Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

De autoriteiten in Brazilië, in dit geval de Polícia Federal, weigeren mijn visum te verlengen. Ze hebben gelijk, ik heb mij ergens een paar dagen verteld en ben het afgelopen jaar langer in het land geweest dan toegestaan. In plaats van dat ze vertellen dat ik nu voor datzelfde aantal dagen (drie) het land uit moet, waarna ik kan terugkomen voor negentig dagen, beweert de beambte dat ik een jaar het land uit moet. Dat is schrikken, want ik ga regelmatig naar Brazilië.

Gevraagd om uitleg zegt de man achter de balie dat de regels zijn veranderd. Ik kan die niet op schrift krijgen. Op het internationale vliegveld van São Paulo beweert een andere agent van de Polícia Federal hetzelfde: een jaar het land uit. Terug naar het visumkantoor. Na uren wachten krijg ik een chef te spreken. Die heeft een ingewikkelde technische uitleg, die het verhaal lijkt te bevestigen.

Lijkt, want het is niet zo. De regels zijn helemaal niet veranderd. (Je mag in totaal 180 dagen per 365 dagen [het gaat niet om kalenderjaar] in Brazilië verblijven zonder permanente verblijfsvergunning*.) Ze hebben nu alleen een computerprogramma dat het beter uitrekent dan ze vroeger op een papiertje konden doen. Ongetwijfeld een verbetering. Nu nog de voorlichting aan de reiziger op peil brengen. En ik beter leren tellen.

* Bij aankomst krijgen Europeanen normaliter automatisch permissie om negentig dagen in Brazilië te verblijven, mits je dus nooit in een periode van 365 dagen (het gaat niet om kalenderjaar) meer dan 180 dagen in Brazilië bent. Voor een extra negentig dagen moet je voor de eerste negentig op zijn bij de Polícia Federal langs om de verlenging aan te vragen.

Meer Brazilië

In Viagem a Portugal beschrijft de onlangs overleden Nobelprijswinnaar José Saramago een reis door Portugal. Hij begint aan de grens met Spanje, waar de rivier de Douro/Duero de grens vormt. Hij vraagt zich af in welke taal de vissen van de ene kant spreken met de vissen van de andere kant. En of er daar op de bodem van de rivier ook douane is met paspoorten en stempels. Gek eigenlijk dat mensen als ze reizen zoveel formaliteiten moeten vervullen, hoor je hem denken.

Inderdaad zijn we nu zo gewend aan autoriteiten en formaliteiten dat we niet meer beseffen dat al dat gecontroleer een enorme inbreuk is op onze vrijheid om te gaan en te staan waar we willen.

Europeanen merken dat misschien niet zo, omdat die in ieder geval heel Europa door kunnen zonder veel poespas. Reis je buiten Europa, dan is dat al een stuk moeilijker en voor niet-Europeanen is Europa ook niet bijster vriendelijk wat formaliteiten betreft.

In veel landen moet je tegenwoordig bij aankomst kunnen vertellen waar je verblijft, aantonen dat je genoeg geld hebt en je moet een retourticket hebben. Een enkele reis nemen en pas bij aankomst een hotel gaan zoeken en later beslissen hoe, wanneer en waarheen je het land verlaat, mag vaak niet meer. Je wordt bijna gedwongen om een pakketreis te nemen, waarbij alles van tevoren vast staat.

De Spaanse grenspolitie stuurt met grote regelmaat Brazilianen terug, omdat ze bang zijn dat die illegaal willen gaan werken. Zo is het al gebeurd dat gewone toeristen en studenten, die een symposium wilden bezoeken, geheel ten onrechte zijn teruggestuurd. Ook bij andere nationaliteiten en bij andere grensposten – ook in Nederland – komen deze dingen steeds vaker voor.

Er zijn natuurlijk veel mensen, die Europa binnen willen komen om daar illegaal te werken, maar het is toch wel grof als ze daar op voorhand vanuit gaan, louter vanwege je nationaliteit en je terugsturen, terwijl je de uitnodiging voor het symposium op zak hebt, of van plan was om ter plekke een hotel te gaan zoeken.

Iedereen begrijpt dat er in deze tijd van massatoerisme en de dreiging van terreur (hoewel die schromelijk wordt overdreven) enige controle moet zijn. Laten we evenwel niet vergeten dat de vrijheid om te gaan en staan waar je maar wilt een grondrecht is en van daaruit verder werken. Elke beperking van dat grondrecht moet een goede reden hebben. Nu lijkt het soms omgekeerd: alsof de vrijheid om te reizen een gunst is.

Augustus 2010

Meer commentaren