In mijn jeugd woonde ik in Doorn. De bakker bezorgde nog brood (met een bakfiets), de melkboer bracht melk met zijn bromfiets met een rek waarop de melkbussen stonden. Met een maatbeker goot hij de melk in onze pannen.
Aan de Dorpsstraat was een speelgoedwinkel van de gebroeders de Waal, die zo te zien nog steeds bestaat, maar behalve modelbouwartikelen geen speelgoed meer verkoopt. Op de eerste verdieping stond vroeger het speelgoed uitgestald, waaronder locomotieven en treinwagons van Märklin. Ik draaide er lang om een locomotief heen, want ƒ 35 was veel spaargeld. Toch kocht ik hem uiteindelijk. Hij kon zowel op bovenleiding als op stroom via de middenrail rijden. Opgewonden stapte ik naar huis met mijn nieuwe aanwinst.
Vlak bij ons huis was een bosgebied, waar ik speelde en boompje klom. We waren bang voor de ‘heksen’ in het bos, waar ik eerder over schreef. Later, groot nieuws in Doorn, zijn daar flats gebouwd van wel vier etages hoog. Dat was voor zo’n dorp revolutionair. Wie wilde er nu in een flat wonen?
Veelbesproken was ook een andere nieuwigheid: de snackbar, die op een hoek van het kruispunt bij de hervormde kerk verscheen. Zo nu en dan mochten we daar een zak patat halen, wat in die tijd een kwartje kostte. Patat en andere frituur kocht je bij het loket rechts van de wand met de automaten voor de kroketten, nasischijven en bamiballen. Links daarvan was het loket voor het softijs. Het kleinste softijsje kostte toen ƒ 0,10. Ik leerde al snel dat je een kroket beter bij het loket kon bestellen, want dan kreeg je meestal een verse, krokante. In de automaten lagen ze vaak te lang, waardoor ze slap werden.
Op zaterdagavond verzamelden zich de locale nozems met hun brommers bij de snackbar. Volgens sommigen betekende nozem: Nederlands Onderdaan Zonder Enige Manieren. Aan mij ging het jeugdprotest nog grotendeels voorbij, maar ik begreep wel dat nozems niet goed waren (volgens mijn ouders dan).
Hoe nieuw wij die snackbar en automaten ook vonden, de automatiek was al in de negentiende eeuw uitgevonden in Berlijn. Meer op Wikipedia en in dit uitvoerige artikel.
(Op de tweede foto een automatiek in São Paulo. De eigenaar deed het idee op in Nederland.)
rss