Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Hebt u dat nou ook, dat de veiligheidscontrole op Schiphol uitgebreider is dan in andere landen?

Op Schiphol moet ik altijd mijn rugzak uitpakken. Meestal om niet nader genoemde redenen (vragen levert geen antwoord op) of omdat ‘er zo veel elektronica in zit’. Dat laatste valt reuze mee, het is niet meer dan de meesten bij zich hebben. Laptop, e-reader, telefoon, fototoestel, opladers en een paar kabeltjes en wat los grut zoals een paar usb-sticks. Zelfs toen ik een aantal van die zaken op een volgende reis in de ruimbagage deed, werd mijn rugzak nog steeds extra gecontroleerd. Op de terugweg vanuit diverse andere landen mag steeds alles behalve de laptop gewoon in de tas blijven zitten en ben ik zo klaar. Dat geeft te denken.

Hetzelfde geldt voor de bodyscan. Jaren geleden werd het bodyscanapparaat binnengehaald als de oplossing voor het onaangename fouilleren door zoekende handen. Wat schertst mijn verbazing dat ik op Schiphol elke keer opnieuw na de bodyscan alsnog handmatig gefouilleerd word. Ze vinden nooit wat, want ik haal alles van tevoren uit mijn zakken. Op mijn vraag hoe het kan dat het dure apparaat mij er toch steeds uitpikt, hebben de beveiligers geen antwoord. En ook hier geldt: in de diverse buitenlanden die ik heb bezocht, is een extra fouillering nooit nodig.

Ik begin zo langzamerhand te geloven dat ze op Schiphol extra fanatiek zijn bij de veiligheidscontroles om de rekening prettig te kunnen ophogen. Prettig voor de beveiligingsbedrijven dan, want voor de passagier is vliegen vanaf Schiphol zo geen pretje. Zoals een andere passagier bij de controle op Schiphol laatst zei: “alleen al hierom houd ik niet van vliegen”. Helemaal mee eens!

Epiloog
Wellicht zeggen sommigen nu: dan moet je maar niet gaan vliegen. Dat is inderdaad een goed idee, vooral ook voor het milieu. Helaas is er op veel routes geen goed alternatief. Dat geldt zeker voor intercontinentale reizen, nu er nauwelijks meer passagierschepen varen. Ook is het boeken van internationale treinkaartjes vaak ingewikkelder dan het boeken van vluchten, omdat de nationale systemen van de spoorwegmaatschappijen niet goed geïntegreerd zijn in een overzichtelijke website. De trein is vaak duurder dan vliegen, mede doordat de luchtvaart zwaar gesubsidieerd wordt.
Meer over de trein als alternatief voor vliegen hier en hier.

Aanvulling 1 juni 2018: lees ook Sneller treinverkeer kan 133 duizend Schiphol-vluchten schelen, maar vliegen is nog ‘veel te goedkoop’.

Foto van Schiphol van Wikipedia.

São Paulo (SP) Brazilië 2014

Deze kwieke hond houdt de voorbijgangers goed in de gaten.

In São Paulo stad zijn de meeste huizen beveiligd met tralies en hoge hekken.

Meer over veiligheid in Brazilië

São Paulo (SP) Brazilië 2010

De veiligheidsproblemen van Brazilië worden in de media en aan de borreltafel meestal overdreven. Zo wordt er bij de criminaliteitscijfers meestal niet bijverteld dat de meeste criminaliteit en met name de geweldsmisdrijven in de favelas (sloppenwijken) plaats vinden, als onderdeel van bendeoorlogen. Verder zijn we als verwende westerlingen steeds banger geworden en verwachten we vaak dat het leven zonder risico’s is.

Toch heeft Brazilië wel degelijke een veiligheidsprobleem, zoals ik eerder schreef. Dat blijkt onder meer uit het feit dat de meeste flatgebouwen hoge hekken, portiers (24 uur per dag) en bewakers hebben.

Op de foto hierboven een bewaakte parkeerplaats bij een shopping center, zoals dat in Brazilië heet. In het gele wachthuisje zit een bewaker. Ook in de shopping centers zelf lopen altijd bewakers rond.

Shopping centers zijn in Brazilië veelal grote winkelcomplexen met meerdere verdiepingen met talloze winkels en (onmisbaar!) een zogenoemde praça de alimentação, oftewel een eetplein. Op de tweede foto een vestiging van Bob’s, Braziliës eigen hamburgerketen.

Meer Brazilië | Meer foto’s

De film O som ao redor (Neighbouring sounds | Het geluid van de omgeving) (2012) van Kleber Mendonça Filho is zoals de site van de film zegt een ‘Braziliaanse kroniek’ of een ‘stuk Braziliana’. De verleiding is groot om de titel te vertalen met Burengerucht, maar de naam van de film is neutraler en abstracter dan het wat negatieve Burengerucht. Overlast van de buren speelt overigens wel een rol in de film.

O som ao redor speelt in een middenklassewijk in Recife, de hoofdstad van de deelstaat Penambuco. De kijker ziet de bewoners van een straat, ieder met zijn of haar eigen, dagelijkse beslommeringen. De vriendin van een van hen merkt ‘s ochtends na de nacht bij hem doorgebracht te hebben dat er is ingebroken in haar auto. De CD-speler is weg. Hij vermoedt dat de kleinzoon van mijnheer Francisco er achter zit. Die Francisco is een rijkaard, die een grote, inmiddels vervallen suikerplantage heeft.

Een moeder van twee kinderen worstelt met het janken van de hond van de buren. Een particuliere bewakingsdienst biedt aan om van ’s avonds 7 tot ’s ochtends 7 de straat te bewaken. Dat brengt rust voor de meesten, maar onrust voor anderen, zoals de genoemde kleinzoon die in vuige zaakjes zit.

De film toont het leven van de bewoners van de straat, zoals dat voortkabbelt. Zonder ondersteunende muziek en met zeer geloofwaardige acteurs, zodat je bijna zou gaan geloven dat je een realityshow bekijkt, ware het niet dat de camerastandpunten en close-ups die van een speelfilm zijn.

Mijnheer Francisco, die een groot aantal panden in de straat heeft, gedraagt zich als een machtig man, zoals hij voeger de scepter zwaaide op zijn suikerplantage. Hij maant de bewakingsdienst om zich niet te bemoeien met zijn kleinzoon, wat de bewakingsdienst trouwens niet opvolgt. Via een anoniem telefoontje waarschuwen ze hem te stoppen met zijn louche zaakjes. Een van de bewakers vrijt met een dienstmeisje in een huis waarvan hij de sleutel heeft. Als hij het witte bed ziet vraagt hij bezorgd aan haar: “je menstrueert toch niet?”.

De strijd tegen de jankende honden gaat moeizaam. Vlees met een slaappil, een apparaatje uit het buitenland dat zo piept dat de hond het op zijn heupen krijgt (dat het dienstmeisje laat doorbranden) en tenslotte vuurwerk worden ingezet.

Een fraai inkijkje in de Braziliaanse samenleving levert ook de vergadering van de bewoners van een flatgebouw op, waar besloten moet worden of ze de nachtportier, die vaak slaapt op zijn post, willen ontslaan en zo ja met of zonder pensioen. Ze hebben de slapende portier zelfs gefilmd. Mét pensioen zou betekenen dat de bewoners een extra bijdrage aan servicekosten moeten betalen. Wie Brazilië kent, weet dat deze bewonersvergaderingen vaak weinig verheffende gebeurtenissen zijn.

Alles bij elkaar een zeer sterke film over het gewone (stads)leven in Brazilië. Overwegend zonder grote dramatiek, maar juist daarom aangrijpend. Je voelt de spanning tussen de wat arrogante mijnheer Francisco (die geconfronteerd wordt met zijn veleden) en de anderen, tussen het huishoudelijke personeel en hun bazen en tussen de lagere en iets hogere middenklasse (jaloezie omdat de ander een grotere platte televisie heeft). De bewakingsdienst zorgt ook voor spanningen.

Een uitstekende film dus, al vroeg ik mij wel af of de vele nuances van de Braziliaanse samenleving in de film wel allemaal over zullen komen bij filmkijkers die Brazilië niet, of alleen van vakantie kennen. Wellicht gaat een deel van de film aan hen voorbij, maar misschien is dat helemaal niet zo. Ga hem kijken en laat het me weten.

Trailer:

<

Meer Braziliaanse cinema | Meer Brazilië

Nieuws van vandaag: de directeur van NS Reizigers vraagt het reizende publiek om conducteurs, die last hebben van agressie te helpen. Gezien de nare voorbeelden van agressie tegen conducteurs kun je weinig tegen de oproep hebben en ik hoop dan ook dat ik, als ik het mee maak, de moed en tegenwoordigheid van geest heb om adequaat te reageren.

Toch bekroop me ook een wat dubbel gevoel, want ik kom die conducteurs tijdens mijn treinreizen maar zelden tegen. Oftewel: waar zijn ze als wíj ze nodig hebben? Ooit waren er reclamefilmpjes op televisie, die ons moesten doen geloven dat de conducteurs er mede waren voor onze veiligheid en om service te verlenen (naast controle natuurlijk). Mooi verhaal, maar dan moeten ze zich vaker laten zien.

Meer columns

Fietsen is in opkomst in Brazilië. Natuurlijk, er werd altijd wel gefietst, zeker in kleinere plaatsen, maar een echt fietsland is Brazilië niet. Volgens het televisiestation Band zijn er in Brazilië 60 miljoen fietsen (op een bevolking van meer dan 180 miljoen), waarvan de helft voor woon-werkverkeer wordt gebruikt. De andere helft is voor recreatief fietsen.

Vanwege de toenemende verkeersopstoppingen zijn er in de grote steden steeds meer mensen, die de fiets pakken. In de metro mag je vaak je fiets meenemen en er komen steeds meer fietsenstallingen. Ook worden er in de grote steden steeds meer fietspaden aangelegd, maar die zijn overwegend (in São Paulo 80 procent) voor recreatief fietsen en niet voor de fiets als transportmiddel.

Omdat er relatief weinig fietsers zijn in steden als São Paulo, zijn automobilisten en buschauffeurs te weinig alert op fietsende verkeersdeelnemers, die dus meestal ook geen fietspad of -strook kunnen gebruiken. Dat leidt met enige regelmaat tot (dodelijke) ongelukken. In São Paulo vindt gemiddeld een fietser per week de dood in het verkeer.

Afgelopen vrijdag kwam een fietster op de Avenida Paulista in São Paulo onder een bus (foto Folha de São Paulo), toen ze boze gebaren maakte naar een andere bus die haar tot twee keer toe sneed. Daarbij verloor ze het evenwicht en viel onder de bus in de rijstrook daarnaast, wat ze niet overleefde.

Het ongeluk leidde tot protesten van andere fietsers, die een deel van de Avenida Paulista blokkeerden en een protestmars hielden (foto’s). Volgens ‘fietsactivisten’ zijn het vooral de professionele chauffeurs van taxi’s en bussen, die geen rekening houden met fietsers.

Meer Brazilië

Voor de tweede keer in mijn leven ben ik overvallen in Brazilië. De eerste keer ruim twintig jaar geleden met mijn ouders, die er erg gringo uitzagen, nabij de Praia do Flamengo in Rio de Janeiro, nu in een rustige kustplaats in de staat São Paulo. We waren al gewaarschuwd dat de criminaliteit daar sterk was toegenomen.

Omdat je niet helemaal in functie van de gevaren wilt leven, had ik toch mijn fototoestel meegenomen naar het strand. In een onopvallende, oude tas, dat wel. Aan de boulevard maakte ik een foto en toen zag ik twee verdachte jongens langs fietsen. Verdacht, omdat we gewaarschuwd waren voor boefjes op de fiets.

Ze leken door te rijden en waren snel verdwenen. Toen we even later in een rustig straatje liepen, waren ze er ineens weer. Met de hand op de buik deden ze of ze een pistool in de broekband hadden en kondigden de overval aan. Waarschijnlijk waren ze ongewapend, maar je neemt geen risico. Spullen afgegeven, de knapen snel weggefietst. Wij bleven ietwat verdwaasd achter. Het gaat allemaal heel snel.

Aangifte gedaan. De politie is zo vriendelijk om ons terug te brengen – met loeiende sirene en hoge snelheid.

Je weet dat het kan gebeuren, je bent vaak gewaarschuwd (te vaak, daar word je ook wat iebel van), maar als je dan echt overvallen wordt, is het een rotervaring, zelfs als de bandieten niet eerst meppen en dan de spullen pakken, wat helaas ook voor komt.

Desondanks blijf ik zeggen: ja, Brazilië heeft een probleem met misdaad, absoluut, maar je moet dat niet overdrijven, zoals de media en borrelpraters vaak doen.

Meer over veiligheid in Brazilië

Meer Brazilië

De meeste mensen vinden het inmiddels gewoon, al het gedoe rond vliegreizen, maar ik kan er niet aan wennen. Natuurlijk moet er wel controle zijn vanwege terreur- en andere dreigingen, maar zodra je op het vliegveld aankomt, kom je toch in een wat vreemde wereld terecht.

Na het afgeven van je bagage op Schiphol moet je je paspoort laten zien aan de marechaussee. Dat heeft nog wel iets van ‘leuk, ik ga naar het buitenland’, al valt op dat de marechaussees het meestal niet nodig vinden om een groet te beantwoorden. Nors zwijgend doen de meesten hun werk.

Reis je binnen het Schengengebied dan volgt meteen daarop de controle van je bagage. Ook hier is het personeel overwegend nurks, al zijn er natuurlijk uitzonderingen. Een volzin kan er nauwelijks af. Hoe noodzakelijk de controles misschien ook zijn, is het te veel gevraagd dat het veiligheidspersoneel beseft dat het voor de reiziger vervelend is, zo’n controle? Riem af, zakken leeg, laptop uit de tas, soms schoenen uit. Doe dat met een opgewekt ‘goedemorgen/-middag/-avond’ en zo nu en dan een glimlach, zeg eens iets van “ja, het is even vervelend, maar voor de veiligheid” en het leven zou al veel aangenamer zijn, voor reiziger én veiligheidsbeambte.

Reis je naar buiten het Schengengebied, dan is op Schiphol de bagagecontrole bij de gate. Na die controle moet de reiziger wachten in een soort niemandsland. Er is geen toilet, geen drinkwaterfonteintje en er zijn te weinig stoelen. Bij vertraging geen prettige plek om opgesloten te zitten.

Na dat alles laat in het vliegtuig het tijdschrift van de luchtvaartmaatschappij een vliegwereld vol glamour zien. Wel, die tijd is duidelijk voorbij, al proberen de marketinglui, die het blad maken, ons anders te doen geloven.

Meer commentaren

We zijn er helemaal aan gewend, aan al die veiligheidscontroles bij grote evenementen en vooral in de luchtvaart. Wie overstapt op een ander vliegtuig, gaat op een reis door diverse van die controles. Laptop uit de tas, riem en horloge af, soms je schoenen uit. Vervelend gedoe. Laten we eerlijk zijn, het is natuurlijk goed dat er controle is, gezien de terroristische aanslagen van de laatste jaren.

Jammer is alleen dat we vergeten dat veiligheidscontroles niet normaal zouden moeten zijn. De veiligheidsbeambten zouden daaruit af moeten leiden dat ze, gezien de overlast die ze (moeten) veroorzaken, minder stuurs en onaangenaam hun werk moeten doen. Overigens is dat niet hun fout, maar een fout van hun management, dat vooral uit is op snel geld verdienen met goedkoop personeel dat vaak maar weinig opleiding krijgt. In de Verenigde Staten is ophef ontstaan over het van top tot teen fouilleren van een zesjarig meisje.

Laten we weer beseffen dat we in beginsel vrij moeten kunnen reizen zonder gedoe. Inbreuk daarop is om divers redenen nodig, maar laten we het als een inbreuk en overlast blijven zien. En maak die inbreuk niet erger door die te laten verrichten door overwegend norse veiligheidsbeambten.

Meer commentaren

Een aantal korte notities over veiligheid in Brazilië, die ik in de loop van de tijd schreef, staan nu hier bij elkaar.

Meer Brazilië