslagen. President Temer zelf deed op de G20-top in China de protesten af als “enkele tientallen relschoppers”. Het waren er duizenden, die na een vreedzame demonstratie hard werden aangepakt, toen de protesten al ten einde liepen. De Braziliaanse media hebben een duidelijke voorkeur voor rechts en lieten de protesten maar mondjesmaat zien.

Wat nu? Het mooie scenario: links (de arbeiderspartij PT) herpakt zich, laat corruptie achter zich en komt terug met een goed programma voor armoedebestrijding, een duurzame economie, betere bescherming van de inheemse volken en het milieu en zo voort. Rechts zweert ook de corruptie af en wordt weer rechtsstatelijk rechts, dus met respect voor wetten en regels, zoals die voor de bescherming van minderheden, mensenrechten en ga zo maar door.

Buit
Dat zie ik in Brazilië vooralsnog niet gebeuren. Rechts denkt nu de buit binnen te hebben en op de oude manier politiek te kunnen blijven bedrijven. Rechts Brazilië beschermt bijvoorbeeld liever grootgrondbezitters dan inheemse volken of het Amazonewoud en is zelfs al tijdens de toen nog tijdelijke schorsing van president Rousseff begonnen met het verminderen van sociale steun voor de armen. Hoe de val van Rousseff goed nieuws is voor de armen, zoals hier wordt beweerd zonder op de nu ontstane situatie in te gaan, is een mysterie.

De Arbeiderspartij heeft ook nog geen tekenen gegeven dat ze een einde willen maken aan hun corrupte verleden en vernieuwd en met brede steun terug willen komen in de politiek. Alternatieven zijn in de Braziliaanse politiek vooralsnog marginaal, waardoor de Braziliaanse bevolking beteuterd en protestmoe achter lijkt te blijven na enkele jaren van massale (vaak nogal ongerichte) protesten, die tot dusver in het geheel niet leidden tot politieke vernieuwing. Er wordt nog wel door duizenden geprotesteerd tegen de nieuwe regering, maar de hoop en het elan van de protesten in voorgaande jaren is eruit.

In een eerder artikel vreesde ik dat het corruptieonderzoek van de operatie autowasserij te eenzijdig gericht was op corruptie door de PT en dat er een machtsstrijd tussen twee machtsblokken achter zou kunnen zitten. Misschien was dat corruptieonderzoek niet eenzijdig, maar Brazilië heeft nu een regering van een andere politieke kleur. Of die nieuwe machthebbers het nog steeds lopende corruptieonderzoek onafhankelijk van politieke kleuren door zullen laten gaan is nu de grote vraag. De enorme loonsverhoging, die de nieuwe regering al snel na haar aantreden aan justitie beloofde, wekt geen vertrouwen.

Foto: parlementsgebouw in Brasília, 1987

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

september 17th, 2016 at 5:25 am

Vuil spel? Braziliaanse ex-president verdacht van corruptie, president van inmenging in onderzoek.

4 comments

Foto van ex-president LulaMet enige verbijstering volg ik de ontwikkelingen in Brazilië. Vandaag werden diverse panden van ex-president Luiz Ignácio Lula da Silva (foto) door de federale politie doorzocht op zoek naar bewijzen van smeergeld.

Gisteren kwam het nieuws dat de zittende president (van dezelfde partij) Dilma Rousseff volgens een senator van haar eigen partij het onderzoek naar grootschalige corruptie bij staatsoliebdrijf Petrobras en diverse bouwondernemingen heeft proberen te beïnvloeden.

Mijn verbijstering is niet omdat ik dacht dat er geen corruptie is in Brazilië en ook niet omdat ik meende dat de partij van de president en haar voorganger brandschoon is. De Braziliaanse politiek is waarlijk vergeven van kwalijke praktijken. In september 2015 waren 141 (30 procent) afgevaardigden in het lagerhuis van Brazilië en 31 senatoren (40 procent van het hogerhuis) onderwerp van onderzoek voor misdaden als corruptie, witwassen van geld, verkiezingsfraude en aanzetten tot verkrachting.

Mijn verbijstering geldt de ogenschijnlijke eenzijdigheid van het onderzoek. Die lijkt zich nu voor het overgrote deel te richten op de partij van de zittende president en haar voorganger, de Arbeiderspartij (Partido dos Trabalhadores). Opvallend: toen ex-president Lula vandaag live op televisie was om zich te verdedigen, sneed Braziliës belangrijkste omroep Globo (gelieerd aan rechts) de uitzending af, toen Lula beschuldigingen richtte aan het weekblad Época, dat onderdeel is van het Globo-concern.

Ik vrees (maar weet het niet) dat veel van de beschuldigingen gericht aan de Arbeiderspartij van de president terecht zijn, maar ik ben ook bang dat er nu een vuil machtsspel wordt gespeeld doordat justitie haar pijlen grotendeels richt op de partij van de president. Zoals sommige commentatoren zeggen: dit is niet een strijd tegen de corruptie in de Braziliaanse politiek, maar een strijd tussen twee machtsblokken. Ik kan dat niet controleren, maar het zou mij niet verbazen als straks de Arbeiderspartij in diskrediet is en er een andere regering komt, die de corruptie vrolijk voortzet. Uit de grond van mijn hart: ik hoop dat ik ongelijk krijg. Brazilië en vooral de ‘gewone’ Brazilianen verdienen beter.

Aanvulling 20 maart 2016: meer over het gevaar dat dit onderzoek naar corruptie ertoe leidt dat de president en haar partij in diskrediet raken en andere, even corrupte partijen het stokje overnemen in deze artikelen:
Brazil is engulfed by ruling class corruption — and a dangerous subversion of democracy
en
Na política, mesmo os crentes precisam ser ateus.
Lange stukken, het tweede soms wat abstract, maar zeer de moeite waard.

Written by Bert Ernste

maart 4th, 2016 at 7:13 pm

Democratie is niet gemakkelijk

4 comments

Foto van wand met graffitti en affiches

Utrecht 2013

Over democratie en verkiezingen valt veel te zeggen. Politici worden geacht naar hun achterban te luisteren, maar tevens het algemeen belang en de rechtsstaat te bewaken. Voorwaar een ingewikkelde taak, waar vele politici niet tegen opgewassen zijn.

Democratie is veel meer dan ‘meeste stemmen gelden’. Een meerderheid die minderheden onderdrukt of discrimineert bijvoorbeeld, is geen democratische meerderheid, want democratie houdt ook in dat iedereen gelijk bestaansrecht heeft.

Op de foto (van een gekraakt voormalig benzinestation) de kreet:

Als verkiezingen echt wat zouden uitmaken, dan waren ze allang verboden!

Cynisch?

Meer commentarenMeer foto’s

‘Ons’ Nieuw-Guinea ten onrechte vergeten

one comment

Foto papua demonstrant met bord: Regering vergeet ons niet!Toch maar weer herhalen: het is stuitend dat we zo weinig horen over de westelijke helft van Nieuw-Guinea, waar we eeuwen lang de koloniale baas waren, tot we het gebied in 1962 overdroegen aan de Verenigde Naties, waarna het onder Indonesische bewind kwam.

Er zijn wel wat redenen aan te voeren voor dit grote zwijgen, maar ze bevredigen niet.

Ten eerste was onze aftocht in 1962 ietwat smadelijk. Onder grote internationale druk vanwege de koude oorlog moesten we ons verzet tegen de aanspraken van Indonesië (zelf tot 1945 Nederlands Indië) op het gebied opgeven. Nederland had zich (zij het nogal laat) sterk gemaakt voor een fatsoenlijke dekolonisatie, waarbij de lokale bevolking (de papua’s) zelfbeschikking zou krijgen. Er was al een vlag, een volkslied en een proto-parlement. Nederland faalde (vanwege die internationale druk) daarin en wordt daar liever niet aan herinnerd.

Bij die aftocht van Nederland onder auspiciën van de Verenigde Naties was bepaald dat de papua’s zich in een referendum zouden kunnen uitspreken voor zelfstandigheid of voor aansluiting bij Indonesië. Indonesië zou in de tussentijd het bewind voeren over het gebied, wat het land de ruimte gaf de volksstemming geheel naar eigen hand te zetten. De uitslag stond daardoor bij voorbaat vast: aansluiting bij Indonesië. De VN en Nederland accepteerden de uitslag, ondanks het feit dat de fraude bekend was. Dit volkenrechtelijk schandaal is een tweede reden om niet aan die periode herinnerd te willen worden. (Zie Een daad van vrije keuze door P.J. Drooglever.)

Een derde reden waarom de Nederlandse regering niet meer wil weten van West Papua, zoals het gebied nu bekend staat (al splitste Indonesië het weer op), is de Nederlandse koopmansgeest. We doen liever zaken met bedenkelijke regimes dan het aanspreken op mensenrechten. Laat staan dat we zo’n regime zouden boycotten. De Nederlandse belangen in Indonesië zijn groot en daarom verschuilt de Nederlandse overheid zich graag achter de immer weer loze beloftes van de Indonesische regering om de situatie in West Papua te verbeteren.

De omstandigheden van de papua’s daar zijn beroerd. Op vreedzame demonstraties voor meer autonomie wordt met scherp geschoten, opposanten van het regime worden vermoord, de winning van grondstoffen gaat gepaard met onteigeningen en milieuvervuiling en de papua’s worden verdrongen door immigranten uit de rest van Indonesië. (Zie hier en hier.)

Opvallend is dat ook de Nederlandse media zich over het algemeen nauwelijks meer iets gelegen laten liggen aan het voormalige Nederlandse gebied. (Hier een goede, maar helaas zeldzame uitzondering.) Media volgen in deze blijkbaar slaafs de regering in plaats van te berichten over de misstanden, waar onze voormalige rijksgenoten mee te kampen hebben. Een verzachtende omstandigheid is dat de Indonesische autoriteiten geen buitenlandse journalisten toelaten in het gebied en lokale journalisten intimideren en erger. Desondanks is er meer dan genoeg bekend over de situatie van de papua’s. (Zie de verwijzingen hierboven en hierhierhier en hier.)

Een excuus voor het negeren van onze voormalige rijksgenoten door Nederland en Nederlandse media is er niet. De demonstrant op de foto vreesde indertijd al dat Nederland de papua’s zou vergeten. Hetgeen geschiedde.

Meer West Papua | Meer koloniale geschiedenis

Braziliës oud-president Lula beschuldigd van corruptie

one comment

Foto president LulaAl geruime tijd loopt er in Brazilië een groot onderzoek naar het kopen van stemmen in het parlement onder de regering van president Luiz Inácio Lula da Silva van de Arbeiderspartij (PT). Tot nu toe wist oud-president Lula steeds buiten de verdachtmakingen te blijven, maar nu wordt er toch onderzoek gedaan naar zijn betrokkenheid. (Berichten in: Estado de São PauloNew York TimesNRC Handelsblad.)

Inmiddels zijn al een aantal betrokkenen in het schandaal veroordeeld. Het diepgaande onderzoek naar het kopen van stemmen lijkt een ommekeer in de Braziliaanse politiek en bestuur. Corruptie is daar endemisch, maar leidde zelden tot forse maatregelen. President Collor, die in de jaren negentig van vorige eeuw aftrad, toen een afzettingsprocedure tegen hem dreigde wegens vergaande corruptie en zelfverrijking, is -hoe cynisch- inmiddels terug in de politiek als senator. Van vele andere parlementariërs en deelstaatgouverneurs en andere bestuurders is bekend of wordt sterk vermoed dat zij zichzelf illegaal verrijkten, maar onderzoeken eindigden meestal ‘in pizza’, zoals ze in Brazilië zeggen: ze liepen op niets uit. Meer.

Is oud-president Lula schuldig? Wist hij van het kopen van stemmen? Of Lula’s betrokkenheid ooit bewezen wordt is een open vraag, maar het is vrijwel niet voor te stellen dat hij niets wist van het uitgebreide omkoopschema.

Was hij echt niet op de hoogte? Dan moet de conclusie zijn dat hij een waardeloze leider was, die niet wist wat er in zijn regering speelde.

Het is een grote stap voorwaarts dat in Brazilië nu echt werk wordt gemaakt van corruptiebestrijding. Het is misschien niet helemaal eerlijk dat de meeste aandacht daarbij nu naar de Arbeiderspartij gaat, aangezien er ook onder vorige regeringen corruptie was. Men moet echter ergens beginnen.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

december 20th, 2012 at 1:46 pm

Een democratisch communistisch Europa

2 comments

Foto kop uilDe stofwolken van de verkiezingen zijn opgetrokken. En stof was er. Door de campagnes van de politieke partijen, maar zeker ook door het gehijg van de media, die al het nieuws en alle debatten voortdurend als buitengewoon spannend en beslissend brachten. Het is niet voor niets dat Fokke en Sukke nu moeten afkicken.

Helaas was er ondanks al het gekrakeel en opgeworpen stof maar weinig (fundamentele) keuze. Het ging, alle felheid ten spijt, toch vooral over accenten. Er was geen enkele partij die voorstellen deed om de economie nu eindelijk eens echt onder democratische controle te brengen, zodat we niet meer gepiepeld kunnen worden door vuige financiële instellingen, die ons woekerpolissen en woekerhypotheken verkopen en ons een financiële en economische crisis bezorgden, die zijn weerga niet kent. De belastingbetaler mocht de grote banken redden. Desondanks bepalen ‘de financiële markten’ nog steeds in vergaande mate het regeringsbeleid van de landen in de Europese Unie. Na elke maatregel, die overheden nemen, kijken we met zijn allen (de media doen ook weer mee) zenuwachtig naar de beurs of die een en ander wel goedkeurt.

Het huidige Europa, dat vooral die financiële markten bedient en in veel mindere mate haar burgers (werkgelegenheid!), heeft duidelijk geen antwoord op de crisis. Het botte bezuinigingsbeleid, aangestuurd door diezelfde financiële markten inclusief het Internationale Monetaire Fonds, gaat de economische crisis alleen maar verscherpen. De bezuinigingen die Europa (wij) oplegt aan onszelf en vooral aan zwakke landen als Griekenland, Spanje en Portugal maken de situatie alleen maar erger. Natuurlijk moeten de overheidsfinanciën op orde worden gebracht, maar hard bezuinigen in tijden van crisis werkt totaal averechts.

Ondertussen zijn simplistische oplossingen als Griekenland uit de Eurozone schoppen of Nederland laten uittreden evenmin een antwoord op de crisis. Daarvoor hangen de landen van de Europese Unie te veel samen.

Helaas was er bij deze verkiezingen geen enkele partij die een een democratisch communistisch Europa durfde voor te stellen, zoals Ilja Leonard Pfeijffer in Vrij Nederland deed in een zeer lezenswaardig essay. De economie blijft stevig in handen van grote ondernemingen, financiële instellingen en dito markten, die nu wel hebben laten zien dat we van hen geen heil te verwachten hebben.

Meer commentaren

Written by Bert Ernste

september 13th, 2012 at 4:08 pm

Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) wordt doorgedrukt

4 comments

Foto kop uilHet Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) was in de Eerste Kamer gesneuveld. De senatoren vonden unaniem dat het systeem, log, onveilig en achterhaald was. Langs een omweg wordt het EPD echter opnieuw gelanceerd. De zorgverzekeraars betalen mee, hoewel ze het dossier niet mogen inkijken. Zijn we echt zo naïef?

Lees meer over de gang van zaken in deze column (en eerdere) van Marc Chavannes.

Waarlijk stuitend.

Meer commentaren

Written by Bert Ernste

december 17th, 2011 at 1:10 pm

Doorgeslagen wetgevers

one comment

Foto kop uilNa incidenten is de pavlovreactie van wetgevers om met nieuwe wetten het probleem te bestrijden. Soms is dat nuttig, maar meestal zit het probleem bij de toepassing van wet en regelgeving: goede controle en pakkans.

In São Paulo maken de wetgevers het wel erg bont. Omdat overvallen op auto’s vaak gepleegd worden door twee bandieten op een motor, waarbij de passagier het wapen hanteert, hebben de wetgevers een verbod uitgevaardigd om een passagier mee te nemen op de motor. De wet wacht alleen nog op de handtekening van de gouverneur van de staat São Paulo.

Volgens de commentaren zijn de wetgevers als de man, die ontdekt dat zijn vrouw op de bank in de woonkamer vreemd gaat met de buurman. Om het overspel tegen te gaan, verwijdert de bedrogen man de bank.

Een andere regel, die in dit schema past, is het verbod om in São Paulo stad in een bank je mobiele telefoon te gebruiken. Dit omdat er een aantal overvallen zijn gepleegd op mensen, die geld hadden gepind, waarbij een waarnemer in de bank naar zijn kompanen belde met een mobiel om door te geven wie geld had opgenomen.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

december 7th, 2011 at 10:50 am

Posted in Brazilie

Tagged with , , ,

Braziliaanse politie valt sloppenwijk binnen, boeven zijn weg

leave a comment

Veel aandacht (ook internationaal – NRC) voor het feit dat de Braziliaanse politie de “grootste sloppenwijk van Zuid-Amerika” Rocinha, alsmede de sloppenwijken Vidigal en Chácara do Céu in Rio de Janeiro is binnengevallen om daar rust en orde te scheppen.

De actie was ruim van tevoren uitvoerig aangekondigd, dus het wekt weinig verbazing dat de drugshandelaars, waar de wijken berucht om zijn, waren vertrokken en geen tegenstand boden. Het lijkt de politie er vooral om te doen om de wijken rond de grote evenementen in Rio, zoals het wereldkampioenschap voetbal in 2014 en de Olympische Spelen van 2016 onder controle te hebben. Dat de drugshandel zich naar andere wijken verplaatst, is van minder belang voor de autoriteiten, die zichzelf wel heel uitvoerig op de borst klopten met deze actie.

Dit was vooral een propagandaslag. De media deden er aan mee.

Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

november 14th, 2011 at 1:58 pm