Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Wat waren we bezorgd, toen de financiële crisis over ons heen rolde en zowel in de Verenigde Staten als in Europa grote banken gered moesten worden door de overheid. Politici riepen dat dit nooit meer mocht gebeuren. We hadden het toezicht op de financiële sector verwaarloosd, waardoor deze onverantwoorde risico’s was gaan nemen in de jacht op rendement voor de aandeelhouders en bonussen voor de top. In Nederland bracht de Commissie de Wit de crisis in kaart. De conclusies logen er niet om. Er was zelfs weer even aandacht voor Karl Marx, die toch gelijk gehad zou hebben met zijn stelling dat het kapitalisme door ongebreidelde accumulatie van kapitaal zijn eigen graf zou graven.

Wat is er sindsdien gebeurd? In de Verenigde Staten is het toezicht op de financiële sector aangescherpt. Een beetje, want de lobby van de sector en hun bondgenoten de Conservatieve Partij was groot. President Obama bleek te veel gericht op consensus om het uithollen van zijn eerste, veel verder gaande hervormingsvoorstellen te voorkomen. In Europa en Nederland hetzelfde verhaal. Een paar marginale wijzigingen in het toezicht op de financiële sector, maar geen echte hervormingen.

Zo is het zeer zinnige voorstel om de risicodragende delen van de banken af te splitsen van het deel dat het betalingsverkeer moet verzorgen stilletjes uit het zicht verdwenen. Hetzelfde geldt voor het idee dat banken nooit zo groot mogen zijn dat de overheid ze wel móet redden, als ze dreigen om te vallen. De banken weten dat en kunnen dus nog steeds onverantwoorde risico’s nemen. De overheid, de belastingbetaler dus, redt ze toch wel als het mis gaat.

Het is inmiddels weer business as usual. Dat blijkt ook uit een aantal boeken, die de kwestie in detail onder de loep nemen. (Boekbespreking in het Nederlands | origineel in het Engels.) Het risico van een nieuwe crisis is dan ook groot.

De financiële crisis en de daarop volgende economische problemen hebben ondertussen ook nog eens de aandacht afgeleid van een ander nijpend probleem: het klimaat. We sluiten onze ogen en hopen dat het allemaal vanzelf goed komt.

Meer commentaren

ABN Amro-topman Gerrit Zalm vindt de torenhoge provisies en verkooppraktijken van de DSB-bank, waar hij bestuurder was niet moreel verwerpelijk. Zo zegt hij vandaag in NRC Handelsblad.

De DSB-bank deed aan koppelverkoop en verkocht bij leningen onnodige verzekeringen. Dat alles tegen provisies van gemiddeld bijna 50 procent. Zalm vindt dat wel OK. “Die provisies werden overal gevraagd. Dat is nou eenmaal de prijsvorming in de vrijemarkteconomie.” Zalm geeft wel toe dat de voorlichting aan de klanten bij DSB Bank vaak onduidelijk was. “Daar viel nog wel een en ander te verbeteren.”

Wat leert ons dit over de ABN Amro-topman? Zalm vindt het vragen van torenhoge provisie prima, als de markt dat toelaat. De anderen doen het ook, dus is het OK. Ofwel: je schakelt je morele oordelen gewoon uit (of je hebt ze niet eens), en laat het maar over aan de markt.

Dat veel klanten van de DSB geld uit de zak werd geklopt met onnodige producten, zonder dat ze het door hadden, is volgens Zalm een klein foutje. “Daar viel nog wel een en ander te verbeteren.” Wat een fantastisch eufemisme! Mensen zijn gewoon belazerd, of het nou met opzet gebeurde of niet. Gezien de bonus- en provisiecultuur gok ik: opzet. Dat kun je niet afdoen alsof het een paar typefouten betreft.

Gegeven de reactie in de bankenwereld op de financiële crisis en de cultuur van ontkenning van verantwoordelijkheid daar, moeten we vrezen dat deze houding voor de hele top in die wereld geldt.

Maart 2010

Meer commentaren

Gek eigenlijk. De (meeste) banken en verzekeringsmaatschappijen hebben met hun woekerpolissen, absurde en verborgen administratiekosten en sluipsgewijze verlaging van de rente op spaarrekeningen laten zien dat ze louter uit zijn op winst en zich aan de klant weinig tot niets gelegen laten liggen. De DSB Bank maakte het hierbij wel heel erg bont, maar alle grote banken deden (doen?) het.

Desondanks hebben wij belastingbetalers ze met ettelijke miljarden gesteund toen ze dreigden om te vallen vanwege de onverantwoorde risico’s die ze hadden genomen. Argument? De maatschappelijke functie van de grote banken: hun centrale rol in het betalingsverkeer. Zo zie je maar weer dat publieke functies niet samengaan met winststreven.

Echt gek is dat we het als consument gelaten aanzien. Waarom zijn we na de woekerpolissen of de zoveelste stiekeme renteverlaging niet massaal overgestapt naar banken die minder kwalijk zijn, zoals de Triodos Bank of de ASN Bank? Die hebben bij mijn weten in ieder geval nooit woekerpolissen gehad en hanteren strengere maatschappelijke normen voor hun investeringen dan de andere banken.

Wij consumenten denken al gauw dat van bank veranderen veel moeite is, maar dat valt best mee met de zogenoemde overstapservice. Uiteindelijk zijn we lui: we laten het gebeuren, doen een plas en laten alles voor wat het was.

December 2009

Meer commentaren