Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Brazilië, West-Papua, media en meer

Archive for the ‘slavernij’ tag

Eduard van Akaboa

one comment

Foto van bovenlicht met naam, kaart van Afrika en gebroken ketens

Utrecht 2020

Dit bovenlicht met jaartal 1755 refereert aan Eduard van Akaboa, een vrijgemaakte slaaf die in Utrecht carrière maakte als metaalbewerker.

Over de sporen van slavernij in Utrecht gaat deze video.

Aanvulling 1 juli 2021: Over hetzelfde onderwerp verscheen het boek Slavernij en de stad Utrecht. Meer in dit artikel: Ook Utrecht verdiende aan de slavernij. ‘Historici hebben dit onderdeel van de geschiedenis overgeslagen’ (Trouw).

Afbeelding van omslag van boek

Written by Bert Ernste

juni 22nd, 2021 at 5:28 am

Pas goed op je kinderen in Utrecht

2 comments

Foto van bordje achter raam

Utrecht 2017

In Utrecht zag ik dit bordje. Wellicht opgehangen door een gefrustreerde restauranteigenaar, die loslopende kinderen in zijn etablissement zat was. Die kunnen inderdaad een grote bron van ergernis zijn.

Toch wel een wat macaber grapje als je weet dat (kind)slaven echt bestaan, ook in ons deel van de wereld.

Written by Bert Ernste

oktober 26th, 2017 at 5:23 am

Bidden voor Iemanjá

leave a comment

Foto van vrouw biddend voor beeld Iemanjá op strand

Praia Grande (SP) Brazilië 2005

Aan het strand van de kustplaats Praia Grande (Groot Strand) in de Braziliaanse deelstaat São Paulo staat dit standbeeld van de godin van de zee Iemanjá, een van de goden en godinnen die met de slaven meekwamen uit Afrika. Zoals te zien is aan de vrouw die met gevouwen handen voor het beeld staat, wordt Iemanjá niet alleen door afstammelingen van die slaven aanbeden.

Op dit blog stonden eerder al foto’s van de offers voor Iemanjá die vaak langs de waterlijn zijn de vinden.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Written by Bert Ernste

juli 17th, 2013 at 8:33 am

Havengebouw Manaus

leave a comment

Foto van het havengebouw in Manaus

Manaus (AM) Brazilië 1987

De hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Amazonas, Manaus, ligt aan de Amazonerivier. Die is zo groot dat er oceaanstomers konden komen, ondanks de ligging ver landinwaarts. Op de foto het gebouw van de havenautoriteiten. Die haven was in de tijd van de rubberteelt in de negentiende eeuw zeer belangrijk. De zogenoemde rubberbaronnen van Brazilië werden stinkend rijk. Ze lieten naar verluidt hun was doen in Parijs en bouwden midden in het oerwoud een operagebouw, Teatro Amazonas, dat enkele jaren terug is gerestaureerd. Toen rubberzaadjes werden gestolen en de rubberteelt in Azië en Afrika op gang kwam, was het gedaan met de ciclo de boracha | rubber boom in Brazilië.

Meer Brazilië | Meer foto’s

Altaar op het strand

one comment

Foto van fles en kaarsen op strand

Itanhaém (SP) Brazilië 2011

Met enige regelmaat kom je op de stranden van Brazilië sporen tegen van de aanbidding van Iemanjá, de godin van de zee. Soms een paar kaarsen en een lege fles zoals hier, soms een zeer uitgebreid offer. Iemanjá is een van de goden meegekomen met de slaven uit Afrika. In Suriname heet ze Watra Mama.

Meer foto’s

Written by Bert Ernste

januari 20th, 2013 at 8:34 am

Samenleven met de indianen

leave a comment

Kaart van Brazilië met indianenAls we nu aan de koloniale wereldrijken denken, denken we aan overheersing: Europese mogendheden, die grote delen van de niet-Europese wereld bestuurden. Dat beeld is natuurlijk correct, maar voor het zover was waren er andere vormen van omgang met de lokale bevolking van de (voor Europeanen) nieuw ontdekte gebieden.

Aanvankelijk waren de Europese kolonisten een zeer kleine meerderheid en was er veel uitwisseling met de lokale bevolking. In Brazilië integreerden sommige indianen in de koloniale gemeenschap en noemden zich geen indiaan meer. In een groot gebied rond São Paulo werd eeuwenlang een lingua franca gesproken, die gebaseerd was op de taal van de indianen.

Het blad The Economist publiceerde half december een boeiend verhaal over een Engelse zeeman, die beurtelings met de indianen leefde en en dan weer voor de Portugezen indianen ronselde om als slaven op de suikerplantages in Brazilië te werken. Een fascinerende geschiedenis!

Meer koloniale geschiedenis | Meer Brazilië

Written by Bert Ernste

december 29th, 2011 at 8:37 pm

De onderkoning van Ouidah

leave a comment

Omslag boek 'The viceroy of Ouidah'Voor moderne mensen is het moeilijk meer voor te stellen dat de wereld ooit grotendeels onbekend was. Het is bijna niet in te denken dat er ooit mensen de oceaan opgingen met een onbekende bestemming, of althans met het idee om langs een totaal onbekende route, langs onbekende kusten en over onbekende zeeën met alle gevaren van dien naar India te varen. De verbijstering van Europeanen, die voor het eerst een zwarte Afrikaan of indiaan zagen, of een leeuw, een olifant of iets anders totaal onbekends is voor wie opgroeide met Discovery Channel, boeken, internet en zo voort, nauwelijks meer voor te stellen.

De omgang van de Europeanen met al dat nieuwe was vaak geen mooi verhaal. De zeevarende Europese naties maakten zich schuldig aan slavernij, het kopen en verkopen van (met name) zwarte Afrikanen, die als goedkope arbeidskrachten in de nieuwe wereld op de suikerplantages van Brazilië, Suriname en het Caraïbisch gebied, of op de katoenplantages in de Verenigde Staten moesten werken. Tussen 1500 en 1850 werden naar schatting tussen de 11 en 13 miljoen mensen door Europese slavenhandelaars uit Afrika weggevoerd. (Sommige schattingen spreken van 20 miljoen.) Afrikaanse heersers werkten daar graag aan mee. Terzijde: zelfs ex-slaven in de Verenigde Staten hielden er soms slaven op na. De roman De bekende wereld (The known world) van Edward P. Jones is gebaseerd op dat gegeven. Het waren andere tijden.

In die context deze keer een boek van Bruce Chatwin: De onderkoning van Ouidah (The viceroy of Ouidah). De onderkoning van Ouidah vertelt in romanvorm het verhaal van de echt bestaand hebbende slavenhandelaar Francisco Manoel da Silva, een blanke uit het zeer arme noordoosten van Brazilië. Brazilië was van 1500 tot 1822 een Portugese kolonie, formele erkenning van die onafhankelijkheid door Portugal volgde in 1825.

Da Silva beproeft zijn geluk in West-Afrika en wordt rond 1800 de machtigste slavenhandelaar van West-Afrika in de stad Ouidah, in het Afrikaanse koninkrijk Dahomey (nu Bénin). Da Silva trouwt met een Afrikaanse vrouw en vrijt met vele andere. Zijn afstammelingen met vele kleurschakeringen komen nog steeds elk jaar bijeen om hun voorvader te eren met een requiem mis.

Wat mensen van nu zich ook moeilijk kunnen voorstellen is hoe een slavenhandelaar als Da Silva in die tijd zijn relatie met de koning van Dahomey, die de slaven leverde, en zijn relatie tot de Afrikanen in het algemeen moest bepalen. Hij wist maar weinig van de lokale gewoontes, van de lokale politiek, er waren geen geschreven wetten en de internationale normen voor handel, die er waren, werden niet noodzakelijkerwijs door de autoriteiten in Dahomey erkend. Da Silva moest dus tastend zijn weg gaan. Dat ging gepaard met voorspoed en tegenslag. Da Silva wordt op een gegeven moment zelfs gevangen genomen door de koning. Concurrenten maken inbreuk op zijn monopolie en Da Silva’s vertegenwoordigers in Brazilië doen niet wat ze beloven. Alles bijeen een spannend verhaal.

Die geschiedenis wordt uitstekend beschreven door Bruce Chatwin, het boek is uitermate boeiend. Toch blijft het ook een tikje aan de oppervlakte, want het beschrijft de opkomst en ondergang van Da Silva nogal van buiten. Chatwin dringt niet heel diep door in de zielenroerselen van de mensen uit het boek. Wellicht wilde hij dat ook niet en eerlijk is eerlijk, het is ook zonder dat een meeslepende geschiedenis, zeker als je weet dat die gebaseerd is op de werkelijkheid.

Bruce Chatwin is vooral bekend van zijn boek De gezongen aarde (The songlines), een verslag van en essay over een reis in Australië op zoek naar de essentie van de ‘songlines’, waarmee de aborigines hun verleden beleven. Een fascinerend boek, hoewel het bestaat uit losse notities die niet helemaal leiden tot een mooi, evenwichtig geheel. Chatwins boek In Patagonië is een fraai reisverslag van een reis door Zuid-Amerika. In Reis rond de aarde vindt u al deze boeken en meer in één band.

Omslag boek 'Slavenhaler'Bruce Chatwin, De onderkoning van Ouidah (The viceroy of Ouidah). Tweedehands onder meer verkrijgbaar via Boekwinkeltjes.nl en Bol.com. De film Cobra verde | Slave coast van Werner Herzog is gebaseerd op het boek. Klaus Kinski speelt daarin de hoofdrol.

De slavernij en Nederlands rol daarin komen ook naar voren in het jeugdboek Slavenhaler van Rob Ruggenberg. Daarin probeert een Hollandse jongen een Afrikaans meisje uit de slavernij te bevrijden, wat hen uiteindelijk brengt naar Nederlands Brazilië en een gemeenschap van gevluchte slaven in Brazilië. Lezenswaard!

Blik op Portugal december 2011

Meer koloniale geschiedenis

Written by Bert Ernste

december 19th, 2011 at 8:37 pm

Koloniaal verleden (2)

3 comments

Foto winkel met koloniale waren

Winkel met koloniale waar

Porto 1983

Meer foto’s

Written by Bert Ernste

oktober 3rd, 2011 at 9:09 am

Koloniaal verleden (1)

leave a comment

Foto hoedenwinkel

‘Koloniale hoeden’

Lissabon 1983

Meer foto’s

Written by Bert Ernste

oktober 2nd, 2011 at 8:49 am

Uitbuiting namens ons

leave a comment

Omslag boek 'Disposable people'Het gebeurt nog steeds: westerse bedrijven laten spullen maken, gewassen oogsten, mijnbouwproducten delven onder erbarmelijke arbeidsomstandigheden. Nu weer een rapport over hoe onze kleding wordt gemaakt.

Ik zei het al eerder: slavernij bestaat nog.

Meer commentaren

Written by Bert Ernste

mei 20th, 2011 at 11:29 am