Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

De beurzen zijn in mineur. De “financiële markten” hebben geen vertrouwen in de Amerikaanse economie. Standard & Poor’s, een bureau dat kredietwaardigheid beoordeelt, heeft de Verenigde Staten gekwalificeerd als iets minder dan ‘topkredietwaardig’. De “financiële markten” vrezen verder dat Italië en Spanje hun schulden niet kunnen betalen en dat de Europese Unie te verdeeld is om de problemen op te vangen.

Wie of wat “de financiële markten” zijn, wordt er in het nieuws vrijwel nooit bij verteld. De “financiële markten” lijken een natuurverschijnsel, waar we aan overgeleverd zijn. Het gaat evenwel om beleggers, die uit zijn op snel geld verdienen, ook als dat gaat over de ruggen van landen en mensen. De bureaus, die kredietwaardigheid beoordelen, zijn onderdeel van dat perfide systeem. Standard & Poor’s veroorzaakte mede de kredietcrisis door slechte leningen als AAA (minimaal risico) te classificeren. De firma beoordeelde de bank Lehman Brothers als AAA tot en met de maand voorafgaande aan het omvallen van deze bank, wat het begin van de schuldencrisis inluidde.

Waarom laten we onze oren hangen naar zulke “financiële markten”? Antwoord: zo zit het (kapitalistische) systeem nu eenmaal in elkaar. Reden om dat systeem te veranderen, zou je zeggen, maar nee. Regeringen hollen achter de “financiële markten” aan, alsof die onze wereld regeren.

Zie ook Paul Krugman in The New York Times.

Meer commentaren | Meer mediacommentaren

De Grieken zitten in het verdomhoekje. Aangevuurd door simplistische politici als Wilders, media als de Telegraaf en roeptoeterende websites als Geenstijl.nl krijgen de Grieken het ervan langs. Ze zouden niet werken, geen belasting betalen en hun schulden niet willen ophoesten.

De gesel van deze tijd is dat voor buitengewoon ingewikkelde en complexe problemen steeds meer simplistische oplossingen worden geformuleerd, in neoliberale jip-en-janneketaal. De werkelijkheid van globalisering en extreme verwevenheid van financiële instellingen is anders en schreeuwt om meer inzicht, bezinning en goed bestuur. Niemand heeft overzicht. ‘Simpele oplossingen’ bestaan niet. Brussel weet het niet meer. De Nederlandse politiek ook niet. In een solidair Europa moet de vraag niet zijn: hoe krijg ik met zoveel mogelijk winst mijn geld terug? Maar: hoe help ik een land uit het slop waarvoor ik mede verantwoordelijk ben en wie gaat daar de rekening voor betalen? Een deel van het geld zou in de eerste plaats moeten worden gehaald bij de mensen die verantwoordelijk zijn voor deze rotzooi – bij de elite. Grieken die jarenlang hebben gefraudeerd, belasting hebben ontdoken, geld hebben verdoezeld en onverantwoordelijk hebben gespeculeerd gaan vrijuit, onder meer dankzij de recente wet op parlementaire immuniteit. Het is de Grieken een doorn in het oog dat Papandreou nog niet één corrupte politicus heeft weten aan te klagen, niet één ondernemer of scheepsreder heeft gestraft en dat er nog geen eurocent is teruggevonden van de miljarden euro’s die in diverse zakken zijn verdwenen. Daarop stuurt Brussel ook geenszins aan. Sterker nog – Brussel zwijgt als het graf.

Dat schreef Ingeborg Beugel, die jarenlang in Griekenland werkte, in NRC Handelsblad. Lees vooral het hele artikel van Beugel als broodnodig tegenwicht tegen het simpele beeld dat nu van Griekenland en de Grieken wordt geschapen.

Het zou al verhelderend zijn als politici en media duidelijk zouden maken wat ze bedoelen met ‘de Grieken’ en ‘Griekenland’. Geen onderscheid maken tussen de rijke elite, de bestuurlijke elite, het bedrijfsleven (en daarin weer tussen productiebedrijven en financiële instellingen, grote en kleine) en de ‘gewone’ Grieken (ook nog een grote categorie) en zo voort en zo voort werkt zeer vertroebelend.

Meer mediacommentaren

De Financial Times lanceerde op 25 maart 2011 het idee dat Brazilië Portugal zou moeten annexeren als een overzeese deelstaat. (Artikel in Financial Times tegen betaling. Folha de São Paulo over het idee.) Dat zou Portugals financiële problemen oplossen en voor Brazilië als groot land en opkomende economische grootmacht (economische groei vorig jaar 7,5 procent) is Portugal economische gezien vrij pijnloos te integreren.

Het was natuurlijk geen serieus voorstel van de Financial Times, maar het zet wel aan het denken. Ondanks het verschil in schaalgrootte, lijkt het idee wat op de recente veranderingen op de Nederlandse Antillen. Bonaire, Saba en Sint Eustatius zijn nu (vrijwel) Nederlandse gemeenten geworden in plaats van (een deel van) een zelfstandig onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden.

Voor de Europese Unie zou een afscheiding van Portugal heilzaam zijn. Die raakt van een financieel/economisch probleem af, dat de hele unie onder druk zet. Brazilië zou bij zo’n constructie een aantal concessies van de Europese Unie bedingen ter compensatie van het overnemen van de schulden van Portugal. Het is wel een raar idee dat de Europese Unie zwakke broeders het huis uit zou zetten, al kan daar soms reden voor zijn.

Praktisch gesproken is het natuurlijk een uiterst ingewikkelde oplossing. Portugals economisch, juridisch en sociaal systeem zou moeten worden aangepast aan de Braziliaanse wet- en regelgeving op dat gebied. Dat zou ongetwijfeld tot grote fricties en complicaties leiden.

Annexatie door Brazilië zou verder op enorm veel verzet stuiten in Portugal. Portugal, ooit een trotse zeevarende natie, die de zeeweg naar India ontdekte en koloniën had in Azië, Afrika en Latijns-Amerika, heeft nu al grote moeite met zijn rol als klein land, zeker tegenover Brazilië, die enorme voormalige Portugese kolonie.

Het is evenwel interessant om na te denken over een dergelijke herschikking van de grenzen. Meer ideeën?

Meer Portugal | Meer Brazilië