Itanhaém (SP) Brazilië 2013
Gisteren zagen we weelderige groei op bomen in São Paulo, vandaag een wel heel dik begroeide boom in een kustplaats van de deelstaat São Paulo. Er groeien onder meer bromelia’s op de boom.
Archive for the ‘tropen’ tag
Tropen: weelderige groei
São Paulo (SP) Brazilië 2012
In de Tropen is plantengroei meestal weelderig. Deze bomen zijn bedekt met allerhande groei. Ze staan in het fraaie Ibirapuera Park (Parque Ibirapuera) in São Paulo.
In het park staan een aantal fraaie gebouwen ontworpen door Oscar Niemeyer, waarin prachtige musea zijn gevestigd, zoals bijvoorbeeld het MAM (Museu da Arte Moderna, Museum voor Moderne Kunst). Ook de Biennale van São Paulo heeft er een gebouw.
Hagedis in huis
São Paulo (SP) Brazilië 2014
Dat kun je zo maar hebben in de tropen: een hagedis(je) in huis.
Ooit liep er een heel kleine over mijn buik, toen ik in bed lag te lezen. Als stadsmens schrik je je een ongeluk en springt met een noodvaart uit bed.
Kwal op strand 1
Itanhaém (SP) Brazilië 2013
De zee laat met enige regelmaat kwallen of andere dieren achter op het strand. Of het zijn de vissers, die niet de moeite nemen hun bijvangst terug te zetten in zee.
Flamboyant
Help, ze eten het huis op!
In de Tropen is er meer ongedierte dan in gematigde klimaten. In vochtige warmte gedijen veel creepy crawlies (enge kruipertjes), zoals de Engelsen allitererend zeggen. Eerder schreef ik al over de kakkerlak.
Ook termieten, die cellulose eten en daarom vaak (ten onrechte) houtworm worden genoemd, doen het goed in warme klimaten. Bij de eerste sporen is het zaak om ze grondig aan te pakken, als je niet wilt dat de dakbinten, -latten en ander hout in je huis worden opgegeten, zoals bij de plank op de foto. Vaak ziet het houtwerk er nog prima uit. De termieten laten de buitenkant vaak vrijwel intact, terwijl het binnenwerk grotendeels opgegeten is. Je kunt de plank of balk dan zonder veel inspanning breken, zo broos is die.
Helaas wordt bij de bestrijding veel gif gebruikt, zowel in de ruimtes onder het dak, als in de elektriciteitsbuizen, achter plinten en kozijnen en via gaten in de vloer in de grond aan weerszijden van alle muren. Althans zo gaat dat bij de zogenoemde cupim de solo (bodemtermiet) hier in Brazilië, een zeer schadelijk soort die vanuit de aarde om en onder het huis komt.
Overigens is het wat ongedierte betreft ook een beetje wat je gewend bent. Ik ontmoette ooit een IJslandse, die Nederland vergeven vond van de insecten. Op IJsland zijn er heel weinig, waardoor zij zich in Nederland voelde, zoals wij soms in de Tropen.
Tropisch fruit
De tropen zijn weelderig, in licht en in plantengroei. Een land als Brazilië, dat ligt in tropische en subtropische zones, heeft een enorme rijkdom aan planten en dus ook aan vruchten. Om er enkele te noemen: jabuticaba, pitanga (Surinaamse kers), caju (cashew), fruta do conde, graviola, carambola, acerola, sapoti, maracujá (passievrucht) en guava.
Het is helaas niet zo dat elke Braziliaanse supermarkt prachtig fruit verkoopt. Vanwege de afstanden wordt ook in Brazilië veel fruit onrijp geplukt, waardoor het in de supermarkt vaak niet de tropische, rijke smaak heeft, die je zou verwachten. Vooral de tomaten zijn vaak van bedenkelijke kwaliteit voor een land met zo veel zon.
Op de foto boven de Mercado Municipal (Gemeentelijke Markt) in São Paulo, op de foto rechts pitangas (Surinaamse kersen).
Op dit blog meer over Braziliaans fruit.
Het meeslepende kwaad van de koloniën
Portugal verloor als een van de laatste koloniale mogendheden haar Afrikaanse koloniën in de jaren ’70, na een bloedige oorlog die bovendien aanleiding was voor de Anjerrevolutie van 1974.
De koloniale tijd, waarin Europese mogendheden een groot deel van de wereld bestuurden, ligt inmiddels geruime tijd achter ons. Toch blijft het fascineren hoe blanke mogendheden destijds verre landen bestuurden en uitbuitten. Miguel Sousa Tavares schreef er een meeslepend boek over: Evenaar (Equador). Equador verscheen in 2003 en speelt rond 1900.
Het boek begint als een roman van de negentiende-eeuwse schrijver Eça de Queiroz. De hoofdpersoon Luis Bernardo Valença is een bemiddeld man, eigenaar van een succesvolle handelsfirma en vrijgezel. Hij dineert in hoge kringen, speelt kaart, heeft een affaire met de getrouwde Matilde en schrijft zo nu en dan een opiniestuk in de kranten, waarin hij het koloniale beleid van Portugal bekritiseert.
Slavernij
Ondertussen hebben de Portugezen in hun kolonie São Tomé e Príncipe (nu een onafhankelijk eilandenstaatje voor de kust van Angola) een probleem. Volgens internationale verdragen is slavernij niet meer toegestaan. São Tomé e Príncipe is op dat moment de grootste exporteur van cacao ter wereld en men heeft werkkracht nodig. De Angolese arbeiders worden uitgebuit als waren het slaven. De Britten sturen daarom een consul om poolshoogte te nemen. De Britten willen vanuit ideële principes, maar zeker ook uit eigenbelang aantonen dat er in de Portugese kolonie sprake is van slavernij, dat zou hun concurrenten een slag toebrengen.
Valença lijkt de ideale kandidaat om gouverneur van São Tomé e Príncipe te worden en de Britse consul te laten zien dat er van slavernij geen sprake is. Na enige aarzeling besluit Luis Bernardo Valença de benoeming te aanvaarden. In de kolonie aangekomen, blijkt al snel dat hij voor een onmogelijke taak staat. De lokale ondernemers zien Valença als een betweter uit Lissabon, die niet weet hoe het er in de tropen aan toegaat. De kolonialen vinden hun nieuwe gouverneur een bedreiging voor hun zaken en zien niet dat hun systeem in de moderne wereld ten dode is opgeschreven. De verhoudingen raken al snel gespannen.
Daar komt nog bij dat Valença gegrepen wordt door de ellende van de zwarte arbeiders die hij ter plekke ziet. Voor de rechtbank verdedigt hij een zwarte arbeider, die in opstand kwam tegen zijn wrede baas. De koloniale gemeenschap ziet het geschokt aan. Ondanks het feit dat Valença van huis uit zakenman is, krijgt zijn idealistische kant de overhand en wil hij een ethisch koloniaal beleid voeren.
Broeierig
Sousa Tavares schrijft indringend over de blanke fascinatie voor de tropen en zijn inwoners. De broeierigheid en de machtswellust van sommige blanken tegenover hun gekleurde arbeiders beklemmen en doen denken aan bijvoorbeeld Heart of darkness van Joseph Conrad, al is dat een heel ander soort boek. Ook in Jungle, de trilogie van Anthony van Kampen, komt die fascinatie voor de tropen tot uitdrukking, zij het in wat (al te) mystieke zin.
Alsof Valença zo nog niet genoeg aan zijn hoofd heeft, wordt hij ook nog eens hopeloos verliefd op de mooie vrouw van de Britse consul, die hij moest wijs maken dat er in São Tomé e Príncipe alleen contractarbeiders waren, die het goed maakten.
Onafwendbaar gaat de gouverneur met zijn goed bedoelingen – hoe serieus waren ze? – zijn noodlot tegemoet. Niemand moet hem meer. De Britten kondigen een boycot af van de cacao uit zijn kolonie. Valença schrijft aan de koning van Portugal: “Er is hier veel meer in het geding dan de welvaart van enkelen. Het gaat erom de schandvlek weg te wassen die Portugals naam besmeurt […] die de staat onwaardig is die het U toevalt te vertegenwoordigen.” Dat lijkt sterk op het slot van Max Havelaar, zoals Elsbeth Etty constateerde in NRC Handelsblad: “Aan U durf ik met vertrouwen vragen of het uw Keizerlyke wil is […] dat daarginds Uw meer dan dertig millioenen onderdanen worden mishandeld en uitgezogen in Uwen naam?”
Het grote verschil is natuurlijk dat Eduard Douwes Dekker (Multatuli) zijn Max Havelaar schreef toen de uitbuiting nog in volle gang was en velen het koloniale systeem prima vonden. Evenaar is een historische roman uit 2003 en kijkt terug vanuit een tijd dat we het kolonialisme met zijn uitwassen veroordelen. Dat maakt Evenaar van Miguel Sousa Tavares zeker niet minder interessant, het is een boeiend, uitstekend verteld verhaal. Aardig detail is dat de Portugese en Nederlandse uitgave dezelfde illustratie op de omslag hebben. Dat benadrukt nog eens extra dat we over de taalgrenzen heen dezelfde boeken kunnen lezen. Wat een rijkdom.
Maart 2010
rss