Bert Ernste – Utrecht | São Paulo • weblog

Stefan Zweig, de in Oostenrijk geboren schrijver, ontvluchtte begin jaren ’40 van vorige eeuw het door oorlog en antisemitisme geteisterde Europa en kwam in Brazilië (Petrópolis-RJ) terecht, waar hij zelfmoord pleegde.

Zweig schreef Brazilië, het land der toekomst (De Boer, 1953, oorspronkelijk Brasilien, Ein Land der Zukunft). Dat Brazilië het land van de toekomst is, is een gevleugelde uitspraak geworden, meestal gevolgd door de toevoeging “en zal dat wel altijd blijven”. Nu Brazilië een economische grootmacht aan het worden is, wordt er anders gedacht over “het land van de toekomst”, zo betoogde de New York Times op 21 november 2011 in een artikel gewijd aan Zweig. In Petrópolis wordt al een tijd gewerkt aan een museum in het huis van Zweig.

Over het tot stand komen van Brazilië, het land der toekomst schreef Alberto Dines: Stefan Zweig no país do futuro – a biografia de um livro (Stefan Zweig in het land van de toekomst – de biografie van een boek).

Zweigs autobiografie De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan (Arbeiderspers 2007, oorspronkelijk: Die Welt von Gestern. Erinnerungen eines Europäers) is zeer de moeite waard. Het laat zien hoe Europese intellectuelen, die begin twintigste eeuw een soort Europese eenheid voor ogen hadden, bij het uitbreken van de twee wereldoorlogen in een nationalistische kramp schoten.

Meer Brazilië

Schrijver Stefan Zweig pleegde op 22 februari 1942 samen met zijn tweede vrouw Lotte Altmann zelfmoord in Petrópolis (RJ) in Brazilië. Hij was in augustus 1940 aangekomen in Rio de Janeiro. De krant O Jornal had een dag na zijn aankomst een kop met ‘Stefan Zweig gaat een boek over Brazilië schrijven’. Dat boek is er ook gekomen: Brazilië, het land der toekomst (De Boer, 1953, oorspronkelijk Brasilien, Ein Land der Zukunft).

Zweig lijkt in het boek nogal onder de indruk te zijn van de propaganda van het autoritaire regime van president Getúlio Vargas. Hij is nogal juichend over dat Brazilië. Er is nu een boek over het ontstaan van Brazilië, het land der toekomst, geschreven door kenner van Zweig, Alberto Dines: Stefan Zweig no país do futuro – a biografia de um livro (Stefan Zweig in het land van de toekomst – de biografie van een boek).

Het boek staat vol foto’s, documenten en afdrukken van krantenknipsels en is tweetalig: Portugees en Duits. Zweig zocht, zo lijkt het, naar een betere maatschappij, wat begrijpelijk is voor wie bedenkt dat hij vertrok uit het verscheurde Europa van de twee wereldoorlogen. Hij was zeer teleurgesteld dat vele van zijn intellectuele vrienden in Europa waren gevallen voor de verleidingen van het nationalisme. Zweig bleef ook pacifist, waardoor de autoriteiten hem niet naar het front wilden laten gaan. Hij schreef niet juichend genoeg over de krijgshandelingen.

Wie meer wil weten over Stefan Zweig kan terecht bij zijn posthuum verschenen autobiografie De wereld van gisteren, herinneringen van een Europeaan (Arbeiderspers 2007, oorspronkelijk: Die Welt von Gestern. Erinnerungen eines Europäers).

Het huis van de Zweigs in Petrópolis wordt een museum. De verbouwing moet dit jaar beginnen.

Februari 2010

Meer Brazilië